Η πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής κοντεύει να εκραγεί μετά τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη. Η προ λίγων ημερών επίθεση στη Βηρυτό και η φερόμενη δολοφονία στελέχους της Χεζμπολάχ δεν φαινόταν αρκετή για να προκαλέσει ευρύτερη ανάφλεξη, αλλά τώρα όλα ανατρέπονται.

Γεννημένος το 1962 στον προσφυγικό καταυλισμό Σάτι στη Γάζα από γονείς που διέφυγαν από την πόλη Asqalan μετά τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ το 1948, ο Ισμαήλ Χανίγια εντάχθηκε στη Χαμάς στα φοιτητικά του χρόνια, φυλακίστηκε πολλές φορές, και το 2017 εκλέχτηκε επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της οργάνωσης.

Ζούσε αυτοεξόριστος κυρίως στο Κατάρ και ήταν αυτός που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για κατάπαυση πυρός. Η δολοφονία του προκάλεσε τη σύσσωμη αντίδραση από όλες τις παλαιστινιακές οργανώσεις που καλούν σε ενότητα και «κλιμάκωση του αγώνα κατά της κατοχής».

Απομακρύνεται όσο ποτέ η κατάπαυση πυρός

Η δολοφονία του Χανίγια, που πλέον περιγράφεται από τα δυτικά ΜΜΕ ως ο «πραγματιστής της οργάνωσης», δεν θα έχει μόνο συνέπειες στον πόλεμο στη Γάζα, στην αντίδραση των παλαιστινιακών οργανώσεων και στην όπως φαίνεται δεδομένη κατάρρευση των διαπραγματεύσεων.

Το γεγονός ότι το χτύπημα έγινε στην Τεχεράνη, όπου ο ίδιος βρισκόταν για την ορκωμοσία του νέου προέδρου αποτελεί κλιμάκωση και κίνδυνο γενικευμένου πολέμου.

Διαδηλώσεις στη Δυτική Όχθη μετά τη δολοφονία Χανίγια

Αναπόφευκτη κλιμάκωση

«Αυτή τη στιγμή, καθώς μιλάμε, μια κλιμάκωση φαίνεται αναπόφευκτη», σημειώνει ο Abas Aslani, συνεργάτης του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών Μέσης Ανατολής στην Τεχεράνη, προσθέτοντας ότι η δολοφονία έρχεται την ώρα που ο νέος Ιρανός πρόεδρος, Μασούντ Πεζεσκιάν, μιλούσε για διάλογο και δέσμευση με τη Δύση.

«Το Ιράν είναι υποχρεωμένο να πάρει εκδίκηση για τη δολοφονία φιλοξενούμενου μέσα στο σπίτι μας», δήλωσε ο ανώτατος ηγέτης της χώρας Αλί Χαμενεΐ. «Θα απαντήσουμε στην τρομοκρατική επίθεση και θα υπερασπιστούμε την εδαφική μας ακεραιότητα», είπε στο ίδιο κλίμα ο Πεζεσκιάν, καθώς οι Φρουροί της Επανάστασης υπόσχονται «σκληρή και οδυνηρή απάντηση».

Το Ισραήλ επισήμως δεν έχει αναλάβει την ευθύνη ούτε έχει αρνηθεί ότι βρίσκεται πίσω από τη δολοφονική ενέργεια. Ωστόσο θεωρείται δεδομένο ότι αυτό εξαπέλυσε την επίθεση. Εξάλλου υπουργοί της κυβέρνησης έσπευσαν να πανηγυρίσουν για την «εξολόθρευση» του Χανίγια.

Η φωτογραφία ανέβηκε στο social media της κυβέρνησης αλλά στη συνέχεια κατέβηκε

Τρόπος για να απεμπλακεί το Ισραήλ από τη Γάζα;

Η δολοφονία των ηγετών της Χαμάς αποτελεί έναν από τους διακηρυγμένους στόχους του Ισραήλ στον πόλεμο της Γάζας αλλά είναι και μία συνήθης τακτική του Τελ Αβίβ. Ο Χανίγια είναι ο πέμπτος Παλαιστίνιος ηγέτης που δολοφονείται από το Ισραήλ από τη δεκαετία του 1990 μέχρι σήμερα.

«Η επίθεση δίνει το πολιτικό περιθώριο στον Νετανιάχου να αρχίσει τώρα να τερματίζει την επιχείρηση στη Γάζα, επειδή μπορεί πλέον να πει ότι έχει πραγματικά επιφέρει ένα σημαντικό πλήγμα κατά της ηγεσίας της Χαμάς» υποστηρίζει ο λόρδος Πίτερ Ρίκετς, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου. Ωστόσο και ο ίδιος παραδέχεται ότι ο κίνδυνος κλιμάκωσης είναι αυξημένος.

Η επιλογή του χρόνου και της τοποθεσίας για τη δολοφονία δείχνουν την επιθυμία του Ισραήλ να κλιμακώσει τον πόλεμο, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, καθώς το Ιράν μετά από μια τέτοια επίθεση στο εσωτερικό του – που ούτως ή άλλως εκθέτει τις δυνατότητες ασφαλείας του – θα πρέπει να προχωρήσει σε αντίποινα εάν θέλει να διατηρήσει το κύρος του και τις συμμαχίες του στην περιοχή και με βάση το πώς έχει ήδη απαντήσει στη δολοφονία στελέχους των Φρουρών της Επανάστασης σε συριακό έδαφος.

