Η οδύσσεια ενός μουσουλμάνου που πεθαίνει στην Αθήνα

Τις προηγούμενες μέρες η Μαρίνα Σάττι μοιράστηκε σε συνέντευξή της (LIFO) μια προσωπική οδύσσεια με αφορμή την ταφή του πατέρα της, τον οποίο – ελλείψει μουσουλμανικού νεκροταφείου στην Αττική – αναγκάστηκε να θάψει μακριά από τον τόπο διαμονής της, και συγκεκριμένα στην Κομοτηνή. Η ιστορία της επανέφερε στην επικαιρότητα το χρόνιο ζήτημα της απουσίας ενός ισλαμικού χώρου ενταφιασμού στην Αθήνα, τη στιγμή που περίπου 300.000 μουσουλμάνοι ζουν και εργάζονται στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας.

Η Εκκλησία της Ελλάδας έχει παραχωρήσει από το 2005 έκταση στο Σχιστό, δίπλα στο Διαδημοτικό Νεκροταφείο, ενώ το 2016 η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών είχε παραχωρήσει εκ νέου 20 στρέμματα για τον ενταφιασμό τους. Και ενώ το έργο δημιουργίας μουσουλμανικού τομέα στο Κοιμητήριο Σχιστού έδειχνε να μπαίνει στην τελική ευθεία το 2022, οι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Αττικής – μεταξύ τους πολλοί έλληνες πολίτες – συνεχίζουν να στερούνται τη δυνατότητα να ενταφιάζουν τους νεκρούς τους κοντά στον τόπο κατοικίας τους και σύμφωνα με τις επιταγές του Ισλάμ, ώστε να τους δίνεται η δυνατότητα να επισκέπτονται τον χώρο ταφής. Μάλιστα, το ζήτημα της καθυστέρησης έχει λάβει και πολιτικές διαστάσεις, καθώς 12 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσαν σχετική ερώτηση προς τους αρμόδιους υπουργούς. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι για ποιους λόγους υπάρχει αυτή η μεγάλη καθυστέρηση και πώς, πού γίνονται μέχρι σήμερα οι ταφές των εν Ελλάδι μουσουλμάνων.

Το παρόν καθεστώς

Τα νεκροταφεία ανήκουν στους δήμους, τα διαχειρίζονται οι δήμοι και σύμφωνα με τον νόμο είναι υποχρεωμένοι να επιτρέπουν την ταφή όλων, ανεξαρτήτως θρησκεύματος, πράγμα που ισχύει. Οι ιδιαίτερες ταφικές συνήθειες των μουσουλμάνων, ωστόσο, καθιστούν αδύνατη τη χρήση των υφιστάμενων νεκροταφείων: οι νεκροί επιβάλλεται να θάβονται μέσα σε 24 ώρες, χωρίς φέρετρο, τυλιγμένοι με σάβανο, με τη σορό σε πλαϊνή θέση στραμμένη προς τη Μέκκα. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι τα λείψανα των νεκρών δεν εκταφιάζονται, παραμένουν στο χώμα, τη στιγμή που στα νεκροταφεία της χώρας – λόγω της ανάγκης διαχείρισης του προς χρήση χώρου – εφαρμόζεται η πρακτική της εκταφής του νεκρού ύστερα από τρία χρόνια. «Το πρόβλημα είναι πολύ έντονο στην Αττική, γιατί δεν έχουμε χώρους όπου να ενταφιάζονται μόνο μουσουλμάνοι, ενώ δεν υπάρχει διαδικασία να μην υφίσταται εκταφή, εκτός αν κάποιος έχει οικογενειακό τάφο. Και το ζήτημα της εκταφής δεν είναι κάτι που μπορεί να λυθεί στη λογική της διατήρησης διαφορετικών καθεστώτων (σ.σ.: γιατί ο χριστιανός δεν θα έχει αυτό το δικαίωμα ενώ ενταφιάζεται στον ίδιο χώρο) χωρίς αυτό να το προβλέπει ο νόμος», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο γενικός γραμματέας Θρησκευμάτων Γιώργος Καλαντζής.

