Λίγες φορές η ανθρωπότητα βίωσε την εμπειρία της ολικής μεταμόρφωσης: τον 4ο αιώνα π.Χ. με τη διάλυση του περσικού κράτους από τον Αλέξανδρο τον Μέγα και τη δημιουργία της ελληνιστικής οικουμένης.
Τον 4ο – 5ο αιώνα μ.Χ. με τον ριζικό μετασχηματισμό του ρωμαϊκού κράτους από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο (330), τον διαχωρισμό του από τον Μεγάλο Θεοδόσιο (395) και τη διάλυση του δυτικού τμήματος (476).
Τον 7ο αιώνα μ.Χ. με τη δημιουργία του αραβικού χαλιφάτου, την εξάπλωσή του από την Περσία μέχρι την Ισπανία και τη σωτηρία του χριστιανικού κόσμου με τις δύο πολιορκίες της Κωνσταντινουπόλεως το 674 και το 717 και τη μάχη στο Πουατιέ το 732.
Τον 15ο αιώνα με την κατάληψη της Μικράς Ασίας και των Βαλκανίων από τους Τούρκους και την προώθησή τους μέχρι τη Βιέννη (1529).
Τον 18ο αιώνα με τον Διαφωτισμό, τη Βιομηχανική Επανάσταση στην Αγγλία, τη Γαλλική και την Αμερικανική Επανάσταση. Τον 20ό αιώνα με τους δύο Παγκοσμίους Πολέμους, τη διάλυση των μεγάλων αυτοκρατοριών (Γερμανική, Αυστριακή, Ρωσική, Οθωμανική, Ιαπωνική) και την εγκαθίδρυση κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη, στην Κίνα και σε όλο τον κόσμο. Τέλος, το 1989 με τη διάλυση των κομμουνιστικών καθεστώτων επήλθε μία ακόμα σαρωτική μεταβολή στην όψη του κόσμου.
Σήμερα συμβαίνει μία μεταβολή πολύ βαθύτερη, συνολικότερη και πολυεπίπεδη.
Οι δύο βίαιες πολεμικές συγκρούσεις στην Ουκρανία και στην Εγγύς Ανατολή βρίσκονται εν εξελίξει, επομένως δεν γνωρίζουμε εάν η Ρωσία θα συγκρατηθεί στα όριά της ή θα δορυφοροποιήσει την Ουκρανία και κατά συνέπεια θα προωθήσει την επιρροή της στην Κεντρική Ευρώπη. Ούτε γνωρίζουμε εάν η κρίση στην Εγγύς Ανατολή θα οδηγήσει σε γενικότερη ανάφλεξη, με εμπλοκή του Ιράν και πιθανώς των ΗΠΑ.
Δεν γνωρίζουμε εάν η γειτονική μας Τουρκία θα γίνει μέρος της λύσης ή μέρος του προβλήματος.
Υπάρχουν όμως ήδη κάποια ορατά δεδομένα, που συνδέονται άμεσα με τις παραπάνω δραματικές εξελίξεις: 1) Οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον ο μοναδικός κυρίαρχος παίκτης, απέναντί τους αναδύεται μία ετερόκλητη συμμαχία μη δυτικών δυνάμεων (Κίνα, Ρωσία, Ιράν), που καθιστούν τη διεθνή πραγματικότητα πολυπολική, πολύπλοκη και πιθανώς χαοτική.
2) Η Ευρώπη έχει χάσει την ταυτότητά της, τη συνοχή της και τον γεωπολιτικό της ρόλο, καθώς κινείται μεταξύ εξισλαμισμού και Ακροδεξιάς.
3) μείζονες δημογραφικές μεταβολές μεταφέρουν το κέντρο βάρους του παγκοσμίου πληθυσμού και οικονομίας στην Ασία και στην Αφρική.
4) η παγκοσμιοποίηση έχει βραχυκυκλωθεί καθώς έχει συναντήσει τα όριά της σε ισχυρές ταυτοτικές αντιδράσεις κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη, στον αραβικό κόσμο και στην Ασία, όπου η αντίδραση εκφράζεται με περιφρόνηση της Δύσης, αίσθηση υπεροχής έναντι των δυτικών αξιών και έξαρση του εθνικισμού.
5) το μείζον ασφαλώς είναι η πρωτοφανής και δραματική κλιματολογική κατάρρευση και η παγκόσμια αποσταθεροποίηση που αυτή θα προκαλέσει, με τις ανυπολόγιστες δημογραφικές, οικονομικές, γεωπολιτικές και επισιτιστικές της συνέπειες, που αδυνατεί να συλλάβει και η πλέον νοσηρή φαντασία. Και που δεν είναι καθόλου μακριά από το σήμερα.
Στο σκηνικό αυτό, μία μικρή χώρα, όπως η Ελλάδα, πρέπει να λάβει γενναία αλλά απαραίτητα προληπτικά μέτρα, όπως η εξασφάλιση στοιχειώδους διατροφικής ασφάλειας, υδατάρκειας, αντιπυρικής προστασίας, δημόσιας τάξης και μηχανισμού αυτοάμυνας του πληθυσμού έναντι πιθανής παγκόσμιας αταξίας.
