Κάπως βλαμμένοι

Είναι καλοκαίρι του 1946, στις ΗΠΑ. Μια δημοφιλής ραδιοφωνική εκπομπή για παιδιά, «Οι Περιπέτειες του Σούπερμαν», ξεκινά να αφηγείται μία ιστορία με τίτλο «Η Φατρία του Πύρινου Σταυρού». Σε αυτήν, ο Ανθρωπος από Ατσάλι αναμετριέται με μια σκιώδη ξενοφοβική οργάνωση που μοιάζει, σκοπίμως, με την Κου Κλουξ Κλαν. Ο επικεφαλής της φατρίας είναι ένας σατανικός μανιπουλάτορας, αλλά οι υπόλοιποι παρουσιάζονται ως επί το πλείστον σαν ηλίθιοι. Σε μια σκηνή, ο Μέγας Σκορπιός αναφέρεται υποτιμητικά στους οπαδούς του ως «κορόιδα» και «μικρά μηδενικά». Αποδεικνύεται ότι κυνηγάει μόνο τις μηνιαίες εισφορές τους – ο ρατσισμός ήταν το μέσο, όχι ο στόχος.

Το στόρι είχε προταθεί από κάποιον Στέτσον Κένεντι, ο οποίος είχε διεισδύσει στην ΚΚΚ και είχε πλησιάσει τους παραγωγούς με την ιδέα να χρησιμοποιήσουν την ποπ κουλτούρα προκειμένου να εξευτελίσουν την οργάνωση. Από ό,τι φαίνεται, το τέχνασμα πέτυχε. Στα απομνημονεύματά του, ο Κένεντι περιγράφει τον χαμό που ξέσπασε σε μια συνάντηση της ΚΚΚ στην οποία συμμετείχε, αφού άρχισαν να μεταδίδονται τα επεισόδια του «Σούπερμαν». «Οταν επέστρεψα σπίτι από τη δουλειά τις προάλλες», παραπονέθηκε ένα μέλος, «ήταν το παιδί μου και ένα σωρό άλλα, κάποια με πετσέτες δεμένες στον λαιμό τους σαν κάπες και κάποια με μαξιλαροθήκες στα κεφάλια τους. Αυτά με τις κάπες κυνηγούσαν αυτά με τις μαξιλαροθήκες σε όλο το οικόπεδο. Οταν τα ρώτησα τι έκαναν, είπαν ότι έπαιζαν ένα νέο παιχνίδι τύπου “αστυνόμοι και κλέφτες” που λεγόταν “Σούπερμαν εναντίον Κλαν”… Δεν έχω ξανανιώσει τόσο γελοίος! Κι αν το παιδί μου βρει την κάπα της Κλαν μια μέρα;».

Η αμερικανίδα συγγραφέας και αρθρογράφος Μόνικα Χέσι διάβασε την ιστορία αυτή στο βιβλίο «Σημεία και Τέρατα της Οικονομίας» του Στίβεν Λέβιτ, το 2005 – κι αμέσως, γράφει στην «Washington Post», γοητεύτηκε. Γιατί επιβεβαιώνει τη δύναμη της επιλογής των λέξεων, της ρητορικής και της πίεσης από τους ομοίους. Το δυσαρεστημένο μέλος της Κλαν του Κένεντι είχε πιθανώς ενταχθεί στην οργάνωση επειδή ήθελε να φαίνεται ισχυρός και σπουδαίος στους αγαπημένους του και ισχυρός και τρομακτικός στις μειονότητες. Επειτα όμως αναγκάστηκε να δει τις πράξεις του μέσα από τον φακό του Σούπερμαν, οπότε συνειδητοποίησε ότι ίσως οι συμπολίτες του να μην τον έβλεπαν ως ηρωικό ή τρομακτικό. Ισως απλά να πίστευαν ότι ήταν κάπως… βλαμμένος.

