Μαύρη τρύπα για την εφαρμογή των μέτρων της πυροπροστασίας αποτελούν τα εκατοντάδες χιλιάδες δασικά αυθαίρετα (οικιστικές πυκνώσεις, δηλαδή συγκεντρώσεις κυρίως αυθαίρετων κτισμάτων που παρουσιάζουν «εν τοις πράγμασι» λειτουργική ενότητα σε δάση και δασικές εκτάσεις), αλλά και τα μεμονωμένα αυθαίρετα μέσα στα δάση. Οι ιδιοκτήτες αυτών των ακινήτων από τη μια καλούνται να εφαρμόσουν τα μέτρα πυροπροστασίας και από την άλλη… φλερτάρουν με τον κίνδυνο των υψηλών προστίμων από τα δασαρχεία αλλά και των κατεδαφίσεων.
Επί της ουσίας αυτά τα ακίνητα (η εκτίμηση είναι πως το θέμα αφορά 1 εκατομμύριο ιδιοκτήτες) αποκλείονται εκ των πραγμάτων από την εφαρμογή των μέτρων πυροπροστασίας.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Σημαίνει πως αποτελούν βόμβες έτοιμες για ανάφλεξη και μετάδοσης της φωτιάς (!).
Και γιατί συμβαίνει αυτό; Συμβαίνει επειδή το θέμα των οικιστικών πυκνώσεων εξακολουθεί να παραμένει άλυτο τα τελευταία – τουλάχιστον – 10 χρόνια, με συνέπεια, πέρα από μαύρη τρύπα για την πυροπροστασία, να αποτελεί μαύρη τρύπα και για τους δασικούς χάρτες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ιδιοκτησιακή και πολεοδομική νομιμότητα.
Υπενθυμίζεται πως στη σχετική πλατφόρμα του Κτηματολογίου, η οποία έκλεισε στις 31 Μαρτίου 2023, κατατέθηκαν μόνο 3.000 αιτήσεις (!). Αυτοί οι ιδιοκτήτες που υπέβαλαν την αίτηση και πλήρωσαν το παράβολο των 250 ευρώ έχουν αποφύγει, μέχρι στιγμής, τον κίνδυνο των κατεδαφίσεων και μπορούν χωρίς φόβο να προχωρήσουν στην υλοποίηση των προβλεπόμενων μέτρων πυροπροστασίας.
Από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχουν προαναγγείλει ότι θα ανοίξει μέσα στο 2024 εκ νέου το κεφάλαιο των δασικών αυθαιρέτων και προτρέπουν τους ιδιοκτήτες να υποβάλουν το Εντυπο Επικινδυνότητας, την Τεχνική Εκθεση και ό,τι άλλο προβλέπεται. Η εκτίμηση από το ΥΠΕΝ είναι πως τα δασικά αυθαίρετα ανέρχονται σε περίπου 100.000.
«ΤΑ ΝΕΑ» με τη βοήθεια της τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού Γραμματής Μπακλατσή παρουσιάζουν όλες τις πληροφορίες που πρέπει να έχουν υπόψη οι ιδιοκτήτες δασικών αυθαιρέτων (σε οικιστικές πυκνώσεις και μεμονωμένα), προκειμένου να ξέρουν πώς μπορούν να κινηθούν, ώστε να μη βρεθούν προ απροόπτου.
Τι ισχύει με τα αυθαίρετα εντός δασικών εκτάσεων;
Σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται, απαγορεύεται η καταπάτηση εκτάσεων προστατευόμενων από τις ειδικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Πάσης φύσεως κτίσματα, κατασκευές και εγκαταστάσεις μόνιμου ή προσωρινού χαρακτήρα κατεδαφίζονται υποχρεωτικά και στους παραβάτες, εργολάβους, υπεργολάβους, κατασκευαστές και εντολείς τους επιβάλλονται ποινικές κυρώσεις και χρηματική ποινή από 20.000 μέχρι 200.000 ευρώ.
Ποια δασικά αυθαίρετα «σώζονται» και πρέπει να κάνουν πυροπροστασία;
Οι ιδιοκτήτες δασικών αυθαιρέτων που υπέβαλαν και μόνον αίτημα τακτοποίησης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα υποβολής αίτησης υπαγωγής στις διατάξεις του άρθρου 55 του ν. 4685/2020 (Οικιστικές Πυκνώσεις) του Κτηματολογίου, με παράβολο των 250 ευρώ.
