Αναζήτηση
Ας φανταστούμε μια απόσταση από την Αθήνα μέχρι την Κατερίνη γεμάτη με οχυρώσεις, συρματοπλέγματα και ειδικές διαμορφώσεις εδάφους γεμάτη με στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Ένα τέτοιο σύγχρονο «οχυρό Ρούπελ» κατασκευάζουν οι Ευρωπαίοι στα ανατολικά σύνορα, πιστεύοντας ότι θα σταματήσουν τυχόν επίθεση από τον σιδηρόφρακτο στρατό της Μόσχας.
Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, τα ενδο-γερμανικά σύνορα, στη συνέχεια και η πρώτη γραμμή ΝΑΤΟ-Συμφώνου Βαρσοβίας, ήταν καλά οχυρωμένα. Μετά το 1990 εκείνες οι εγκαταστάσεις είχαν μετατραπεί σε μουσεία, καθώς δεν υπήρχε πλέον η ανάγκη τους.
Όπως όμως αναφέρει το αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy οι οχυρώσεις πλέον επανέρχονται δυναμικά για μα ενταχτούν στα σχέδια του ΝΑΤΟ εναντίον της Ρωσίας.
Πρόσφατα, η Πολωνία ανακοίνωσε μια αμυντική επένδυση μαμούθ ύψους 2,55 δισ. δολ. για την ενίσχυση των συνόρων της με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία για να αποτρέψει πιθανή επιθετικότητα.
Το σχέδιο, που ονομάστηκε «Ανατολική Ασπίδα», θα περιλαμβάνει την κατασκευή νέων οχυρώσεων, φράχτες, αλλαγές στην μορφολογία του εδάφους και ειδική δασοκομία κατά μήκος 400 χιλιομέτρων χερσαίων συνόρων, δήλωσε πρόσφατα ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ.
Οι Πολωνοί ισχυρίζονται ότι οι οχυρώσεις στα σύνορα μπορούν να επιβραδύνουν την προέλαση του εχθρού, να απελευθερώσουν στρατεύματα και μάλιστα να σώσουν τις ζωές των στρατευμάτων.
«Περισσότερες χώρες του ΝΑΤΟ θα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Πολωνίας» αναφέρει το αμερικανικό περιοδικό το οποίο επικαλείται το εξαιρετικό παράδειγμα της Φινλανδίας ότι το 1939-40, οι Φινλανδοί προσπάθησαν επιδέξια να αμυνθούν στη σοβιετική επίθεση αξιοποιώντας τα δάση για να επιβραδύνουν δραματικά τον πανίσχυρο Κόκκινο Στρατό.
«Έχουμε μακρά ιστορία στην κατασκευή οχυρώσεων, ειδικά για την παράκτια άμυνα και για την προστασία των αεροπορικών βάσεων μας», είπε ο στρατηγός Pekka Toveri, πρώην αρχηγός της φινλανδικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών και τώρα βουλευτής. «Προστατεύουν στρατεύματα και εξοπλισμό και τα στρατεύματα σε οχυρωμένες θέσεις μπορούν επίσης να υπερασπιστούν βασικά εδάφη με λιγότερα στρατεύματα σε σύγκριση με όταν έχετε τα στρατεύματά σας ανοιχτά».
Η Πολωνία, επίσης, έχει αρκετές εκατοντάδες μίλια συνόρων με τη Ρωσία (σε συνδυασμό με τη Λευκορωσία), αλλά έχει λιγότερα δάση από τη Φινλανδία, αν και έχει λίγους βάλτους.
Ήδη, από το 2021 η ευρωπαϊκή Πολωνία έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο φράχτη για να κρατήσει μακριά τους μετανάστες.
Μπορεί όμως ένα ατσάλινο τείχος να κρατήσει μακριά Ρώσους ή Λευκορώσους στρατιώτες τους οποίους θεωρεί απειλητικούς η Πολωνία;
Ο Ντόναλντ Τουσκ ανακοίνωσε την «Ανατολική Ασπίδα», ένα σχέδιο για να κάνει ακριβώς αυτό. «Θέλουμε τα σύνορά μας να είναι ασφαλή κατά τη διάρκεια της ειρήνης και αδιάβατα κατά τη διάρκεια του πολέμου», δήλωσε ο Τουσκ σε τελετή μνήμης για τον Β’ Παγκοσμίο Πολέμο τον περασμένο μήνα.
Από αυτή τη μιλιταριστική φρενίτιδα φαίνεται να διακατέχεται και ο πολωνικός λαός. Ένα 64,3% υποστηρίζει η Πολωνία πρέπει να «χτίσει οχυρώσεις (συρματοπλέγματα, αποθήκες, χαρακώματα) στα σύνορα με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία», ενώ μόνο το 16,5% είναι αρνητικό.
«Οχυρώσεις και εμπόδια όπως ναρκοπέδια και αντιαρματικές τάφροι από μόνα τους είναι αποτελεσματικά μόνο εάν καλύπτονται με πυροβολικό ή πυραύλους»
Με το 4% του πολωνικού προϋπολογισμού να δαπανάται σε αμυντικές δαπάνες (29 δισ. δολ.), φαίνεται ότι για τους Πολωνούς αξίζει να δώσουν κάτι λιγότερο από το 10% του φετινού αμυντικού προϋπολογισμού σε οχυρώσεις.
«Γενικά, ένα οχυρωμένο σύνορο θα πρέπει να μας παρέχει περισσότερο χρόνο για να απαντήσουμε σε οποιαδήποτε ξαφνική επίθεση, η πιθανότητα της οποίας είναι ελάχιστη, όπως έχουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή», σημείωσε ο Μάρεκ Σβιερτσίνσκι, επικεφαλής του γραφείου ασφάλειας και διεθνών υποθέσεων στη δεξαμενής σκέψης Polityka Insight.
