Στις ημέρες που διανύουμε, η «Fifth Avenue» δεν είναι τίποτε άλλο παρά ακριβά εμπορικά καταστήματα και ξενοδοχεία, όμως το εκπληκτικό βιβλίο της Mosette Broderick διηγείται το πώς έγινε η πιο μοντέρνα περιοχή της πόλης και στη συνέχεια έχασε την αίγλη της.

Αν και ο δρόμος προϋπήρχε, ήταν το σχέδιο των Επιτρόπων του 1811 που του έδωσε το όνομο του.

Το Washington Parade Ground, στη θέση ενός νεκροταφείου, έγινε Washington Square το 1826.

Τα σπίτια εκεί, σε αυστηρό ελληνικό αναγεννησιακό στυλ, έγιναν περιζήτητα από πλούσιους εμπόρους, και η ανάπτυξη σύντομα συνεχίστηκε μέχρι την Fifth Avenue. Η Mosette Broderick αφηγείται τη συναρπαστική ιστορία του πώς αυτή σταδιακά προχωρούσε όλο και πιο βόρεια, αλλά τελικά σταμάτησε, καθώς οι πλούσιες ανώτερες τάξεις δεν ήθελαν πλέον μεγαλοπρεπή σπίτια στην πόλη.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους η «μοντέρνα πιάτσα» μετακόμισε προς τα βόρεια ήταν η μετατροπή των σπιτιών σε διαμερίσματα και ενοικιαζόμενα δωμάτια αλλά και η άφιξη των εμπόρων λιανικής πώλησης. Αργότερα, τα ξενοδοχεία αντικατέστησαν τα ιδιωτικά σπίτια.

Φωτογραφία: Fifth Avenue: History of America’s Street of Dreams | Αmazon

Ακόμη πιο ανεπιθύμητη όμως εκείνη την εποχή, ήταν η Madame Restell, η οποία ήταν μια διαβόητη γυναίκα που πραγματοποιούσε αμβλώσεις.

Ο William Henry Vanderbilt απέτρεψε την ανέγερση ενός κτιρίου στην τοποθεσία που είχε ήδη επιλέξει λόγω της παρουσίας της, αλλά αφότου εκείνη έκοψε το λαιμό της στο μπάνιο, το πεδίο ήταν ελεύθερο για εκείνον -περίσσεια κυνικότητα; σίγουρα- .

Οι χαρακτήρες

Το σύνολο των χαρακτήρων είναι εκπληκτικό και η Broderick φαίνεται να τους γνωρίζει όλους πολύ καλά. Ο August Belmont αποκαλούνταν «ο βασιλιάς της Fifth Avenue». Η σύζυγος του, κόρη του Commodore Matthew Perry, ήταν μια διάσημη ως «δημιουργός τάσεων» στη μόδα και βοήθησε να γίνει ο εβραϊκής καταγωγής έμπορος σύζυγός της αποδεκτός από την κοινωνία.

Η συλλογή του από έργα τέχνης του 19ου αιώνα ήταν εξαιρετικής ποιότητας. Ωστόσο, δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτός. Η Caroline Astor είπε ότι αγόραζε χαλιά από το κατάστημά του, αλλά δεν τον προσκαλούσε να περπατήσει πάνω τους

Το σπίτι τους, ένα απλό αλλά όμορφο κτίριο ενός άσημου Άγγλου αρχιτέκτονα, του Frederick Diaper, κατεδαφίστηκε μετά το θάνατο τους για να γίνει χώρος για ένα κατάστημα. Βορειότερα, στο τεράστιο ξενοδοχείο Fifth Avenue Hotel (που ολοκληρώθηκε το 1859) έμεινε ο Εδουάρδος, πρίγκιπας της Ουαλίας (ο μελλοντικός Εδουάρδος Ζ΄) το 1860.

«Το πιο φανταχτερό σπίτι στο Μανχάταν», στη λεωφόρο Μάντισον, σχεδιάστηκε επίσης από έναν Άγγλο αρχιτέκτονα, τον Thomas R. Jackson, για τον χρηματιστή Leonard Jerome, του οποίου η κόρη Jennie παντρεύτηκε τον λόρδο Randolph Churchill.