Η πλατφόρμα έκλεισε στις 31 Μαρτίου 2023 και κατατέθηκαν περί τις 3.000 αιτήσεις.
Για αυτά τα ακίνητα έχουν ανασταλεί οι διοικητικές κυρώσεις και τα πρόστιμα αυθαιρέτων, καθώς επίσης έχουν εξαιρεθεί από κατεδάφιση, ακόμη και στις περιπτώσεις που υπάρχουν τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις.
Τι πρέπει να κάνουν οι ιδιοκτήτες δασικών αυθαιρέτων που δεν τα δήλωσαν;
Η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι ιδιοκτήτες που έχουν χτίσει παράνομα σε δάση και δασικές εκτάσεις φοβήθηκαν ότι θα «καρφωθούν» και δεν προχώρησαν στη δήλωση του αυθαιρέτου τους. Eκτιμάται πως οι οικιστικές πυκνώσεις καταλαμβάνουν σε όλη τη χώρα 300.000 στρέμματα.
Επομένως, με την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί είναι θέμα προσωπικών επιλογών του καθενός διακινδυνεύοντας να φάει πρόστιμο και να έρθει αντιμέτωπος με τον κίνδυνο κατεδάφισης.
Τυπικά οι ιδιοκτήτες δασικών αυθαιρέτων, θα πρέπει να περιμένουν να ανοίξει ξανά η πλατφόρμα και να δηλώσουν τα κτίσματά τους. Σημειώνεται πως από το ΥΠΕΝ έχουν προαναγγείλει ότι θα ανοίξει μέσα στο 2024 εκ νέου το κεφάλαιο των δασικών αυθαιρέτων και σύμφωνα με πληροφορίες προγραμματίζεται για τους επόμενους μήνες ρύθμιση.
Ποιοι έχουν υποχρέωση να εφαρμόσουν τον κανονισμό πυροπροστασίας;
Σύμφωνα με τη νομοθετική διάταξη, υποχρέωση για την εφαρμογή του κανονισμού έχουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων με κτίσμα που βρίσκονται:
- σε δάση ή δασικά οικοσυστήµατα ή δασικές εκτάσεις
- σε χορτολιβαδικές εκτάσεις που βρίσκονται επί ηµιορεινών, ορεινών και ανώµαλων εδαφών είτε είναι δηµόσιες είτε είναι αναγνωρισµένες ως ιδιωτικές.
- σε πεδινές χορτολιβαδικές εκτάσεις (μη ορεινές ή ημιορεινές και μη κείμενες επί ανώμαλων εδαφών
- εντός ακτίνας 300 µέτρων από τα όρια δασικών εκτάσεων
- µέσα σε περιαστικό πράσινο και σε κηρυγµένες δασωτέες ή αναδασωτέες εκτάσεις.
- µέσα σε πάρκα και άλση πόλεων και οικιστικών περιοχών.
Γιατί είναι δύσκολη η εφαρμογή του νόμου;
Η εφαρμογή των προβλεπόμενων μέτρων είναι δύσκολη, επειδή, μεταξύ άλλων, δεν υπάρχει ενιαίος ψηφιακός χάρτης που να καταγράφει ανά δήμο τις εκτάσεις που είναι άλση, περιαστικά δάση, αναδασωτέες περιοχές κ.λπ.
Τι ισχύει με την εμπλοκή των δασαρχείων για τον καθαρισμό των οικοπέδων
Ενα σοβαρό θέμα που ανέκυψε είναι πότε χρειάζεται να ενημερώσει ο ιδιοκτήτης ακινήτου το δασαρχείο για τα μέτρα πυροπροστασίας που θα λάβει, και κυρίως (όπως κλάδεμα δέντρων κ.ά.) σε ακίνητα μέσα σε δασικές εκτάσεις. Τίθενται έτσι δύο ερωτήματα:
Πότε δεν απαιτείται έγκριση από τη Δασική Υπηρεσία;
Δεν απαιτείται στις εξής περιπτώσεις:
1. Σε ακίνητα εντός σχεδίου πόλης ή εντός οικισμών οριοθετημένων.