«Μπορεί να παρέχει μια πιο στιβαρή αμυντική στάση τόσο έναντι της ξηράς όσο και -εάν είναι επαρκώς εξοπλισμένο- σε μια χαμηλή, αργή αεροπορική επίθεση. Τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τον πόλεμο της Ουκρανίας υποδηλώνουν ότι μια καλά προετοιμασμένη και επαρκώς επανδρωμένη αμυντική θέση μπορεί να επιβραδύνει την επίθεση του εχθρού στο βαθμό που θα κορυφωθεί και να καταρρεύσει πολύ νωρίτερα από ό, τι διαφορετικά».
Κάντο όπως οι Φιλανδοί
«Ο στρατός εκπαιδεύει τα στρατεύματα στην οχύρωση… αλλά δεν χτίζουμε μεγάλες γραμμές χαρακωμάτων όπως οι Ουκρανοί», είπε ο Toveri. «Οι θέσεις μας μάχης έχουν συνήθως δύο, τρεις στρατιώτες που προστατεύονται, γεγονός που δημιουργεί ένα αμοιβαία υποστηρικτικό δίκτυο θέσεων που προστατεύονται από ναρκοπέδια. Αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο να καταστραφεί από τις γραμμές των χαρακωμάτων».
Η ουσία, σημείωσε ο Toveri, είναι ότι «καθώς η απειλή είναι το βαρύ ρωσικό πυροβολικό και τώρα και τα drones, η οχύρωση παρέχει στα στρατεύματα πολύ καλύτερη προστασία». Ακόμα καλύτερα, η φινλανδική βιομηχανία μπορεί να κατασκευάσει γρήγορα στοιχεία από σκυρόδεμα και ξύλο για τέτοια οχύρωση. Πράγματι, η Φινλανδία κατασκευάζει νέες οχυρώσεις.
Όπως αναφέρει το Foreign Policy, τα σχέδια της Πολωνίας και οι καλές εμπειρίες της Φινλανδίας, στην πραγματικότητα, υποδεικνύουν ότι κάθε χώρα που συνορεύει με μια ολοένα και πιο επιθετική Ρωσία πρέπει να ανεγείρει οχυρώσεις κατά μήκος των συνόρων της. Τα δέντρα και οι κολώνες είναι αναμφισβήτητα λιγότερο πολύτιμα από τους στρατιώτες.
Ο Αμερικανός απόστρατος υποστράτηγος Μπεν Χόντζες, πιστεύει ότι οι οχυρώσεις είναι τόσο αποτελεσματικές όσο η ανθρώπινη και η αεροπορική τους υποστήριξη. «Οχυρώσεις και εμπόδια όπως ναρκοπέδια και αντιαρματικές τάφροι από μόνα τους είναι αποτελεσματικά μόνο εάν καλύπτονται με πυροβολικό ή πυραύλους», είπε. «Διαφορετικά, η επιτιθέμενη δύναμη είναι σε θέση να αφιερώσει το χρόνο της και να πραγματοποιήσει σκόπιμη παραβίαση».
Χρειάζεται συντονισμός και… χρήμα
Ο Χόντζες προειδοποίησε όμως ότι «οι οχυρώσεις πρέπει να έχουν βάθος και πρέπει να ενσωματωθούν σωστά στα αμυντικά σχέδια του ΝΑΤΟ για αυτήν την περιοχή. Διαφορετικά, τα σχέδια θα μπορούσαν να διαταραχθούν από εμπόδια και οχυρώσεις που δεν είναι συμπληρωματικά με τα αμυντικά σχέδια».
Οι οχυρώσεις που σχεδιάστηκαν από μια μεμονωμένη χώρα θα μπορούσαν να σκοντάψουν στρατιώτες από συμμαχικές χώρες που έρχονται να την βοηθήσουν σε μια κρίση – επειδή και οι υπερασπιστές πρέπει να επιχειρούν κοντά στα σύνορα, ειδικά καθώς προσπαθούν να απωθήσουν τις δυνάμεις εισβολής. Επιπλέον, πρόσθεσε ο Χόντζες, οι οχυρώσεις καταναλώνουν σημαντικούς πόρους και είναι ακριβές.
Αυτό σημαίνει οι πολωνικές οχυρώσεις θα πρέπει να είναι γνωστές καις την παραμικρή τους λεπτομέρεια στους νατοϊκούς συμμάχους. Ωστόσο, οι θέσεις των οχυρώσεων πιθανότατα θα μείνουν απόρρητες.
«Δεν έχουμε ακόμη πλήρη σαφήνεια ως προς το πόσο βαθιά, πόσο φαρδιά και πόσο καλά οπλισμένη θα είναι αυτή η οχυρωμένη γραμμή και ποιοι θα είναι οι στόχοι της», είπε ο Μάρεκ Σβιερτσίνσκι. «Από την άποψη ότι αυτό είναι μια ευκαιρία για αποδέσμευση δυνάμεων, νομίζω ότι θα έχει αντίστροφο αντίκτυπο. Θα χρειαστεί να επανδρωθεί και αυτό το βάρος θα πέσει στις ένοπλες δυνάμεις».
Πάντως, οι καλύτερες οχυρώσεις στον 20ο αιώνα, από τη γαλλική Γραμμή Μαζινώ, τα ελληνικά Οχυρά Ρούπελ μέχρι τα φινλανδικά οχυρά, τελικά παραβιάστηκαν.