Φωτογραφία: YouTube

Ο Isaac Hull Brown ήταν πρώην ξυλουργός που έγινε νεωκόρος της εκκλησίας Grace Church και οργάνωσε πολλές από τις δημόσιες υποχρεώσεις του πρίγκιπα της Ουαλίας, αλλά τον πρόλαβε ο Ward McAllister, γιος τραπεζίτη, ο οποίος ειδικεύτηκε στους χορούς και τις χοροεσπερίδες, που διοργανώνονταν κυρίως στο εστιατόριο Delmonico’s, το οποίο έφτασε στην Fifth Avenue το 1862 (και αργότερα έγινε το μοντέρνο εστιατόριο της «χρυσής εποχής»).

Ο McAllister έλαβε την υποστήριξη της Caroline Astor, αλλά αργότερα περιφρονήθηκε. Η Marietta Reed, κόρη ενός μανάβη, παντρεύτηκε τον Paran Stevens, διευθυντή του Fifth Avenue Hotel. O αρχιτέκτονας Richard Morris Hunt δημιούργησε το σπίτι τους και αργότερα ένα τεράστιο κτίριο που προοριζόταν να παρέχει «υψηλής αισθητικής» διαμερίσματα. Αυτό έγινε αργότερα το ξενοδοχείο Victoria Hotel.

Ο γιος της Marietta, ο Harry, αρραβωνιάστηκε την Edith Jones, αλλά η μητέρα της την αποδοκίμασε, και εκείνη στη συνέχεια παντρεύτηκε τον Teddy Wharton, παίρνοντας το όνομα του συζύγου της, με το οποίο έγινε γνωστή ως μυθιστοριογράφος.

Πάνω από την 37η οδό

Καθώς άρχισε η χρυσή εποχή, ο νέος «κριτής του γούστου» ήταν ο έμπορος Peter Marié, ο οποίος ζωγράφισε περισσότερες από 300 γυναίκες της κοινωνίας για τη συλλογή μινιατούρων του. Τις δοξασμένες εκείνες ημέρες, η πιο περιζήτητη εκδήλωση ήταν ο χορός των Πατριαρχών. Μέχρι τότε, το νότιο τμήμα της Fifth Avenue είχε καταληφθεί σε μεγάλο βαθμό από πανδοχεία και εμπόρους ενδυμάτων.

Ο ιδιοκτήτης του πρώτου πολυκαταστήματος της Νέας Υόρκης, ο A.T. Stewart, έχτισε ένα πολύ μεγαλοπρεπές σπίτι στην 34η οδό.

Η συλλογή του από έργα τέχνης του 19ου αιώνα ήταν εξαιρετικής ποιότητας. Ωστόσο, δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτός. Η Caroline Astor είπε ότι αγόραζε χαλιά από το κατάστημά του, αλλά δεν τον προσκαλούσε να περπατήσει πάνω τους.

Εξώφυλλο από το βιβλίο «Fifth Avenue: History of America’s Street of Dreams»

Πάνω από την 37η οδό, η ανάπτυξη της Fifth Avenue ανακόπηκε για ένα διάστημα από την τεράστια δεξαμενή Croton και τον απότομο λόφο προς αυτήν, αλλά το εμπόδιο δεν άντεξε για πολύ. Οι αξίες των ακινήτων ανέβηκαν με εντυπωσιακό ρυθμό, και τα μεγαλοπρεπή σπίτια εκτόπισαν σταδιακά το σφαγείο και τις διάφορες παράγκες. Ένα από τα πιο μεγαλοπρεπή χτίστηκε από τον William Henry Vanderbilt: είχε πραγματικά πολυτελείς εσωτερικούς χώρους.

Ο γιος του William Kissam Vanderbilt είχε ένα αξιοσημείωτο γαλλο-γοτθικό σπίτι χτισμένο από τον Richard Morris Hunt, ενώ ένας άλλος γιος του, ο Cornelius Vanderbilt Jr, είχε ένα μεγάλο γαλλικό αναγεννησιακό σπίτι σχεδιασμένο από τον George B. Post.

Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα οι λαμπρές μέρες της Fifth Avenue είχαν τελειώσει.

*Με πληροφορίες από: The Art Newspaper | Peter Howell