«Είδα συνανθρώπους μου να παλεύουν για καθαρό νερό…»

Μόλις λίγα εικοσιτετράωρα μετά την επιστροφή του από το Σουδάν, όπου για περισσότερους από 15 μήνες ο πόλεμος έχει οδηγήσει σε κατάρρευση της προστασίας των αμάχων, ο διεθνής πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα από το 2019, Χρήστος Χρήστου, μιλά στα «ΝΕΑ» για τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση και μετακίνηση πληθυσμών των τελευταίων δεκαετιών.

Εντάχθηκε στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα το 2002 και από τότε μέχρι σήμερα έχει συμμετάσχει σε πολλές αποστολές της οργάνωσης με διάφορες ιδιότητες: Ως γιατρός σε πρόγραμμα για την παροχή βοήθειας σε πρόσφυγες και μετανάστες στην Ελλάδα, σε πρόγραμμα για την καταπολέμηση του HIV/AIDS στη Ζάμπια αλλά και σε… άκρως επικίνδυνες αποστολές σε περιοχές ένοπλων συγκρούσεων, όπως το Νότιο Σουδάν, το Ιράκ και το Καμερούν, όπου εργάστηκε ως χειρουργός τραύματος και επειγουσών παθήσεων.

Ο Χρήστος Χρήστου συνομιλεί με μία 28χρονη μητέρα από το Σουδάν σε νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Η προσοχή της οργάνωσης τους τελευταίους μήνες έχει πέσει και στον πόλεμο στο Σουδάν, σε έναν πόλεμο, που όπως λέει ο Χ. Χρήστου, τα φώτα της παγκόσμιας κοινότητας δεν… φτάνουν. Με 1.000 άτομα προσωπικό, εκ των οποίων οι περίπου 150 προέρχονται από χώρες εκτός Σουδάν και με την οικονομική ενίσχυση ακόμη 3.000 εργαζομένων στο δημόσιο σύστημα υγείας της αφρικανικής χώρας, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσπαθούν να υποστηρίξουν τα λίγα εναπομείναντα νοσοκομεία και τμήματα επειγόντων περιστατικών που λειτουργούν στο Σουδάν.

Ανθρωπιστική κρίση

Τις προηγούμενες ημέρες ο διεθνής πρόεδρος της οργάνωσης βρέθηκε στην εμπόλεμη περιοχή, προκειμένου να… διαπραγματευτεί την πρόσβαση και την ανεμπόδιστη μετακίνηση ανθρωπιστικής βοήθειας. «Η κατάσταση, δυστυχώς, δεν βελτιώνεται και σύμφωνα με τα Ηνωμένα Εθνη πρόκειται για μια ανθρωπιστική κρίση που πλήττει 25 εκατομμύρια κόσμο ενώ 7 – 8 εκατομμύρια έχουν μετακινηθεί εντός του Σουδάν ακόμη και από την πρωτεύουσα Χαρτούμ. Είναι σαν να φύγει από την Αθήνα το 40% των κατοίκων της», λέει χαρακτηριστικά. Την ίδια στιγμή δύο εκατομμύρια Σουδανοί είναι πρόσφυγες, με τις χώρες προορισμού να είναι το Τσαντ, η Αιθιοπία, το Νότιο Σουδάν και σε μικρότερο ποσοστό η Αίγυπτος.

Η εικόνα που αντίκρισε στην πρόσφατη επίσκεψή του ήταν αποκαρδιωτική: Το 70 – 80% των ιατρικών υπηρεσιών και εγκαταστάσεων έχουν καταστραφεί ή λεηλατηθεί, τα περισσότερα νοσοκομεία παραμένουν ανενεργά και η πρόσβαση ακόμη κι αν υπάρχει κάποιο ανοιχτό κέντρο υγείας είναι αδύνατη, καθιστώντας το κι αυτό στην πράξη εκτός λειτουργίας. Πολύ ανησυχητικά είναι και τα δείγματα υποσιτισμού. Στη χώρα υπήρχε, όπως υπογραμμίζει ο Χ. Χρήστου, μια εποχιακή κατάσταση με κυρίως υποσιτισμένα παιδιά, κι αυτό γιατί οι άνθρωποι εκεί εξαρτώνται αποκλειστικά από τι θα βγάλει η φύση. Ο υποσιτισμός εγκύων και θηλαζουσών, όμως, είναι ένδειξη ότι το φαινόμενο περνά την εποχικότητα.

