Λένε πώς για να σβήσει μια φωτιά, χρειάζεται ένα ποτήρι νερό το πρώτο δευτερόλεπτο, ένας κουβάς νερό το πρώτο λεπτό και ένας τόνος νερό μετά το πρώτο δεκάλεπτο (!).
Αυτό με απλά λόγια σημαίνει πως σε μια πυρκαγιά κάθε λεπτό μετράει. Γι’ αυτό και είναι πάρα πολύ σημαντική η πρόληψη και η γρήγορη αντίδραση.
Ναι, στις πρόσφατες πυρκαγιές στη ΒΑ Αττική, όπου αποτεφρώθηκαν 100 χιλιάδες στρέμματα, είχαμε και ξηρασία, είχαμε και πολύ δυνατούς ανέμους, είχαμε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Κι όλοι αυτοί οι παράγοντες έκαναν την κατάσταση για όσους επιχειρούσαν στην κατάσβεση των πυρκαγιών αβίωτη. Για την ακρίβεια κόλαση…
Σε 8 χρόνια κάηκε το 37% των δασών της Αττικής
Το ερώτημα ωστόσο που τίθεται είναι διαχρονικό: γιατί καίγονται τα δάση; Δεν επικρατούν κάθε χρόνο οι ίδιες καιρικές συνθήκες. Για την ιστορία: από το 2017 έως σήμερα, εξαιτίας των 13 μεγάλων πυρκαγιών που ξέσπασαν στην Αττική, κάηκαν περισσότερα από 700 χιλιάδες στρέμματα. Kοινώς, μέσα σε οκτώ χρόνια κάηκε το 37% των δασών της Αττικής (Copernicus και Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τις Δασικές Πυρκαγιές).
Στο ίδιο έργο θεατές
«Συνεχίζουμε να… βαδίζουμε σε λάθος κατεύθυνση» υποστηρίζει μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής Ερευνών στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό «Δήμητρα» του Ινστιτούτου Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων δρ Γαβριήλ Ξανθόπουλος.
Για όσους δεν το γνωρίζουν, ο δρ Γαβριήλ Ξανθόπουλος είναι ένας από τους έξι ειδικούς επιστήμονες της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τις Προοπτικές Διαχείρισης Πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου στην Ελλάδα.
Υπενθυμίζεται πως η Επιτροπή υπό τον συντονισμό του διευθυντή του Global Fire Monitoring Center (GFMC) καθηγητή Dr Johan Georg Goldammer συνέταξε (μετά τη φωτιά στο Μάτι που είχε ως αποτέλεσμα 103 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους) έκθεση όπου αναλύθηκαν τα βαθύτερα αίτια του διαρκώς εντεινόμενου προβλήματος των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα και υπέβαλε τις προτάσεις της. Η έκθεση παραδόθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2019 σε όλα τα κόμματα.
Κάθε φωτιά που σβήνει είναι υποθήκη για μια χειρότερη
«Αν και ενσωματώθηκαν στον σχεδιασμό πολλά από τα συμπεράσματα της έκθεσης, εντούτοις, δεν έχουμε ακουμπήσει τις κύριες παθογένειες του όλου μηχανισμού που εξακολουθεί να ρίχνει το μεγαλύτερο βάρος στην καταστολή και όχι στην πρόληψη, ούτε και στη διαχείριση των δασών» επισημαίνει ο Ξανθόπουλος. «Φαίνεται πως στην πράξη πολλοί δεν έχουν εμπεδώσει ακόμη πως κάθε πυρκαγιά που σβήνει είναι υποθήκη για μια χειρότερη φωτιά. Γι’ αυτό και πρέπει το μεγαλύτερο βάρος να ριχθεί στην πρόληψη και τη διαχείριση των δασών».
Την ίδια άποψη έχει και ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων Νίκος Μπόκαρης. Οπως αναφέρει, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον ρόλο της Δασικής Υπηρεσίας, δεν έχουν εφαρμοστεί τα όσα προβλέπονται από την έκθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τις Προοπτικές Διαχείρισης Πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τον ίδιο, θα πρέπει να ξανασχεδιαστεί από την αρχή ο ρόλος της Δασικής Υπηρεσίας στη φύλαξη των δασών. «Αν δεν υπάρχει συνεχής παρουσία μέσα στα δάση και ενιαίος συντονισμός όλων των δυνάμεων, τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει» συμπληρώνει.
Πράσινες βόμβες έτοιμες να εκραγούν
Στο μεταξύ, τα δάση έχουν μετατραπεί σε απέραντες χωματερές – βόμβες έτοιμες να εκραγούν εξαιτίας της καύσιμης ύλης που έχει συγκεντρωθεί. «Ως καύσιμη ύλη δεν εννοούμε μόνο τα δασικά οικοσυστήματα αλλά και τις γεωργικές εκτάσεις (δενδροκομικές καλλιέργειες κ.ά.), τις χέρσες που καλύπτονται από ξερά χόρτα, τις παλιές «καψάλες», δηλαδή τις περιοχές που κάηκαν τα προηγούμενα χρόνια, καθώς και τα οικόπεδα μέσα στις οικιστικές περιοχές που λειτουργούν ως χώροι απόθεσης κάθε λογής εύφλεκτου απορρίμματος» αναφέρει ο Μπόκαρης.
Κάθε δάσος είναι μια ξεχωριστή περίπτωση
Από την πλευρά του, ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του ΕΚΠΑ Ευθύμιος Λέκκας στέκεται ιδιαίτερα στην έλλειψη διαχειριστικών σχεδίων στα δάση. Οπως λέει, «κάθε δάσος είναι μια ξεχωριστή περίπτωση, γι’ αυτό και πρέπει να είναι γνωστά όλα τα χαρακτηριστικά προκειμένου να υπάρχει στοχευμένη δράση».
Ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και εθνικός αντιπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή Χρήστος Ζερεφός επισημαίνει, μεταξύ άλλων, πως η παρατεταμένη ξηρασία, τα επίπεδα της υγρασίας αλλά και η ένταση των ανέμων παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στην εξάπλωση της πυρκαγιάς. Και φυσικά, όπως διευκρινίζει, σημαντικό ρόλο παίζει η καύσιμη ύλη που έχει συγκεντρωθεί στα δάση, η οποία τροφοδοτεί και επανατροφοδοτεί την πυρκαγιά.
