Η κινηματογραφική δημιουργία, ό,τι και αν αυτό σημαίνει, ό,τι αν αυτό συνεπάγεται, είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει δεκάδες σκηνοθέτες του κινηματογράφου και μάλιστα από τα χρόνια του βωβού – αρκεί να θυμηθεί κανείς τον αριστουργηματικό «The cameraman» (1928) του Μπάστερ Κίτον. Με οδηγό του το διήγημα του Αλμπέρτο Μοράβια, ο Ζαν Λικ Γκοντάρ το 1963 παρουσίασε την «Περιφρόνηση», ενώ μια δεκαετία αργότερα ο Φρανσουά Τριφό θα αποσπούσε το Οσκαρ καλύτερης μη αγγλόφωνης ταινίας για την «Αμερικανική νύχτα», που με σχεδόν αυτοβιογραφικό τρόπο αναφέρεται σε όλα τα προβλήματα που έχει στo κεφάλι του ένας σκηνοθέτης ενώ γυρίζει μια ταινία. Στην Ελλάδα, σκηνοθέτες όπως ο Νίκος Περάκης («Αρπα κόλλα») αλλά και ο Θόδωρος Αγγελόπουλος («Το μετέωρο βήμα του πελαργού») έχουν με διάφορους τρόπους περάσει στο έργο τους την αγωνία του κινηματογραφιστή σε συνάρτηση με τα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει στη δημιουργία μιας ταινίας.
«Η μυθολογία του κινηματογράφου δεν με ενδιέφερε, εστιάζω στην κοινωνιολογία των γυρισμάτων» λέει ο σκηνοθέτης Σεντρίκ Καν
Προσφάτως, μια ακόμη ταινία προστίθεται στην πλούσια θεματολογία επί του θέματος και αυτή είναι το «Γύρισμα» του Σεντρίκ Καν, που θα αρχίσει να προβάλλεται στα θερινά σινεμά από την Πέμπτη που μας έρχεται. Στην ταινία παρακολουθούμε την περιπέτεια ενός έμπειρου σκηνοθέτη (Ντενί Πονταλιντές) ο οποίος ξεκινάει γυρίσματα μιας ταινίας που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και πραγματεύεται τον αγώνα εργατών να σώσουν το εργοστάσιό τους από το κλείσιμο. Ομως ο σκηνοθέτης θα βρεθεί πιασμένος στη φάκα ενός παραγωγού που του αραδιάζει το ένα ψέμα μετά το άλλο, των ηθοποιών που στην πλειοψηφία τους βρίσκονται σε νευρική κρίση και ενός συνεργείου που του παρουσιάζει το ένα εμπόδιο μετά το άλλο. Ο σκηνοθέτης νιώθει ότι τα γεγονότα τον ξεπερνούν και τον πνίγουν, αλλά την ώρα που θα βρεθεί στο χείλος του γκρεμού, με τους χρηματοδότες της ταινίας να τον απειλούν με αποχώρηση, θα βρει τη σανίδα σωτηρίας στο πρόσωπο ενός νεαρού στον οποίο εμπιστεύεται τη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ για το γύρισμα της ταινίας. Του making of, όπως είναι και ο ξένος τίτλος της ταινίας του Καν.
Ο Ντενί Πονταλιντές στον ρόλο του σκηνοθέτη στην ταινία «Το γύρισμα»
Το «Γύρισμα» υπήρξε ένα σχέδιο που ο Σεντρίκ Καν σκεφτόταν χρόνια, όπως μας είχε είχε πει στο Παρίσι με αφορμή την παρουσίαση μιας προηγούμενης ταινίας του, της «Μάντεψε ποιος ήρθε για τα γενέθλιά σου;» (2019). Για τον σκηνοθέτη, το «Γύρισμα» «δεν είναι μια ταινία που μιλάει για το σινεμά ως τέχνη ή φάντασμα, αλλά γενικότερα για το σινεμά ως εργασία. Αυτή η διάκριση είναι πολύ σημαντική για εμένα και πολλά πράγματα τα οποία εξιστορώ σε αυτή την ταινία θα μπορούσαν να μεταφερθούν αλλού. Ο κινηματογράφος είναι ένας μικρόκοσμος της κοινωνίας όπως άλλοι και οι ταξικές διαφορές που βλέπουμε αλλού υπάρχουν και εδώ. Γιατί σινεμά σημαίνει επίσης δουλειά!».
Αναφορές
Εκτός από τον Ντενί Πονταλιντές στο «Γύρισμα», ο Τζόναθαν Κόεν υποδύεται τον σταρ της ταινίας που γυρίζεται μέσα στην ταινία, δίπλα στην ανερχόμενη Σουχέιλα Γιακούμπ («Dune ΙΙ»), ενώ σκηνοθέτες όπως η Εμανουέλ Μπερκό, ο Ξαβιέ Μποβουά και η Βαλερί Ντονζελί συμμετέχουν ως ηθοποιοί. «Ολοι μου είπαν: κάνεις τη δική σου “Αμερικανική νύχτα”» θα έλεγε αργότερα ο Καν. «Ειλικρινά δεν ήταν αυτή η αναφορά μου. Σκεφτόμουν περισσότερο μια ταινία του Τομ Ντι Τσίλο, τους “Καλλιτέχνες… στον ύπνο τους”, γιατί είναι πολύ δυνατή και με ειρωνεία στις λεπτομέρειες. Και ύστερα είναι οι ταινίες του Νάνι Μορέτι, που είναι πάντα πολύ πολιτικές και βέβαια γύρω από το σινεμά. Αυτό που με ενδιέφερε ήταν να μιλήσω για το σινεμά από μια κοινωνική και πολιτική σκοπιά και καθόλου μυθολογική. Η μυθολογία του κινηματογράφου δεν με ενδιέφερε, εστιάζω στην κοινωνιολογία των γυρισμάτων. Ηθελα να κάνω μια πολιτική, κοινωνική, ανθρώπινη ταινία γύρω από το σινεμά, μα πάνω από όλα διασκεδαστική».
Το «Γύρισμα» έκανε πρεμιέρα εκτός συναγωνισμού στο περσινό Φεστιβάλ Βενετίας, όπου κέρδισε το βραβείο Cinema & Arts και στη συνέχεια προβλήθηκε στα Φεστιβάλ Ζυρίχης, Μαρακές, Σιάτλ, Σαγκάης, ενώ ήταν η επίσημη ταινία έναρξης του Φεστιβάλ Les Arcs. Στην Ελλάδα η ταινία έκανε πρεμιέρα ως επίσημη ταινία έναρξης του 24ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου παρουσία του σκηνοθέτη. Επίσης, το «Γύρισμα» κέρδισε το Prix Jean Renoir des Lycéens 2024, υπό την αιγίδα του γαλλικού υπουργείου Παιδείας και του CNC, του γαλλικού κέντρου κινηματογράφου.
