Ντενίσοβαν: Νέα ευρήματα φωτίζουν τη ζωή των προϊστορικών συγγενών μας

Λίγα είναι μέχρι σήμερα γνωστά για τους Ντενίσοβαν, τους αινιγματικούς συγγενείς του σύγχρονου ανθρώπου που έζησαν περίπου την ίδια εποχή με τους Νεάντερταλ και εξαφανίστηκαν εξίσου μυστηριωδώς.

Νέα ευρήματα από το παγωμένο οροπέδιο του Θιβέτ ρίχνουν τώρα περισσότερο φως στη ζωή του χαμένου ανθρώπινου είδους.

Οι Ντενίσοβαν έζησαν στο οροπέδιο για 160.000 χρόνια, πιθανώς περισσότερο, αναφέρει διεθνής ομάδα ερευνητών στο περιοδικό Nature. Έμειναν εκεί μέχρι πριν από περίπου 40.000 χρόνια, περίπου την εποχή που ο Homo sapiens είχε αρχίσει να εξαπλώνεται σε αυτή την περιοχή του κόσμου.

Οι ερευνητές εξέτασαν περισσότερα από 2.500 οστά ζώων από το σπήλαιο Μπαΐσια του Θιβέτ (εικόνα πάνω), σε υψόμετρο 3.280 μέτρων, την ίδια σπηλιά όπου είχε βρεθεί πριν από λίγα χρόνια ένα από τα ελάχιστα γνωστά απολιθώματα Ντενίσοβαν.

Χάρη σε μια νέο μέθοδο ανάλυσης αρχαίων πρωτεϊνών που διατηρούνται στα οστά, η μελέτη έδειξε ότι οι Ντενίσοβαν κυνηγούσαν μια μεγάλη ποικιλία ζώων, από πρόβατα μέχρι τριχωτούς ρινόκερους και ύαινες. Ίχνη από λίθινα μαχαίρια μαρτυρούν ότι οι κυνηγοί τεμάχιζαν τα ζώα, αποσπούσαν το μεδούλι από τα οστά και κατεργάζονταν τα δέρματα.

Η περιοχή του σπηλαίου Μπαΐσια του Θιβέτ κατοικήθηκε από τους Ντενίσοβαν για τουλάχιστον 160.000 χρόνια (Dongju Zhang et al./Lanzhou University)

Η ανάλυση πρωτεϊνών επέτρεψε επίσης την ταυτοποίηση ενός πλευρού Ντενίσιβαν, το οποίο βρέθηκε μέσα σε ιζήματα της σπηλιάς ηλικίας 32 έως 48 χιλιάδων ετών –τα νεότερα απολιθώματα του είδους που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα.

«Είναι η πρώτη φορά που αποκτούμε μια εικόνα για τα μέσα επιβίωσης των Ντενίσοβαν. Μας δείχνει ότι ήταν εξαιρετικά ικανοί στην αξιοποίηση μιας μεγάλης ποικιλίας ζωικών πόρων» δήλωσε ο Φρίντο Βέλκερ, μοριακός ανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης και μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Σε αντίθεση με τους Νεάντερταλ, οι οποίοι είναι γνωστοί στην επιστήμη από τον 19^ο αιώνα, οι Ντενίσοβαν ανακαλύφθηκαν μόλις το 2010 χάρη στο οστό ενός δακτύλου που βρέθηκε στο ομώνυμο σπήλαιο της Σιβηρίας.

Έκτοτε, λίγα αποσπασματικά απολιθώματα έχουν έρθει στο φως μόνο σε δύο άλλε τοποθεσίες, το σπήλαιο Μπαΐσια του Θιβέτ και το σπήλαιο Κόμπρα στο Λάος.

Το σπήλαιο Μπαΐσια στο Θιβέτ είναι μία από τις μόλις τρεις τοποθεσίες όπου έχουν βρεθεί οστά Ντενίσοβαν (Dongju Zhang et al./Lanzhou University)

Η παρουσία τους από την παγωμένη Σιβηρία μέχρι το υποτροπικό Λάος μαρτυρά ότι είδος είχε μεγάλη γεωγραφική εξάπλωση, κάτι που υποδεικνύει ότι «οι Ντενίσοβαν είχαν αρκετή ευελιξία ώστε να προσαρμόζονται σε διαφορετικά περιβάλλοντα» δήλωσε ο Ντονγκτζού Τσανγκ του Πανεπιστημίου του Λαντσόου στην Κίνα, μέλος της ομάδας.

Το πρώτο απολίθωμα Ντενίσοβαν που είχε βρεθεί πριν από λίγα χρόνια στο σπήλαιο Μπαΐσια είχε χρονολογηθεί στα 160.000 χρόνια πριν, ωστόσο οι ερευνητές πιστεύουν ότι η παρουσία του είδους πηγαίνει πιο πίσω, μέχρι τα 200.000 χρόνια πριν.

Αυτό σημαίνει ότι οι Ντενίσοβαν είναι πιθανό να βρίσκονταν στην περιοχή του Θιβέτ όταν άρχισαν να καταφθάνουν οι Homo sapiens πριν από περίπου 40.000 χρόνια.

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι Ντενίσοβαν είχαν επιμειχθεί τόσο με τους Νεάντερταλ όσο και με τους σύγχρονους ανθρώπους, με κάποια γονίδια του εξαφανισμένου είδους να διατηρούνται και σήμερα στην ανθρώπινη γονιδιακή δεξαμενή.

Ένα από τα γονίδια αυτά είναι το γονίδιο EPAS1 των κατοίκων του Θιβέτ, το οποίο βελτιώνει τη μεταφορά οξυγόνου από το αίμα και επιτρέπει έτσι τη διαβίωση σε μεγάλα υψόμετρα.

Σε συνδυασμό, τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι το οροπέδιο του Θιβέτ ίσως ήταν το μέρος όπου οι Ντενίσοβαν συνευρέθηκαν σεξουαλικά με τους Homo sapiens.