Ένιωθε σαν περιτύλιγμα από σελοφάν σε πακέτο τσιγάρων. Κάθε θαυμαστής της Τζόνι Μίτσελ (Joni Mitchell) έχει ξανακούσει αυτή την περιγραφή- έτσι συνόψισε η ευμετάβλητη καλλιτέχνιδα τη γυμνή συναισθηματική της κατάσταση όταν έγραφε το άλμπουμ Blue του 1971.
«Είναι πρακτικά αδύνατο να βρει κανείς μια αναφορά για το Blue από τα τελευταία 50 χρόνια που να μην περιλαμβάνει αυτό το απόσπασμα», γράφει η μουσικοκριτικός και συγγραφέας Ann Powers, της οποίας η νέα μελέτη για τη Μίτσελ δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα να ξαναπατήσει σε πεπατημένα μονοπάτια.
«Αντισταθείτε στη βιασύνη που σας πιάνει όταν πιστεύετε ότι φαντάζεστε τον πόνο της Τζόνι», συμβουλεύει η Powers. «Ποια ήταν η αφορμή για τα τραγούδια της; Δεν είναι τόσο σημαντικό».
Το «Travelling: On the Path of Joni Mitchell» της Ann Powers κυκλοφορεί από τις εκδόσεις HarperCollins.
Από το Saskatoon του Καναδά μέχρι τα beatnik μπαρ
Το «Travelling» είναι μια ενδελεχής μελέτη της ζωής και του έργου της Μίτσελ που παρακάμπτει τα γνωστά σημεία αναφοράς για να δημιουργήσει ένα ζωντανό, πολύπλευρο πορτρέτο ενός μουσικού αινίγματος.
Η Powers δεν πήρε συνέντευξη από την Μίτσελ. «Με αυτόν τον τρόπο, παραμένω παρατηρητής, όχι φίλος», γράφει. Ωστόσο, υπάρχουν περισσότερες από δύο δωδεκάδες συνεντεύξεις με συνεργάτες της Καναδής καλλιτέχνιδας, όπως ο David Crosby, η Judy Collins, η πρόσφατη συνεργάτης της Brandi Carlile και ο πρώην σύζυγός της , ο Larry Klein.
Με εξαίρεση την Τζόνι Μίτσελ, ο πιο αξιομνημόνευτος χαρακτήρας του βιβλίου ίσως είναι η ίδια η Ann Powers, που γράφει σε πρώτο πρόσωπο. Είναι μια έγκυρη και πνευματώδης σύντροφος καθώς το «Travelling» διατρέχει τη ζωή της Μίτσελ από το Saskatoon του Καναδά μέχρι τους λόφους του Laurel Canyon του Λος Άντζελες, με ενδιάμεσους σταθμούς τα beatnik μπαρ του Coral Gables της Φλόριντα και τα roadtrip μπαρ που αποτυπώθηκαν στο άλμπουμ Hejira του 1976.
Η Μίτσελ σήμερα ζει μια αναγέννηση μετά την επιστροφή της στη σκηνή του φολκ φεστιβάλ του Νιούπορτ το 2022
Photo: Wikimedia Commons
Μουσική βιομηχανία και φεμινιστικό κίνημα
Η Μίτσελ σήμερα ζει μια αναγέννηση μετά την επιστροφή της στη σκηνή του φολκ φεστιβάλ του Νιούπορτ το 2022. «Η Τζόνι που δοξάζεται πιο συχνά μου φαινόταν πιο μνημειώδης από εκείνη που είχα μάθει να εκτιμώ», γράφει η Powers. «Μόνο θρύλος και λιγότερη ουσία».
«Έτσι, για να παραθέσω το διάσημο κουπλέ της Μίτσελ, το βιβλίο του Ann Powers αφορά τόσο το ταξίδι όσο και το ξετύλιγμα. Στα δέκα ξεχωριστά κεφάλαια του βιβλίου, η συγγραφέας ξεχωρίζει τα νήματα που, με την πάροδο του χρόνου, έχουν πλεχτεί σε μια τακτοποιημένη αφήγηση για την Μίτσελ» γράφει ο Owen Myers στην Guardian.
Στην αναζήτησή της για βαθύτερες αλήθειες, η Powers καταδύεται στην κοινωνιολογία, την πολιτική και τη μουσική βιομηχανία, καθώς και στο φεμινιστικό κίνημα στο οποίο η Μίτσελ είχε αναμειχθεί. Η παιδική της ασθένεια από πολιομυελίτιδα εντάσσεται σε μια εξέταση της μετα-νιτσεϊκής «λατρείας του παιδιού» που κατέλαβε τραγουδοποιούς από τον Neil Young μέχρι την Janis Ian.
