Για δεύτερη φορά σε διάστημα δύο ετών, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την mpox καθώς ένα νέο στέλεχος της ιογενούς ασθένειας προκαλεί χιλιάδες κρούσματα στην Αφρική και απειλεί να εξαπλωθεί σε άλλες ηπείρους.
Την Πέμπτη (15/8), δε, επιβεβαιώθηκε το πρώτο κρούσμα σε ευρωπαϊκό έδαφος. το Η κήρυξη «κατάσταση υγειονομικής έκτακτης ανάγκης διεθνούς ανησυχίας» είναι το ανώτατο επίπεδο συναγερμού, το οποίο αντιστοιχεί σε πανδημία, όπως συνέβη και στην περίπτωση της Covid-19.
Παρόλα αυτά, η mpox, παλαιότερα γνωστή ως ευλογιά των πιθήκων, θεωρείται απίθανο να λάβει τις διαστάσεις της πανδημίας του κορονοϊού, δεδομένου ότι ο ιός δεν μεταδίδεται εύκολα μέσω του αέρα.
Για τη μετάδοση του ιού απαιτείται επαφή με μολυσμένα σωματικά υγρά ή αντικείμενα ή μέσω της εισπνοής μολυσμένων σταγονιδίων της αναπνοής από μικρή απόσταση, αναφέρει ο ΕΟΔΥ.
Η ασθένεια στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ήπια με συμπτώματα που θυμίζουν γρίπη, πρησμένους λεμφαδένες και εξανθήματα γεμάτα υγρό. Μπορεί όμως να προκαλέσει θάνατο, ειδικά μεταξύ παιδιών, ηλικιωμένων και ανοσοκατεσταλμένων ασθενών.
Εμβόλιο πάντως υπάρχει και είναι διαθέσιμο στις ομάδες υψηλού κινδύνου στην Ελλάδα.
Ασθενής του mpox σε νοσοκομείο του Γκόμα στη ΛΔ Κογκό (Reuters)
Από πού προέρχεται η mpox
Ασθένεια μάλλον άγνωστη στη Δύση, η mpox είναι ενδημική εδώ και δεκαετίες σε ορισμένες χώρες της Αφρικής και έχει προκαλέσει αρκετές επιδημίες στην ήπειρο μετά την ανακάλυψη του ιού στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό το 1970.
Η ασθένεια πιστεύεται ότι προέρχεται από πιθήκους και άλλα θηλαστικά της Αφρικής, τα οποία λειτουργούν ως δεξαμενή του ιού,
Ο ιός της mpox είναι συγγενικός με τον πιο μεταδοτικό και επικίνδυνο ιό της ευλογιάς, της πρώτης και μέχρι σήμερα μοναδικής ασθένειας που έχει εξαλειφθεί από τον πλανήτη χάρη στους εμβολιασμούς.
Πού έχουν αναφερθεί κρούσματα;
Στην τρέχουσα επιδημία που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2023, το Κογκό έχει αναφέρει 27.000 κρούσματα και περισσότερους από 1.000 θανάτους, οι περισσότεροι μεταξύ παιδιών.
Και από το Κογκό ο ιός εξαπλώθηκε σε τέσσερις χώρες που μέχρι σήμερα δεν είχαν αναφέρει ποτέ κρούσματα mpox, το Μπουρούντι, την Κένυα, τη Ρουάντα και την Ουγκάντα.
Σύμφωνα με τα αφρικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, τα οποία έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την Αφρική, τα κρούσματα στην ήπειρο αυξήθηκαν κατά 79% το διάστημα 2022-23 και κατά 160% τη χρονιά που ακολούθησε.
O ιός μεταδίδεται μεταξύ παιδιών σε καταυλισμούς εκτοπισμένων στο Κογκό (Reuters)
Γιατί κηρύχθηκε πάλι πανδημία;
Η απόφαση να κηρυχθεί και πάλι κατάσταση έκτακτης ανάγκης διεθνούς ανησυχίας οφείλεται στην εμφάνιση ενός νέου στελέχους του ιού, με την ονομασία Κλάδος Ib, το οποίο φαίνεται να μεταδίδεται πιο εύκολα και να προκαλεί σοβαρότερα συμπτώματα.
Η θνητότητά του ωστόσο παραμένει άγνωστη.
Η πρώτη φορά που ο ΠΟΥ σήμανε συναγερμό ήταν τον Ιούλιο του 2022, όταν ένα νέο στέλεχος του ιού, με την ονομασία Κλάδος IIb, εξαπλώθηκε για πρώτη φορά εκτός της Αφρικής και προκάλεσε σχεδόν 100.000 κρούσματα, τα περισσότερα μεταξύ ανδρών που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες.
Η ενημέρωση του κοινού για τον κίνδυνο σεξουαλικής μετάδοσης και τα εμβόλια που διατέθηκαν σε Δυτικές χώρες επιβράδυναν τελικά την εξάπλωση του mpox και ο ΠΟΥ κήρυξε λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης τον Μάιο του 2023.
Τα εμβόλια όμως δεν έφτασαν ποτέ στις αφρικανικές χώρες και η νόσος παρέμεινε ενδημική.
Και το 2022, όταν ο ΠΟΥ ζήτησε δωρεές 34 εκατ. δολαρίων για την αντιμετώπιση της mpox στην Αφρική, καμία χώρα δεν ανταποκρίθηκε.
Την Τετάρτη, πάντως, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε για πρώτη φορά ότι θα αποστείλει στην Αφρική 215.000 δόσεις εμβολίου της δανικής φαρμακοβιομηχανίας Bavarian Nordic.
Η ασθένεια μπορεί επίσης να αντιμετωπιστεί με ορισμένα αντι-ιικά φάρμακα που είχαν αρχικά σχεδιαστεί για την ευλογιά.
Ποιος μπορεί να κάνει το εμβόλιο;
Όπως δήλωσε την Παρασκευή ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, το εμβόλιο της mpox είναι διαθέσιμο για τις ομάδες υψηλού κινδύνου από τις 22 Ιουλίου.
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, το εμβόλιο της Baviarian Nordic προορίζεται για άτομα 18 ετών και άνω στις παρακάτω κατηγορίες:
- Άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες και γυναίκες και διεμφυλικά άτομα. Όλα τα άτομα από τις παραπάνω ομάδες θεωρούνται αυξημένου κινδύνου αν έχουν πρόσφατο ιστορικό πολλαπλών ερωτικών συντρόφων, δηλαδή όσοι έχουν περισσότερους από 5 ευκαιριακούς συντρόφους ή έχουν μολυνθεί από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ένα τουλάχιστον) τους τελευταίους 3 μήνες.
- Επαγγελματίες υγείας οι οποίοι εργάζονται σε χώρους με υψηλό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς mpox (π.χ. εργαστήρια, ειδικές μονάδες).
- Άτομα τα οποία έχουν έρθει σε στενή σωματική επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα του ιού της ευλογιάς mpox, σε διάστημα 4 έως και 14 ημερών μετά από την έκθεση, εφόσον δεν έχουν αναπτύξει συμπτώματα, ανεξαρτήτως φύλου.
- Άτομα που έχουν συχνή και στενή επαφή με τις προηγούμενες κατηγορίες.
Εμβολιασμοί πραγματοποιούνται προς το παρόν μόνο στην Αθήνα, στα νοσοκομεία «Ανδρέας Συγγρός» (210 7295310 / 210 7265159) και «Αττικόν (210 5831656).
