To άτυπο δείπνο των ηγετών της ΕΕ ξεκίνησε με καθυστέρηση χθες, διότι προηγήθηκαν αρκετές ώρες διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων για την ηγεσία των κορυφαίων θεσμών της Ενωσης. Ηταν, άλλωστε, η πρώτη συνάντηση των 27 μετά τις ευρωεκλογές και για αυτό η συζήτηση στο πρώτο μέρος αφορούσε την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τους. Τα ονόματα ήταν στο τραπέζι και οι διαπραγματευτές των πολιτικών ομάδων παρόντες.
Η άτυπη συζήτηση αφορούσε την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για μια δεύτερη θητεία στο τιμόνι της Κομισιόν, τον πρώην πρωθυπουργό της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα για την ηγεσία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την πρωθυπουργό της Εσθονίας Κάγια Κάλας ως επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ενωσης και τη Ρομπέρτα Μέτσολα για την προεδρία του Ευρωκοινοβουλίου. Διαφωνίες εκφράστηκαν – κάποιες για τα πρόσωπα, κάποιες για τον χρόνο της θητείας τους.
Το όνομα της πρωθυπουργού της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν έπεσε ως εναλλακτική επιλογή για τον Κόστα, αλλά διπλωμάτες λένε ότι η σκληρή της στάση για τη μετανάστευση σημαίνει ότι δεν ευνοείται από τη σοσιαλιστική ομάδα της. Ανησυχίες υπήρξαν και για την Κάλας καθώς κάποιοι ηγέτες εξέφρασαν την άποψη ότι θα ασχοληθεί μόνο με τη Ρωσία, καθώς για τις περισσότερες ανατολικές και βαλτικές χώρες ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί προτεραιότητα. Η Κάλας φέρεται να έδωσε διαβεβαιώσεις πως δεν θα συμβεί αυτό – η εσθονή πρωθυπουργός είναι επιλογή των Φιλελευθέρων και μάλιστα η ίδια και ο βέλγος πρωθυπουργός είναι διαπραγματευτές εκ μέρους αυτής της πολιτικής ομάδας. Ούτως ή άλλως δεν αναμένονταν επίσημες ανακοινώσεις, οι οποίες θα γίνουν στο προγραμματισμένο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 27-28 Ιουνίου.
Διαρροές όμως υπήρξαν πολλές. Σύμφωνα με το Politico που επικαλέστηκε δύο διπλωμάτες της ΕΕ, οι διαπραγματευτές των δύο μεγαλύτερων πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Πολωνίας Κυριάκος Μητσοτάκης και Ντόναλντ Τουσκ από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, ο γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς και ο ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ από την πλευρά των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών συναντήθηκαν πριν ξεκινήσει η σύνοδος και γι΄ αυτό καθυστέρησε η συνεδρίαση των ηγετών κατόπιν.
Οι διαπραγματεύσεις και το ποδόσφαιρο
Αυτή η καθυστέρηση είχε και άλλες επιπτώσεις, λιγότερο σημαντικές, καθώς την ίδια ώρα διεξάγονταν παιχνίδια για το Euro. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ ντε Κρο έριχνε κλεφτές ματιές στο κινητό του για να δει την εξέλιξη του αγώνα της εθνικής ομάδας της χώρας του με τη Σλοβακία, ενώ ο Μακρόν έλεγε αστειευόμενος ότι πρέπει να τελειώσουν οι διαπραγματεύσεις πριν από την ώρα που θα ξεκινούσε ο αγώνας της Γαλλίας με την Αυστρία – κάτι που δεν έγινε.
Μετά τις αντιδράσεις που είχε προκαλέσει την περασμένη εβδομάδα η απόφαση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ να μην καλέσει την πρόεδρο της Κομισιόν και την πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, και έπειτα από παρέμβαση των μόνιμων αντιπροσώπων (Coreper), τελικά οι δύο γυναίκες πήραν μέρος στο πρώτο μέρος της συνάντησης και αποχώρησαν πριν ξεκινήσει το άτυπο δείπνο των 27 όπου συζητήθηκε το πώς θα κατανεμηθούν οι ανώτατες θέσεις στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.
Ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές τόνιζαν πάντως ότι «υπάρχει ανάγκη να κλείσει το ζήτημα των ανώτατων ευρωπαϊκών θέσεων έως το τέλος του μήνα», μια και λόγω της τεταμένης γεωπολιτικής κατάστασης αλλά και άλλων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ΕΕ δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.
Οι τέσσερις πρωταγωνιστές
Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν
Η πρώτη γυναίκα που κράτησε το τιμόνι της ΕΕ
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι η πρώτη γυναίκα που ηγήθηκε της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η πρώτη θητεία της ξεκίνησε το 2019. Επί πολλά χρόνια σύμμαχος της πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ, η Φον ντερ Λάιεν δεν ήταν η πρώτη επιλογή κανενός και πέρασε από ψηφοφορία επικύρωσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κερδίζοντας με πλειοψηφία μόνο εννέα ψήφων. Πριν από τη θητεία της, περιέγραψε ως μεγαλύτερη πρόκληση το «να διατηρήσουμε τον πλανήτη μας υγιή», αλλά σύντομα ήρθε αντιμέτωπη με μια μεγάλη πανδημία και τον μεγαλύτερο πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος από το 1945. Η πρώτη θητεία της θεωρείται επιτυχημένη, αλλά έχει δεχθεί και επικρίσεις επειδή απέφευγε να διαβουλεύεται με στελέχη της Κομισιόν για σημαντικές αποφάσεις ενώ απέφευγε τον έλεγχο για κάποιες κινήσεις της. Γεννημένη στις Βρυξέλλες, η Φον ντερ Λάιεν, κόρη ανώτερου αξιωματούχου της Κομισιόν, είχε σπουδάσει γιατρός, προτού τελικά εισέλθει στην πολιτική στη γενέτειρά της Γερμανία με την κεντροδεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ενωση. Στη δεύτερη θητεία της σκοπεύει να ενισχύσει την κοινή αμυντική βιομηχανία για την ΕΕ.