Ακούστε το River
Η πρώιμη εικόνα της Μίτσελ ως βασίλισσας του Laurel Canyon συνδέεται με την άρνησή της για οικειοποίηση της υποτιθέμενης boho φιγούρας, όπου συνομήλικες της όπως, για παράδειγμα, η Cass Elliot, ήταν εγκλωβισμένες, πρώτα ως μητέρες και μετά ως μουσικοί. Σε άλλες στιγμές, η ανόθευτη αγάπη της Powers για την τραγουδοποιία της Μίτσελ ξεπηδά από κάθε λέξη της σελίδας.
«Αφήστε αυτό το βιβλίο κάτω για τέσσερα λεπτά και ακούστε το River», συμβουλεύει η συγγραφέας, σημειώνοντας ότι εξυπηρετεί μια «πολιτιστική ανάγκη δίνοντας στον ακροατή την άδεια να μελαγχολεί ανοιχτά».
To River
«Το παιδί μου είναι ξένο»
Εν τω μεταξύ, ως θετή μητέρα η ίδια η Powers διερευνά με ευαισθησία τη σχέση της Μίτσελ με την κόρη που εγκατέλειψε, δείχνοντας πώς ο πόνος του αποχωρισμού αντηχεί μέσα από τραγούδια από το Little Green του Blue μέχρι το Chinese Café του Wild Things Run Fast.
Είναι ισοπεδωτικά συγκλονιστικό να διαβάζεις τους στίχους του τελευταίου τραγουδιού στον απόηχο αυτής της ανάλυσης: «My child’s a stranger / I bore her, but I could not raise her» («Το παιδί μου είναι ξένο / Την γέννησα, αλλά δεν μπόρεσα να τη μεγαλώσω»).
«Ένα ατυχές τεχνούργημα μιας άλλης εποχής»
Εξίσου σημαντική για την αποδόμηση της Μίτσελ από τη συγγραφέα ως «Τζόνι, η αδιαμφισβήτητη, ο θησαυρός που τόσοι πολλοί αισθάνονται υποχρεωμένοι να προστατεύσουν» -μια οξεία εξέταση των λαθών της τραγουδίστριας.
«Μπορεί να βρεθείτε να κρατάτε την αναπνοή σας στα πρώτα κεφάλαια του Travelling, καθώς η Powers υπαινίσσεται μια συζήτηση για τη Μίτσελ που εμφανίστηκε ως μαύρος μουσικός για το εξώφυλλο του άλμπουμ Don Juan’s Reckless Daughter του 1977, μια στιγμή για την οποία η καλλιτέχνιδα δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη» γράφει ο Owen Myers στη Guardian και συνεχίζει:
«Αλλά το κεφάλαιο For Art’s Sake δεν αποτελεί ούτε ακύρωση ούτε χαριστική βολή, και προσφέρει μια αιχμηρή εικόνα της βαθιάς σχέσης της Μίτσελ με τη μαύρη μουσική, ενώ αρνείται να δικαιολογήσει τη ρατσιστική εικόνα ως ένα ατυχές τεχνούργημα μιας άλλης εποχής».
H Powers υπαινίσσεται μια συζήτηση για τη Μίτσελ που εμφανίστηκε ως μαύρος μουσικός για το εξώφυλλο του άλμπουμ Don Juan’s Reckless Daughter του 1977.
Τα κρυμμένα νοήματα
Οι βιογραφικές μελέτες μπορούν να ασβεστοποιήσουν τους δυναμικούς καλλιτέχνες, εξομαλύνοντας τις αντιαισθητικές ρυτίδες καθώς οι ιστορίες χαράσσονται σε πέτρα.
Το «Travelling» είναι μια διακριτική αντίστιξη στην ιδέα ότι η ιστορία ενός καλλιτέχνη που προβάλλεται στο κοινό είναι το κλειδί για να ξεκλειδώσουμε τα κρυμμένα νοήματα μέσα στο έργο του – μια αναζωογονητική στάση σε μια εποχή της ποπ με γνώμονα την προσωπικότητα. Με το ζωντανό αφηγηματικό της χοροπηδητό, η Powers αποδίδει εκθαμβωτική δικαιοσύνη σε μια καλλιτέχνιδα «που δεν θα μπορούσε να καθηλωθεί στα ουσιώδη».
*Το «Travelling: On the Path of Joni Mitchell» της Ann Powers κυκλοφορεί από τις εκδόσεις HarperCollins.
*Με στοιχεία από theguardian.com