2. Σε ακίνητα εκτός σχεδίου με κτίσματα που έχουν ανεγερθεί με οικοδομική άδεια και αφορά:
- α) περιπτώσεις ακινήτων εκτός σχεδίου και εντός δασικών εκτάσεων, για τα οποία εκδόθηκε νόμιμη οικοδομική άδεια προ της 11ης Ιουνίου 1975, η οποία δεν έχει ανακληθεί ή ακυρωθεί, και μόνο για την αναγκαία επιφάνεια αυτών, σύμφωνα με τους τότε ισχύοντες όρους δόμησης. Ως όρια αρτιότητας λαμβάνονται υπόψη και οι κατά παρέκκλιση όροι δόμησης για την εγκατάσταση λυόμενων κατασκευών κατά τις ειδικότερες διατάξεις του Βασιλικού Διατάγματος της 7ης Αυγούστου 1967.
- β) ακίνητα που ανεγέρθηκαν πριν από τις 25-11-2011 με οικοδομικές άδειες σε δασικού χαρακτήρα εκτάσεις, οι οποίες έχουν εκδοθεί πριν από την έναρξη ισχύος του Ν. 4030/2011 (Α’ 249) και έχουν υλοποιηθεί, δεν έχουν ανακληθεί ή ακυρωθεί, καθώς και με οικοδομικές άδειες σε μη δασικού χαρακτήρα εκτάσεις όπου εφαρμόζεται η δασική νομοθεσία, οι οποίες έχουν εκδοθεί πριν από την έναρξη ισχύος του Ν. 4280/2014 (Α’ 159), και μόνο για ακίνητα ή τμήματα αυτών που πληρούν τους όρους αρτιότητας, σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς, κατά τον χρόνο έκδοσης της σχετικής άδειας.
- γ) ακίνητα που απώλεσαν τον δασικό χαρακτήρα με διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν στο πλαίσιο της αγροτικής νομοθεσίας, όπως για παράδειγμα: αποφάσεις Επιτροπών Απαλλοτριώσεων για το σύνολο των εκτάσεων των οποίων επελήφθησαν (κληροτεμάχια, εξαιρεθείσες υπέρ ιδιοκτητών εκτάσεις, ιδιοκτησίες, διαθέσιμες και κοινόχρηστες εκτάσεις), διανομές και αναδασμοί για το σύνολο των εκτάσεων που αναφέρονται στα σχετικά κτηματολογικά διαγράμματα, άδειες ή αποφάσεις υπουργού ή νομάρχη για κάθε περίπτωση μεταβίβασης αγροτικών ακινήτων που έχουν αποδοθεί για γεωργική ή κτηνοτροφική χρήση κ.ά.
- δ) ακίνητα με πράξεις που εκδόθηκαν με σκοπό τη βιομηχανική και τουριστική ανάπτυξη της χώρας, όπως απαλλοτριώσεις με σκοπό την εγκατάσταση βιομηχανικής ή τουριστικής μονάδας ή άδειες εγκατάστασης ή/και λειτουργίας βιομηχανικής ή τουριστικής μονάδας ή εκτάσεις παράκτιων περιοχών, εντός των οποίων έχει καθοριστεί χερσαία ζώνη λιμένα ή έχει καθοριστεί χώρος που εξομοιώνεται με χερσαία ζώνη λιμένα.
Σε ποιες περιπτώσεις απαιτείται έγκριση από τη Δασική Υπηρεσία;
Εγκριση από την οικεία Δασική Υπηρεσία απαιτείται:
Α) Για κτίσματα που βρίσκονται εντός πάρκων και αλσών πόλεων και οικιστικών περιοχών που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία.
Β) Για κτίσματα που έχουν ανεγερθεί έπειτα από σχετική έγκριση επέμβασης από το δασαρχείο, εντός εκτάσεων που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία (σ.σ.: άρθρο 45 Ν. 998/79, όπως ισχύει).
Γ) Επί προτάσεων σχεδιασμού από τους ΟΤΑ των περιμετρικών ζωνών προστασίας του σε οικισμούς και οικιστικές πυκνώσεις.