Η στάση των ΗΠΑ

«Οι ΗΠΑ έχουν ευθύνη για την επίθεση» δήλωσε ο ΥΠΕΞ του Ιράν, «καθώς στηρίζουν το Ισραήλ σε κάθε του κίνηση».

Και ξανά το ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα αντιδράσει η Ουάσιγκτον αυτή τη φορά ή πιο σωστά εάν θα έχει τώρα μια διαφορετική αντίδραση. Ο Άντονι Μπλίνκεν αρκέστηκε να πει προς το παρόν ότι η χώρα του ούτε γνώριζε, ούτε είχε ανάμειξη στη δολοφονία και απηύθυνε ένα κενό νοήματος κάλεσμα για κατάπαυση πυρός.

«Δεν υπάρχει κανένας υπεύθυνος ενήλικας στην Ουάσιγκτον ή αλλού, ο οποίος να είναι πρόθυμος να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ και να μας αναγκάσει να επιστρέψουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», δήλωσε ο ισραηλινός αναλυτής Akiva Eldar στο Al Jazeera, που επισημαίνει ότι οι δολοφονίες ηγετών απλώς σημαίνουν αντικατάστασή τους από άλλους.

Τα νεκροταφεία είναι γεμάτα από ανώτερους ηγέτες της Χαμάς

«Τα νεκροταφεία της Μέσης Ανατολής είναι γεμάτα από ανώτερους ηγέτες της Χαμάς, της Χεζμπολάχ και του Ιράν που δεν θα μπορούσαν να αντικατασταθούν. Αλλά έχουν αντικατασταθεί».

Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η προθυμία των ΗΠΑ να επιτρέψουν σε ισραηλινούς ηγέτες, όπως ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, να διεξάγουν περιφερειακή επιθετικότητα είναι το κύριο ζήτημα που τίθεται.

«Αυτό μας απομακρύνει πολύ από κάθε είδους διπλωματική διευθέτηση. Όσο λοιπόν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι απασχολημένες με τις εκλογές και τα εσωτερικά τους ζητήματα και δεν είναι πρόθυμες να χρησιμοποιήσουν τη μόχλευση τους για να αναγκάσουν τον Νετανιάχου να ξεκινήσει με μια κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και μια συμφωνία που θα φέρει τους αιχμαλώτους πίσω στην πατρίδα, το Ισραήλ, ο Λίβανος και το Ιράν θα πρέπει να θάψουν περισσότερους ανθρώπους».

Πού το πάει ο Νετανιάχου;

Μετά από περισσότερους από εννιά μήνες πολέμου με σχεδόν 40.000 νεκρούς – επίσημα- στη Γάζα, ο Νετανιάχου δεν έχει καταφέρει να βρει διέξοδο. Περιοχές που ο στρατός υποτίθεται ότι έχει ελέγξει στον πολιορκημένο θύλακα γίνονται στόχος ξανά και ξανά και η διεθνής απομόνωση του Ισραήλ δεν έχει προηγούμενο.

Η προοπτική ενός ευρύτερου πολέμου δεν υπάρχει μόνο στο μυαλό του Νετανιάχου αλλά σε ένα μεγάλο μέρος του κατεστημένου του Ισραήλ. Με τη στήριξη των ΗΠΑ ένας γενικευμένος πόλεμος θα μπορούσε να αλλάξει τις ισορροπίες, σκέφτονται αρκετοί στο Ισραήλ και η συγκυρία βοηθά για τέτοιες σκέψεις.

Οι εκλογές στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο και μια πιθανή νίκη του Τραμπ είναι ίσως αυτό που περιμένει ο Νετανιάχου και για αυτόν τον λόγο θέλει κλιμάκωση και πλέον το δείχνει με εμφατικό τρόπο.

Ο Νετανιάχου θέλει να καθορίσει και τις εκλογές στις ΗΠΑ;

«Μπορούμε να αποχαιρετήσουμε προς το παρόν την κατάπαυση του πυρός γιατί αυτό μπορεί να κλιμακωθεί σε περιφερειακό πόλεμο.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός προσπαθεί να κάνει τα πάντα για να παρατείνει την πολιτική του ζωή. Θέλει να συνεχίσει τον πόλεμο στη Γάζα και νομίζω ότι αυτό έχει σκοπό να επηρεάσει όχι μόνο τις διεργασίες στην Τεχεράνη και την περιοχή, αλλά και στην Ουάσιγκτον», λέει ο Aslani.

«Θέλει να επηρεάσει την πολιτική εκστρατεία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ίσως να υπονομεύσει τους Δημοκρατικούς και να δώσει περισσότερες ευκαιρίες στον Ντόναλντ Τραμπ», σημειώνει.

Η απάντηση του Ιράν αναμένεται σε μέρες ή εβδομάδες πάντως είναι σίγουρη. Το είδος των αντιποίνων μένει να φανεί και θα κρίνει – όχι απόλυτα – το εάν ο πόλεμος θα πάρει γενικότερες διαστάσεις ή θα δοθεί παράταση και αυτή τη φορά.