Οι μαύρες τρύπες στις συναλλαγές των πολιτών με το κράτος

Από το 2009 όταν και θεσπίστηκε για πρώτη φορά υπουργείο για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση έχουν αλλάξει οκτώ πρωθυπουργοί και 10 κυβερνήσεις, οι οποίες, η μία μετά την άλλη, έκαναν λόγο για «ψηφιακά άλματα», ευαγγελιζόμενοι το τέλος της ταλαιπωρίας των πολιτών. Χρειάστηκε, ωστόσο, μια πανδημική κρίση και αρκετοί μήνες καραντίνας προκειμένου η ψηφιοποίηση να γίνει όντως αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού Δημοσίου. Παρά τον – δίκαιο – αρχικό ενθουσιασμό, βέβαια, υπάρχουν ακόμα μαύρες τρύπες στις συναλλαγές των πολιτών με το κράτος, αποδεικνύοντας πως το πέρασμα στη νέα εποχή θα χρειαστεί λίγο χρόνο παραπάνω από όσο αρχικά ελπίζαμε. Ουσιαστικά, το όραμα για μια Ελλάδα… 2.0 αγκυλώνει σε πρακτικές του περασμένου αιώνα: σε υπηρεσίες όπου τα πάντα θα έπρεπε να γίνονται εξ αποστάσεως, χωρίς φυσική παρουσία του πολίτη, οι υπάλληλοι επιμένουν να επιστρατεύουν χαρτί και μολύβι.

Ταλαιπωρία στον ΕΦΚΑ

Την επόμενη διετία εκτιμάται ότι θα αποκτήσουν άυλη μορφή περισσότερες από 1,4 δισ. σελίδες, που αυτή τη στιγμή στοιβάζονται, σε όλη την Ελλάδα, σε υπουργεία, γραφεία ΕΦΚΑ, πολεοδομίες και δικαστήρια. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που σε ήδη θεωρητικά έτοιμες και ψηφιοποιημένες διαδικασίες απαιτείται η φυσική παρουσία του πολίτη και μάλιστα για το πιο απλό πράγμα. Ενδεικτική είναι η μαρτυρία της 40χρονης Γεωργίας Π., η οποία εξιστορεί στα «ΝΕΑ» τη δική της ιστορία… καθημερινής τρέλας και ταλαιπωρίας: «Το μόνο που ήθελα ήταν να ανεβάσω στον ΕΦΚΑ την αναρρωτική μου άδεια, όμως, επειδή είχα αλλάξει διεύθυνση μου είπαν ότι έπρεπε να αλλάξουν τα στοιχεία μου και να μεταφερθώ στο σωστό υποκατάστημα.  Αν και το σύστημα έλεγε ότι συγχρονίζεται με το TAXIS, δεν μπορούσα να ανεβάσω ηλεκτρονικά τα στοιχεία ταυτότητάς μου και τον απαραίτητο λογαριασμό ΔΕΚΟ. Οπως μου είπαν, θα έπρεπε να κλείσω ραντεβού και να πάω αυτοπροσώπως στον ΕΦΚΑ – 20 χιλιόμετρα από το σπίτι μου – για να καταθέσω δύο χαρτιά που είναι διαθέσιμα και ψηφιακά».

Αντίστοιχη ήταν και η εμπειρία του Λουκά Σ. που προσπάθησε να ασφαλίσει τον νεογέννητο γιο του. «Μετά τη γέννηση επιλέξαμε να ασφαλιστεί ο μικρός στο Ταμείο της μητέρας του (ΕΦΚΑ μισθωτών, πρώην ΙΚΑ). Σαν επόμενο βήμα, έπρεπε να πάει η μητέρα – ή εγώ με εξουσιοδότηση – για το επίδομα λοχείας. Οταν πήγα στο ραντεβού με ενημέρωσαν ότι δεν βλέπουν στο σύστημα το παιδί να είναι ασφαλισμένο και θα έπρεπε πρώτα να το ασφαλίσω, άρα να κλείσω νέο ραντεβού με το Μητρώο. Σημειωτέον η απόσταση των υπαλλήλων είναι στα δύο μέτρα. Στην ερώτηση για το τι χαρτιά χρειάζονται, απάντησαν ένα έγγραφο από τον πρώην ΟΑΕΕ ότι δεν είναι ασφαλισμένο σε εμένα. Πηγαίνοντας στο άλλο υποκατάστημα, με βάση την έδρα της επιχείρησής μου, με ενημέρωσαν ότι βλέπουν κανονικά το παιδί ασφαλισμένο, όμως, αφού πήρα τελικά το χαρτί και επέστρεψα στο αρχικό υποκατάστημα έλαβα την απάντηση ότι δεν μπορούν να με δεχθούν, καθώς θα πρέπει να κλείσω νέο ραντεβού. Αυτός ο γολγοθάς κράτησε σχεδόν δυόμισι μήνες», περιγράφει.