Αντόνιο Κόστα
Ενας διαπραγματευτής για περίπλοκες συμφωνίες
O Aντόνιο Κόστα είναι δικηγόρος και πολιτικός που διετέλεσε πρωθυπουργός της Πορτογαλίας από το 2015 έως το 2024. Ηταν γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος και υπήρξε δήμαρχος της Λισαβόνας από το 2007 έως το 2015. Το 2023 το όνομά του ενεπλάκη σε σκάνδαλο και αποφάσισε να παραιτηθεί από την πρωθυπουργία, ανακοινώνοντας πρόωρες εκλογές. Λεπτομέρειες για την υπόθεση δεν έχουν γίνει γνωστές και μέχρι στιγμής δεν του έχουν απαγγελθεί κατηγορίες. Ο απερχόμενος αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Πέδρο Σίλβα Περέιρα, δήλωσε πρόσφατα ότι πλέον δεν υπάρχουν υπόνοιες εις βάρος του και όλα έχουν ξεκαθαριστεί. Η οικονομική πολιτική του Κόστα είχε δεχθεί επαίνους από τις Βρυξέλλες, καθώς, μέσα σε μια δύσκολη διεθνή συγκυρία, είχε προσπαθήσει να περιορίσει τα μέτρα λιτότητας τονώνοντας ταυτόχρονα την ανάπτυξη. Επίσης, η κυβέρνησή του θεωρήθηκε ιδιαίτερα επιτυχημένη στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Ο ίδιος έχει καλές σχέσεις με τους ευρωπαίους ηγέτες όλων των κομματικών παρατάξεων και θεωρείται ένας ήρεμος και δίκαιος διαπραγματευτής με ικανότητα να διαμορφώνει περίπλοκες συμφωνίες.
Κάγια Κάλας
Στη λίστα των καταζητουμένων της Μόσχας
Η 46χρονη πρωθυπουργός της Εσθονίας Κάγια Κάλας έγινε οικείο πρόσωπο στην ευρωπαϊκή σκηνή μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Εχει υποστηρίξει με πάθος τη μεγαλύτερη βοήθεια προς το Κίεβο και την πρόταση η Ευρώπη να επενδύσει περισσότερο στην άμυνά της. Τον Φεβρουάριο η Μόσχα την έβαλε σε λίστα καταζητουμένων. Η Κάλας ανήκει στο μεταρρυθμιστικό κόμμα της Εσθονίας – μέλος της ομάδας Renew Europe – και υπηρετεί ως πρωθυπουργός από το 2021. Πέρυσι δέχθηκε πίεση όταν εμφανίστηκαν αναφορές ότι ο σύζυγός της είχε διασυνδέσεις με μια εταιρεία logistics που συνέχιζε να δραστηριοποιείται στη Ρωσία – ένα σκάνδαλο που απέρριψε ως πολιτικό οπορτουνισμό από τους αντιπάλους της. Τους τελευταίους μήνες το όνομά της ακούστηκε για πολλά διεθνή πόστα, μεταξύ των οποίων και του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, γεγονός που δείχνει ότι οι διεθνείς ηγέτες εκτιμούν τις ικανότητές της. Οπως η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έτσι και η Κάλας προέρχεται από πολιτική οικογένεια. Ο πατέρας της, Σιίμ Κάλας, είχε διατελέσει πρωθυπουργός της Εσθονίας το 2002-2003 και πέρασε μία δεκαετία ως ευρωπαίος επίτροπος.
Ρομπέρτα Μέτσολα
Με το βλέμμα στους ευρωπαίους νέους
H 45χρονη μαλτέζα πολιτικός είναι πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου από τον Ιανουάριο του 2022, μόλις έναν μήνα πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Εκείνη την εποχή τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με το νεαρό της ηλικίας της και τη στάση της για τις αμβλώσεις (στη Μάλτα η διαδικασία εξακολουθεί να είναι παράνομη στις περισσότερες περιπτώσεις). Ωστόσο τα τελευταία δύο χρόνια η Μέτσολα καθοδήγησε τον θεσμό σε ταραχώδεις περιόδους και πήρε τα εύσημα. Ηταν η πρώτη πρόεδρος θεσμικού οργάνου της ΕΕ που επισκέφθηκε την εμπόλεμη Ουκρανία. Προσπάθησε να κάνει τους ευρωπαίους νέους να ενδιαφερθούν για την εκλογική διαδικασία – έκανε περιοδεία σε πολλές χώρες επιδιώκοντας να συνδεθεί με τους νεαρούς ψηφοφόρους. Ισως η πιο απαιτητική αποστολή για τη Μετσόλα ήταν να καθοδηγήσει το Ευρωκοινοβούλιο μέσω του σκανδάλου Καταργκέιτ τη χρονιά πριν από τις ευρωεκλογές, εν μέσω αποκαλύψεων ότι ευρωβουλευτές φέρεται να λάμβαναν δωροδοκίες από το Κατάρ και το Μαρόκο. Ως απάντηση η Μέτσολα πρότεινε μια λίστα με μετριοπαθείς μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση των κανόνων διαφάνειας και ακεραιότητας, οι οποίοι ψηφίστηκαν πρόσφατα.
