Στο Βίθναρ, στη Γρανάδα, εκεί όπου οι αρχαιολόγοι ψάχνουν τους ομαδικούς τάφους εκτελεσμένων του Ισπανικού Εμφυλίου βρήκαν και ένα σκελετό ενός παιδιού 11-14 ετών. Είχε τραύμα από σφαίρα στο κεφάλι, τη γόμα και το μολύβι του.

Βρέθηκε ανάμεσα σε περισσότερους από δώδεκα σκελετούς.

Τον πυροβόλησαν δύο φορές: Η μία σφαίρα διαπέρασε και έσπασε το κρανίο του- η άλλη βρισκόταν ακόμα μέσα. Δίπλα στα οστά βρέθηκαν ένα μολύβι σχεδίασης και μια γόμα. «Είμαστε πολύ σοκαρισμένοι. Μας έχει χτυπήσει πολύ», εξηγεί ο Paco Carrión, καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας, ο οποίος ηγείται, από το 2021, της έρευνας για αγνοούμενους σε αυτό το μέρος, κοντά στο σημείο όπου δολοφονήθηκε ο ποιητής Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα.

«Σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να είναι ο εγγονός μου, φαντάστηκα ένα τόσο ανυπεράσπιστο πλάσμα έτοιμο να εκτελεστεί. Ήταν το τελευταίο πτώμα που βρήκαμε, δηλαδή είχε σκοτωθεί πρώτο».

Το μικρό αγόρι δεν έχει όνομα

«Δε γνωρίζουμε την ταυτότητά του, διότι καμία από τις πηγές που συμβουλευτήκαμε και οι ιστορικοί που εργάζονται για το έργο δεν μιλούν για ένα παιδί που πυροβολήθηκε», εξηγεί ο Carrión. «Η υπόθεση που εξετάζουμε είναι ότι ένα από τα άλλα 14 θύματα που βρήκαμε στον τάφο είναι ο πατέρας του. Θα το μάθουμε όταν πραγματοποιηθεί η γενετική ανάλυση στα εργαστήρια του Πανεπιστημίου της Γρανάδας. Κανείς δεν τον διεκδικούσε. Αν δεν βρεθούν συγγενείς, τα λείψανα θα επαναταφούν σε μνημείο μαζί με τα άλλα θύματα που δεν έχουν ζωντανούς συγγενείς.

»Μέχρι στιγμής, έχουμε ανασύρει τα λείψανα 124 ανθρώπων, εκ των οποίων 34 γυναίκες, σε 17 τάφους στη χαράδρα Βίθναρ. Πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι συνολικά 200. Φτάσαμε με καθυστέρηση, γιατί μέχρι πριν από μόλις δέκα χρόνια δεν υπήρχαν κονδύλια για την επιστημονική εκτέλεση αυτού του έργου και τώρα είναι δύσκολο να βρεθούν όλες οι οικογένειες. Μισή εκατοστή παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα περιμένουν ακόμη την ταυτοποίηση».

Η επιστολή από τον δολοφόνο

Είναι σύνηθες οι σκελετοί που ανασύρονται από φραγκοκρατούμενους τάφους να αντιστοιχούν σε νέους ανθρώπους, αλλά όχι τόσο πολύ. Το 2010, ο ηθοποιός Χαβιέ Μπαρδέμ έδωσε φωνή στον Francisco Escribano, ένα 18χρονο αγόρι του οποίου τα λείψανα ανασύρθηκαν τον Φεβρουάριο του 2006 από έναν τάφο στη Fontanosas (Ciudad Real) μαζί με εκείνα άλλων έξι ατόμων: Του πατέρα του, δύο θείων του και ενός ξαδέλφου του.

Το 2004, ένας από τους δολοφόνους είχε γράψει μια ανώνυμη επιστολή στο Δημαρχείο στην οποία ομολογούσε το έγκλημα και υπέδειξε το μέρος όπου είχαν θαφτεί τα πτώματα τις πρώτες πρωινές ώρες του Ιουλίου του 1941. Η δακτυλογραφημένη επιστολή, που εστάλη από τη Βαρκελώνη, εξηγούσε ότι ένα από τα θύματα «ήταν κάτω των 15 ετών».

Οι εμπειρογνώμονες διαπίστωσαν, όταν εκταφίασαν τον τάφο, ότι υπήρχαν μερικοί ακόμη και ότι αντιστοιχούσαν στον αδελφό του José Escribano, που ήταν βοσκός, όπως και οι υπόλοιποι εκτελεσθέντες της οικογένειάς του.

400 άτομα θαμμένα

Η ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Γρανάδας θα συνεχίσει να ψάχνει για θύματα στη χαράδρα Βίθναρ ένα μέρος όπου εκτιμάται ότι λίγο πάνω από 400 άνθρωποι εξακολουθούν να είναι θαμμένοι – μεταξύ των οποίων είναι πιθανώς ο ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα -, με στόχο τα ευρήματα να θεωρηθούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και να μπορέσουν, μια μέρα, να δικαστούν.

*Με στοιχεία από elpais.com και publico.es