Ετσι, όταν έρθει η ώρα της εκταφής (συνήθως τρία χρόνια μετά την ταφή), πολλές οικογένειες μουσουλμάνων επιλέγουν να στέλνουν τους νεκρούς τους πίσω στη χώρα προέλευσής τους. Μάλιστα, «υπάρχουν κράτη που καλύπτουν πλήρως το κόστος μεταφοράς και επαναπατρισμού», διευκρινίζει ο Γιώργος Καλαντζής. Τι συμβαίνει, όμως, αν κάποιος δεν επιθυμεί την εκταφή τού νεκρού συγγενούς ή θέλει να παραμείνει στη χώρα διαμονής του, δηλαδή στην Ελλάδα; Σε αυτήν την περίπτωση, είτε θα πρέπει να αγοράσει οικογενειακό τάφο με ένα διόλου ευκαταφρόνητο αντίτιμο, είτε να μεταφέρει τη σορό στην Κομοτηνή ή στην Ξάνθη όπου υπάρχουν κοιμητήρια που αποτελούν βακουφικές περιουσίες (αντίστοιχες υπάρχουν σε Ρόδο και Κω), μια επιλογή που επίσης κοστίζει. «Στην Αττική μπορεί κανείς να κρατήσει το σώμα μέσα στο χώμα μόνο αν έχει λεφτά. Οποιος θέλει να ταφεί σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο φέρνει τους νεκρούς είτε στην Κομοτηνή είτε στην Ξάνθη. Το κόστος από την Αθήνα μέχρι την Κομοτηνή μόνο για τη μεταφορά είναι περίπου 700 ευρώ. Η κηδεία έχει επιπρόσθετο κόστος 800 ευρώ. Για τη μεταφορά συνεργαζόμαστε με γραφεία τελετών στην Αθήνα», περιγράφει ο Ερχάν Ιμάμογλου, ιδιοκτήτης γραφείου τελετών στην Κομοτηνή.

Τι συμβαίνει στο Σχιστό

Και ενώ το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων ανέλαβε πρωτοβουλία για τη δημιουργία μουσουλμανικού τομέα στο Σχιστό, το έργο δεν έχει καν δρομολογηθεί, καθώς η διαδικασία έχει κολλήσει λόγω πολυετών δικαστικών διενέξεων με την κατασκευάστρια εταιρεία. «Η Εκκλησία της Ελλάδος με απόφασή της έχει παραχωρήσει χώρο και η κεντρική κυβέρνηση έχει τη διάθεση να υποστηρίξει το έργο. Από εκεί και πέρα, δυστυχώς, για λόγους που δεν αφορούν την κεντρική κυβέρνηση, δηλαδή τα αρμόδια υπουργεία, Παιδείας και Εσωτερικών, το έργο δεν έχει προχωρήσει, παρά τη σύμφωνη γνώμη και της Εκκλησίας. Μάλιστα, ο Αρχιεπίσκοπος προέβη στην κίνηση αυτή με τη σύμφωνη γνώμη και των μητροπολιτών Πειραιώς και Νικαίας. Οι λόγοι αφορούν αποκλειστικά τη διοίκηση του νεκροταφείου και τις δικαστικές διαμάχες που έχει σε εξέλιξη με συγκεκριμένες εταιρείες», τονίζει ο γενικός γραμματέας Θρησκευμάτων.

Από την πλευρά του ο Μιχάλης Λώνας, πρόεδρος του ΔΣ του Διαδημοτικού Κοιμητηρίου Σχιστού, παραθέτει τους λόγους πίσω από την καθυστέρηση: «Υπάρχει μια μεγάλη δικαστική διαμάχη μεταξύ της κατασκευαστικής εταιρείας του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου, του κράτους και ημών. Το θέμα είναι μεταξύ του κράτους και του κυρίου Εμφιετζόγλου, εμείς ως ΔΣ είμαστε ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να προχωρήσουμε. Εχουμε έναν χώρο 120 στρεμμάτων διαθέσιμο για να διαμορφωθεί ο μουσουλμανικός τομέας και αν λήξει το δικαστικό ζήτημα, οι διαδικασίες θα ολοκληρωθούν άμεσα. Το έργο, πάντως, πρέπει να προχωρήσει γιατί η Αθήνα είναι μια σύγχρονη πόλη της Ευρώπης».