Ο γολγοθάς για ένα επίδομα

Η πλήρης ψηφιοποίηση – με ταυτόχρονη απλοποίηση – της διαδικασίας πιστοποίησης αναπηρίας, δηλαδή η δημιουργία ψηφιακών Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ), έφερε ανακούφιση σε πολίτες με χρόνια προβλήματα υγείας.

Ωστόσο, ακόμη και σήμερα, αφού πιστοποιηθεί η αναπηρία, για να μπορέσει κανείς να αιτηθεί κάποιο επίδομα ή σύνταξη απαιτείται φυσική παρουσία.

Οπως αναφέρει στα «ΝΕΑ» ο 25χρονος Χρήστος Κ., που έκανε τη διαδικασία για λογαριασμό της γιαγιάς του, η ταλαιπωρία δεν έχει εκριζωθεί: «Αφού κλείσεις το ραντεβού ηλεκτρονικά στο ΚΕΠΑ, πας εκεί και στη συνέχεια για να λάβεις το απαραίτητο πιστοποιητικό θα πρέπει να κάνεις αίτηση ηλεκτρονικά στον ΕΦΚΑ και να καταθέσεις αυτοπροσώπως όλα τα έγγραφα στην εκάστοτε υπηρεσία που ανήκεις. Σε ένα ιδεατό περιβάλλον, όλα αυτά είτε θα έπρεπε να αντλούνται αυτόματα από τους αρμόδιους φορείς, είτε να μπορείς να τα καταθέτεις ηλεκτρονικά».

Καθυστερήσεις και προβλήματα στην Εφορία

Τα ζητήματα που αντιμετώπιζαν παλαιότερα οι συναλλασσόμενοι και ειδικότερα οι επαγγελματίες με την Εφορία ήταν γνωστά και πολλά, καθιστώντας αυτόν τον τομέα ως τον πλέον χαρακτηριστικό του «αθάνατου ελληνικού Δημοσίου». Ατελείωτη χαρτούρα, ουρές μπροστά από ελλιπώς στελεχωμένα γραφεία, ραντεβού επί ραντεβού. Με αυτό το… βεβαρημένο παρελθόν, η ΑΑΔΕ προχώρησε στη συστηματική ψηφιοποίηση των ΔΟΥ, ωστόσο το ηλεκτρονικό άλμα αποδείχθηκε δυσκολότερο από ό,τι αναμενόταν.

Γραφειοκρατία

Μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο Απόστολος Αλωνιάτης, οικονομολόγος-φοροτεχνικός και αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών, σημειώνει πως μέχρι και σήμερα υπάρχουν διαδικασίες που εμπλέκουν τους πολίτες στα γρανάζια της γραφειοκρατίας και υπάλληλοι που επιμένουν να κρύβονται πίσω από τους υπολογιστές τους.

Στο πλαίσιο αυτό, ο ίδιος διηγείται μια προσωπική του εμπειρία: «Πριν από λίγο καιρό, λόγω θανάτου της μητέρας μου, έπρεπε να μεταβιβαστεί το 50% σε μια ΟΕ. Σε τέσσερις μήνες έπρεπε να κάνουμε τη διαδικασία αντικατάστασης. Πήραμε, λοιπόν, όλα τα χαρτιά, εγγυτέρων συγγενών κ.λπ., και κάναμε αλλαγή στο καταστατικό εξ αδιαθέτου. Μέσα σε 13 μέρες πήραμε την απόφαση από το ΓΕΜΗ, όπου κάποτε ήταν η δυσκολία μας η μεγάλη. Στη συνέχεια κατατέθηκαν ηλεκτρονικά στην Εφορία τα απαραίτητα δικαιολογητικά και πήρα την απάντηση ύστερα από δυόμισι μήνες. Για ποια ψηφιοποίηση μιλάμε; Αν πήγαινα στο Μητρώο, όπως παλιά, ενδεχομένως να είχα τελειώσει σε μια ημέρα».

Το χάος στην πλατφόρμα για τα ακαθάριστα οικόπεδα

Ο πιο πρόσφατος πονοκέφαλος για τους συναλλασσόμενους με το Δημόσιο ιδιοκτήτες προκλήθηκε από την περιβόητη πλατφόρμα για τον καθαρισμό οικοπέδων (akatharista.apps.gov.gr). Σύμφωνα με καταγγελίες, σε πολλές περιπτώσεις το σύστημα αδυνατούσε να εντοπίσει τα οικόπεδα, είτε μέσω του αναρτημένου στον ιστότοπο χάρτη είτε μέσω της εισαγωγής του Κωδικού Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ.)

Αντιθέτως, ενημέρωνε ότι «δεν έχει ολοκληρωθεί το Κτηματολόγιο» και ζητούσε τις ακριβείς συντεταγμένες του ακινήτου για να περατώσει τη διαδικασία, με χιλιάδες οικόπεδα να μένουν εντέλει χωρίς καταγραφή στην πλατφόρμα.