Το κύριο αντιικο φάρμακο στο οποίο ήλπιζαν οι επιστήμονες για την αντιμετώπιση της επιδημίας mpox που απειλεί να εξαπλωθεί από την Αφρική απέτυχε σε κλινική δοκιμή που πραγματοποιήθηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό.

Τα ευρήματα ωστόσο δίνουν ενθαρρυντικές ενδείξεις για τη θνητότητα του ιού, η οποία όπως φαίνεται πέφτει με την κατάλληλη φροντίδα κάτω από το 2%, σημαντικά πιο κάτω σε σχέση με προηγούμενες εκτιμήσεις.

Η κλινική δοκιμή που χρηματοδότησαν τα αμερικανικά Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας αφορούσε την τεκοβιριμάτη, ένα αντιικό φάρμακο της αμερικανικής εταιρείας SIGA Technologies που είχε αρχικά αναπτυχθεί για την ευλογιά, μια συγγενική ιογενή ασθένεια που πλέον έχει εξαλειφθεί από τον πλανήτη.

Το φάρμακο χρησιμοποιείται συχνά για την αντιμετώπιση της mpox, η οποία ήταν παλαιότερα γνωστή ως ευλογιά των πιθήκων, αν και μέχρι σήμερα δεν υπήρχαν αξιόπιστα κλινικά δεδομένα.

Στις 14 Αυγούστου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης διεθνούς ανησυχίας, το ανώτατο επίπεδο συναγερμού, λόγω του κινδύνου εξάπλωσης ενός νέου στελέχους της mpox, με την ονομασία Κλάδος Ι, το οποίο θεωρείται πιο επικίνδυνο από τον Κλάδο ΙΙ που προκάλεσε την προηγούμενη παγκόσμια επιδημία το 2022.

Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν στις 15 Αυγούστου, η τεκοβιριμάτη δεν επιτάχυνε την ανάρρωση σε ασθενείς που είχαν προσβληθεί από mpox Κλάδου Ι.

«Σίγουρα δεν είναι τα ιδανικά αποτελέσματα που όλοι ελπίζαμε» σχολίασε στον δικτυακό τόπο του Science ο Τζέισον Κίντρατσουκ, ιολόγος του Πανεπιστημίου της Μανιτόμπα στον Καναδά.

Η τελική ανάλυση ωστόσο εκκρεμεί και το φάρμακο υπάρχει περίπτωση να βοηθά στην ανάρρωση έστω για κάποιες υποκατηγορίες ασθενών. Η SIGA Technologies υποστήριξε σε ανακοίνωσή της ότι η τεκοβιριμάτη προσφέρει «σημαντικό όφελος» για τα βαριά περιστατικά και όσους ξεκίνησαν θεραπεία αμέσως μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Η δημοσίευση των τελικών δεδομένων αναμένεται το επόμενο διάστημα.

Αντίγραφα του ιού της mpox (κόκκινο) πάνω σε ανθρώπινο κύτταρο. Τεχνητά χρωματισμένη εικόνα ηλεκτρονικού μικροσκοπίου (NIAID)

Παραμένει εξάλλου ασαφές αν το φάρμακο θα ήταν αποτελεσματικό στο στέλεχος Κλάδος Ιb, υποπαραλλαγή του Κλάδου Ι, το οποίο ανιχνεύθηκε την Πέμπτη στη Σουηδία και υπάρχουν ενδείξεις ότι μεταδίδεται πιο εύκολα με τη σεξουαλική επαφή.

Στην Αφρική, πάντως, ο ιός μεταδίδεται κυρίως με τη στενή επαφή και έχει προσβάλλει μεγάλο αριθμό παιδιών.

Η ασθένεια προκαλεί πυρετό και χαρακτηριστικά εξανθήματα που μετατρέπονται τελικά σε φυσαλίδες γεμάτες υγρό. Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν σε περίπου δύο εβδομάδες, όμως ο ιός μπορεί να σκοτώσει, ειδικά ηλικιωμένους, παιδιά και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Εμβόλιο υπάρχει διαθέσιμο στην Ελλάδα για τις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Μειωμένη θνητότητα

Από την κλινική δοκιμή προέκυψε ωστόσο και μια ενθαρρυντική εξέλιξη, καθώς το ποσοστό των ασθενών που πέθαναν, είτε είχαν λάβει τεκοβιριμάτη είτε placebo, ήταν μόλις 1,7%, κάτω από τη μέση θνητότητα του 3,6% που καταγράφεται στο Κογκό.

Μάλιστα η θνητότητα στο Κογκό ήταν πολύ μεγαλύτερη, στο 7,4%, τις πρώτες εννέα εβδομάδες του 2024, όταν αναφέρθηκαν 3.576 ύποπτα κρούσματα και 256 θάνατοι.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η μειωμένη θνητότητα που μετρήθηκε στην κλινική δοκιμή είναι αποτέλεσμα της υψηλού επιπέδου φροντίδας που έλαβαν όλοι οι ασθενείς.

Και αυτό σημαίνει ότι το ποσοστό των ασθενών που χάνουν τη ζωή τους θα ήταν χαμηλό σε Δυτικές χώρες με αποτελεσματικά συστήματα υγείας.

Στην πραγματικότητα μάλιστα το ποσοστό των νεκρών στην Αφρική μπορεί να είναι χαμηλότερο από ό,τι δείχνουν τα στοιχεία, καθώς πολλά ελαφρά κρούσματα δεν διαγιγνώσκονται ποτέ.

Από τον Ιανουάριο, το Κογκό έχει καταγράψει 27.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 1.100 θανάτους, οι περισσότεροι μεταξύ παιδιών, ενώ το στέλεχος Κλάδος 1b έχει επίσης εξαπλωθεί στη Ρουάντα, την Ουγκάντα, το Μπορούντι και την Κένυα.

Η Σουηδία και το Πακιστάν είναι μέχρι στιγμής οι μόνες χώρες εκτός Αφρικής όπου έχουν αναφερθεί κρούσματα του νέου στελέχους.