«Βασιλιάδες και δούλοι, άγιοι και φονιάδες, ιερείς και χορεύτριες περιμένουν την ψυχή τους». Χαμογελάστε όσο θέλετε! Είναι η τελευταία φράση από το κείμενο του Καζαντζάκη που έπεσε στις φετινές Πανελλαδικές Εξετάσεις. Αναφέρεται στις μούμιες των Αιγυπτίων που περιμένουν, λέει, να ξυπνήσουν. Οι γυναίκες εκπροσωπούνται στο σημείο αυτό από τις… χορεύτριες. Λίγο πριν είχε πει ο συγγραφέας και για κάτι βασίλισσες που πάνω τους «επιφοιτούν» οι θεοί για να δημιουργήσουν τον διάδοχο. Οι γυναίκες ως (ιερές) μήτρες και ως πόρνες. Οι άνδρες είναι απ’ όλα…

Φυσικά δεν πρόκειται για το μοναδικό πρόβλημα του κειμένου, υπάρχει και ο εθνικισμός: οι αρχαίοι Ελληνες, λέει ο Καζαντζάκης, «δούλευαν χαρούμενοι», ενώ στην Αίγυπτο «οι ανθρώπινες μάζες δούλευαν σκλάβες, χωρίς ανταρσία», σαν να μη δούλευαν δούλοι και στην αρχαία Ελλάδα. Και εθνικισμός και υφέρπουσα υποτίμηση της γυναίκας: χαριτωμένο κείμενο!

Θα μου πείτε, εκεί κολλάω από όλο αυτό το σαραβαλιασμένο οικοδόμημα; Σωστό κι αυτό! Ο Ηλίας Κανέλλης εύστοχα έγραψε τις προάλλες στα «ΝΕΑ» για «τον ψεύτικο καθωσπρεπισμό και την αποθέωση της κοινοτοπίας που προτείνει όλο το εκπαιδευτικό και το εξεταστικό σύστημα». Και πράγματι το φετινό κείμενο για την «αξία του “ταξιδεύειν”», όπου τα ταξίδια, λέει, «έχουν το μοναδικό χάρισμα να συνδέουν όλα αυτά τα συστατικά στοιχεία που χρειάζεται πραγματικά ο άνθρωπος προκειμένου να εξελιχθεί πνευματικά και ψυχικά» (χαρίσματα έχουν γενικά οι άνθρωποι και συστατικά οι σούπες), προσφέρεται για το ζοφερό συμπέρασμα. Κλάψτε όσο χρειάζεται!

Ξεκίνησα κι εγώ την καριέρα μου ως πνευματική εργάτρια στα φροντιστήρια. Και επέλεξα να διδάξω έκθεση ως το λιγότερο τυποποιημένο μάθημα – έτσι νόμιζα. Με την πρώτη έκθεση που έβαλα στα παιδιά να γράψουν διαπίστωσα πως είχαν ήδη αποστηθίσει δεκάδες προλόγους και επιλόγους. Ολοι μάλιστα οι πρόλογοι ξεκινούσαν από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος επί γης ή ο Ελληνας επί γης – δεν θυμάμαι καλά. Γρήγορα πήρα πόδι από το φροντιστήριο. Χρυσώνοντάς μου το χάπι, «πας να τους παίξεις βιολί, ενώ αυτά καταλαβαίνουν μόνο από ζουρνά», μου είπε ο φροντιστηριάρχης.

Το σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων έχει προ πολλού εκμετρήσει τον βίο του. Οσο πιο γρήγορα καταργηθεί, τόσο το καλύτερο για την παιδεία μας. Για να μην μπαίνουν καμένα μυαλά στο Πανεπιστήμιο, που προσπαθούμε να τα κάνουμε να ξεμάθουν ό,τι ως τώρα έμαθαν. Την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, να στηρίζεται η εκπαίδευσή μας στο παπαγαλίζειν, μες στο άγχος και στη δυστυχία. Τι σπατάλη!

Πάντως, μέρα που ‘ναι αύριο, ευρωεκλογές, ας πω κι εγώ πώς «διεύρυνα τους ορίζοντές μου» από πρόσφατο ταξίδι στη Βουλγαρία, στη Σόφια. Στο κέντρο της πανέμορφης και ευρωπαϊκότατης πόλης, με άρωμα Βιέννης, δεσπόζει ένας ναός αφιερωμένος σε ρώσο πρίγκιπα, αγιοποιημένο, και απέναντι το άγαλμα ενός ρώσου στρατηλάτη. Η εύχαρις ξεναγός μου, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας, δείχνοντας τον στρατηλάτη λέει πως αν αντέχει η Βουλγαρία στις παρούσες συνθήκες το οφείλει στην Ευρωπαϊκή Ενωση και πως του χρόνου αναμένεται να μπει και η Βουλγαρία στο ευρώ. Ελαμπαν τα ματάκια της καθώς το έλεγε. Ομολογώ ότι την κοίταξα με κάποιο σκεπτικισμό ως προς το τελευταίο, αλλά, ναι, καταλαβαίνω: όσο περισσότερο μέσα στην Ευρώπη, τόσο πιο διασφαλισμένοι είναι οι θεσμοί τής δημοκρατίας, τόσο πιο δύσκολο να χαρχαλεύει στη χώρα το μακρύ χέρι του Πούτιν.

Ναι στην Ευρώπη, λοιπόν, ναι με πάθος! Είναι το μόνο μέρος (μαζί με τη Βόρεια Αμερική, φτάνει να μην την κυβερνάει ο ακατονόμαστος), όπου μπορούν να αναγνωριστούν όχι μόνο ιερείς αλλά και ιέρειες, χορεύτριες αλλά και χορευτές, και όλοι να απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα στην πράξη και σεβασμό στον δημόσιο λόγο. Ναι στην Ευρώπη, με πάθος! Μπορεί να μας φωτίσει και για ένα καλύτερο σύστημα εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο…

Η Αγγέλα Καστρινάκη είναι καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας

στο Πανεπιστήμιο Κρήτης

Τελευταία Νέα