«Αυτό που αντίκρισα στην τελευταία αυτή αποστολή είναι συνανθρώπους μου σε αυτή την πλευρά του πλανήτη να παλεύουν για καθαρό νερό, για να βάλουν λίγο φαγητό στο τραπέζι, προκειμένου να μην υποσιτίζονται τα παιδιά τους», περιγράφει και προσθέτει πως η οργάνωση θα αυξήσει οικονομικά και με προσωπικό τη βοήθεια που παρέχει στο Σουδάν, με την ελπίδα, όπως χαρακτηριστικά λέει, να επιστρέψουν κι άλλες οργανώσεις και να βοηθήσουν σε αυτή την ανθρωπιστική κρίση.

Εάν δει κανείς τον παγκόσμιο χάρτη, είναι πολλά τα «δύσκολα» μέρη, στα οποία έχει βρεθεί ο Χρήστος Χρήστου ως μέλος αποστολών της οργάνωσης. Στο ερώτημα, όμως, ποια από αυτές ήταν η δυσκολότερη, η απάντηση είναι εξίσου δύσκολη. «Βρέθηκα στη Δυτική Οχθη, σε έναν πόλεμο όπου την έχουν πληρώσει δεκάδες χιλιάδες μικρά παιδιά, άλλα σκοτώθηκαν, άλλα ακρωτηριάστηκαν, άλλα έμειναν ορφανά. Η αποστολή στην Ουκρανία ήταν δύσκολη για άλλους λόγους, γιατί ο πόλεμος συνέβαινε τόσο κοντά μας, σε έναν λαό που είναι ένας από εμάς. Και τώρα στο Σουδάν, σε μια χώρα που υποφέρει και είναι ξεχασμένη από όλους».

Τι συμβαίνει σήμερα στο Σουδάν

Εκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, που παρουσιάστηκε χθες διεθνώς, βασισμένη στα ιατρικά και επιχειρησιακά δεδομένα που συλλέχθηκαν από τις 15 Απριλίου 2023 έως τις 15 Μαΐου 2024, δείχνει τη σημερινή κατάσταση στην αφρικανική χώρα.

Από τις 15 Αυγούστου 2023 έως τις 30 Απριλίου 2024, το νοσοκομείο στο Al Nao στο Ομντουρμάν – μία από τις οκτώ δομές που υποστηρίζουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στην πολιτεία του Χαρτούμ – δέχθηκε συνολικά 6.776 τραυματίες πολέμου, κατά μέσο όρο 26 τραυματίες πολέμου την ημέρα, για τραύματα από πυροβολισμούς, θραύσματα και μαχαιριές. Τουλάχιστον 399 από αυτούς πέθαναν από τα τραύματά τους. Οι γυναίκες και τα παιδιά δεν γλίτωσαν, αποτελώντας σχεδόν το 30% των 624 τραυματιών πολέμου που νοσηλεύτηκαν – μόνο τον Μάρτιο του 2024.

Η σεξουαλική και η έμφυλη βία είναι διάχυτες, αλλά δεν καταγγέλλονται επαρκώς λόγω του στίγματος, της σιωπής από φόβο αντιποίνων και του κενού στις υπηρεσίες προστασίας και στους προστατευόμενους χώρους που ευνοούν την αποκάλυψη. Μεταξύ Ιουλίου και Δεκεμβρίου 2023, 135 επιζώσες στράφηκαν στις ομάδες της οργάνωσης στο Τσαντ, αποκαλύπτοντας περιπτώσεις βιασμού, απαγωγής και εκμετάλλευσης που διαπράχθηκαν στο Σουδάν κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης. Στο 90% των περιπτώσεων οι δράστες ήταν ένοπλοι άνδρες, το 50% των θυμάτων κακοποιήθηκε στα ίδια τους τα σπίτια και το 40% βιάστηκε από πολλούς επιτιθέμενους.