Γιατί μας ξάφνιασε τόσο το ποσοστό της αποχής; Ο καιρός ήταν καλός, η θάλασσα ελκυστική, η ευφορία του Greek summer πολύ μακριά από τις εικόνες ανησυχίας για την άνοδο της Ακροδεξιάς ή τις διαδηλώσεις των προηγούμενων μηνών σε κράτη της Κεντρικής Ευρώπης. Τα κόμματα λίγο έμοιαζαν να νοιάζονται για την Ευρώπη και τα διακυβεύματα για τα οποία κατά τα άλλα μιλούσαν: ο ένας έπαιζε ζαριές στις ισορροπίες μεταξύ Δεξιάς και Κέντρου, ο άλλος δοκίμαζε αμερικανικά μοντέλα επικοινωνίας και ο παραδίπλα δεν ασχολήθηκε με τον μισό πληθυσμό της χώρας, θεωρώντας πως η διαχείριση της Περιφέρειας μπορεί να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Στην πρώτη σειρά προβεβλημένων υποψηφιοτήτων στοιβάχτηκαν παρουσιαστές, αθλητές, ηθοποιοί, χασάπηδες και μετεωρολόγοι, για να μάθουν την Ευρώπη «πάνω στη δουλειά». Ο σταυρός, υποτίθεται, ισοδυναμεί με αυξημένη συμμετοχή, όμως στις τελευταίες ευρωκάλπες μάλλον είδαμε πώς μπορεί να αξιοποιηθεί όταν κανένας δεν ενδιαφέρεται –κάπως έτσι βγαίνει πρώτη σε σταυρούς μια άγνωστη γυναίκα που το επώνυμό της ξεκινάει από «Α».
Κανένας στην Ελλάδα δεν φέρθηκε σε αυτές τις ευρωεκλογές με σοβαρότητα ανάλογη της κρισιμότητάς τους. Εχοντας ήδη εκπαιδεύσει, σε όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, την ελληνική κοινωνία στη λογική πως οι Βρυξέλλες αξίζουν μόνο «χαλαρή» ψήφο, υπήρξε έστω ένας που να προσπάθησε να εξηγήσει σοβαρά γιατί αξίζει μισή ώρα θυσία από την κυριακάτικη σπαρίλα για να πατήσει κανείς στο εκλογικό κέντρο;
Σήμερα όλοι εκπλήσσονται αρνητικά που η συμμετοχή έγραψε μπροστά «3», αλλά δεν έκαναν και τίποτα για να συμβεί το αντίθετο: προτιμούσαν να μιλάνε για εσωτερικά ζητήματα και να τα προτάσσουν ως σημαίνοντα στην ουσία, ακόμα κι αν στα λόγια το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ήταν αυτό που είχε σημασία.
Και κάπως έτσι κανένας δεν πέτυχε: ο ένας δεν κατάφερε να περάσει τον κάβο των επαναλαμβανόμενων καλπών με επανάληψη του 41%, ο άλλος δεν έπιασε τον στόχο της ανατροπής και ο τρίτος δεν μπόρεσε να γίνει δεύτερος. Πήγαν σε ευρωκάλπη με εγχώρια ατζέντα και δεν κατάφεραν ούτε να πάνε διακοπές ατάραχοι – ο Ιούνιος μυρίζει πολιτική διαχείριση και εξελίξεις από χιλιόμετρα. Η διαφορά είναι τρομακτική: στη Γερμανία νεαρά παιδιά μεταναστών γυρίζουν βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ρωτώντας «γιατί δεν μας θέλουν εδώ» μετά την άνοδο του AfD και στη Γαλλία δίνουν ίσως την πιο κρίσιμη πολιτική μάχη των τελευταίων δεκαετιών για τη φυσιογνωμία της χώρας. Εδώ, από την άλλη, συζητάμε πάλι για τα εσωτερικά μας.
Ουδέν κακό αμιγές καλού, ωστόσο: το τέλμα στο οποίο βρισκόταν το πολιτικό σύστημα δεν θα του επέτρεπε εκ των πραγμάτων να συνεχίσει στην ίδια μορφή για πολύ καιρό ακόμα. Η τεράστια διαφορά μεταξύ ΝΔ και προοδευτικής αντιπολίτευσης καλλιεργούσε πολιτικές συμπεριφορές και ένα αίσθημα νομοτέλειας –ποιος βρίσκει νόημα να πάει να ψηφίσει όταν δεν πιστεύει πως τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν;
Το αποτέλεσμα και ο τρόπος με τον οποίο ήρθε άλλαξαν τα δεδομένα και, παράλληλα, ανέδειξαν πως και το μοντέλο της αντιπολίτευσης δεν «περπατάει». Ολες οι συζητήσεις και οι διεργασίες, σε αυτή τη φάση, μόνο αναπάντεχες δεν είναι. Για την ακρίβεια, είναι τόσο αναπάντεχες όσο η συνειδητοποίηση πως όταν ένας εκλογικός κύκλος τελειώνει ένας άλλος, πολύ διαφορετικός, ξεκινάει. Πολλές φορές ακόμα και την ίδια μέρα.