Αλλά πάμε πάλι πίσω. Οκτώ χρόνια πριν βγει στον αέρα η συγκεκριμένη περιπέτεια του Σούπερμαν, το 1938, ο αμερικανός οικονομολόγος και κοινωνιολόγος Στιούαρτ Τσέις έγραφε, στο βιβλίο του «Η Τυραννία των Λέξεων», πως όταν οι άνθρωποι μιλούν για «δημοκρατία», «ελευθερία», «σοσιαλισμό» ή φασισμό» δεν εννοούν όλοι το ίδιο. Ο Τσέις είχε πάρει συνεντεύξεις από 100 ανθρώπους τη δεκαετία του 1930 – ρωτώντας τους πώς αντιλαμβάνονταν τον «φασισμό», βρήκε ελάχιστα σημεία συμφωνίας. «Πολλαπλασιάστε το δείγμα επί δέκα εκατομμύρια», προειδοποίησε, «και φανταστείτε, αν μπορείτε, το αθροιστικό διανοητικό χάος». Που σημαίνει απλά: η προειδοποίηση ότι ο Τραμπ αποτελεί «απειλή για τη δημοκρατία» δύσκολα μπορεί να πείσει εκείνους που δεν είναι ήδη πεισμένοι· όμως ο χαρακτηρισμός του Τραμπ και του Τζέι Ντι Βανς, αυτής της καρικατούρας χιλμπίλι που επέλεξε για υποψήφιο αντιπρόεδρό του, ως «αλλόκοτων τύπων» ή απλά «weirdos», μπορεί και κάνει ήδη θραύση.

Εμπνευστής είναι ο Τιμ Γουόλς, ο κυβερνήτης της Μινεσότας και υποψήφιος αντιπρόεδρος, πλέον, της Κάμαλα Χάρις – αν και, για να είμαστε δίκαιοι, πρώτος είχε βάλει την ετικέτα στον Τραμπ ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος, λέγοντας το 2017 στη Χίλαρι Κλίντον, μόλις άκουσε την παρθενική του ομιλία ως προέδρου: «Αυτά είναι αλλόκοτα πράγματα». Εν πάση περιπτώσει, ο Γουόλς αποκαλούσε μήνες τώρα «weird» τον Τραμπ και το MAGA, λένε πως κατάλαβε τη δύναμη του όρου από τα γέλια και τα καταφατικά νεύματα που προκαλούσε σε κομματικά δείπνα στο Κάνσας, την Ιντιάνα, τη Νεμπράσκα και τη Βόρεια Ντακότα, άλλες μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ. Επρεπε όμως να έρθει η σωστή ώρα και στιγμή. Ηρθε στις 23 Ιουλίου: την ημέρα εκείνη ο Γουόλς έκανε δύο εμφανίσεις στο MSNBC, και τις δύο είπε το ίδιο πράγμα με άλλα λόγια, «αυτοί οι τύποι στην άλλη πλευρά… είναι απλά αλλόκοτοι» – όπως είναι όλοι οι εμμονικοί, όλοι οι φανατικοί, όλοι οι επίδοξοι δικτατορίσκοι. Τα βιντεάκια έγιναν viral, η ομάδα της Κάμαλα Χάρις έσπευσε να κάνει την ατάκα σημαία της, και τώρα που οι δυο τους ένωσαν και επισήμως τις δυνάμεις τους, οι Τραμπ και Σία πιάστηκαν για τα καλά στην παγίδα. «Αυτοί είναι οι αλλόκοτοι. Κανείς δεν με αποκάλεσε ποτέ αλλόκοτο. Είμαι πολλά πράγματα, αλλά αλλόκοτος δεν είμαι. Ούτε ο Τζέι Ντι, καθόλου. Αυτοί είναι αλλόκοτοι», επαναλαμβάνει ξανά και ξανά ο Τραμπ ενισχύοντας ουσιαστικά το μήνυμα των αντιπάλων του. Ακόμη με βεβαιότητα δεν μπορούμε να το πούμε, είθε να το φωνάξουν οι (απανταχού) δημοκρατικοί το βράδυ της 5ης Νοεμβρίου: τελικά, δεν χρειαζόταν να τον φοβόμαστε, απλά να ξεμπροστιάσουμε τη γελοιότητά του.

Εν αναμονή, από «γουίρντος» τα σόσιαλ μίντια άλλο τίποτα, πεδίον δόξης λαμπρόν, να δοκιμαστεί και η θεωρία.