Με το όπλο του κρύου θέλει να νικήσει ο Πούτιν

Οταν επισκέφθηκε τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Κίεβο τον περασμένο μήνα, ο ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Φίλιπο Γκράντι, του έθεσε μια απλή αλλά πολύ δύσκολη ερώτηση: πόσοι ουκρανοί άμαχοι θα ήταν πιθανό να μεταναστεύσουν στην υπόλοιπη Ευρώπη τον χειμώνα, εάν το Κρεμλίνο καταφέρει να καταστρέψει την ενεργειακή υποδομή της χώρας του; Εκείνη την ημέρα ο πρόεδρος, σύμφωνα με άτομα που ενημερώθηκαν για τη συνάντηση, δεν μπόρεσε να απαντήσει. Ισως, κανείς δεν μπορεί. Ο στόχος του Βλαντίμιρ Πούτιν, ωστόσο, είναι πια ξεκάθαρος: να αφήσει μέρος του ουκρανικού πληθυσμού στο κρύο τους επόμενους μήνες, δυσκολεύοντας ακόμα περισσότερο τη ζωή για τους πολίτες της χώρας.

Δεν υπήρχε αμφιβολία, γράφει η «Corriere della Sera», ότι αυτό ήταν το σχέδιο που άρχισε να υλοποιείται στις 22 Μαρτίου, όταν οι ρωσικές δυνάμεις εξαπέλυσαν την πρώτη από τις επτά επιθέσεις από αέρος μέσα σε τρεις μήνες στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και στους σταθμούς διανομής του Dtek, του ουκρανικού κολοσσού ηλεκτρικής ενέργειας. Η δυναμικότητα της εταιρείας έχει συρρικνωθεί από 5.000 σε 500 gigawatt – μείωση κατά 90% – αν και η Dtek ελπίζει να ξαναχτίσει σχεδόν τα 2/3 του δυναμικού παραγωγής της εντός του έτους.

Ενα βήμα παραπέρα

Χθες όμως η στρατηγική του Κρεμλίνου να κρατήσει ομήρους στο κρύο εκατομμύρια ουκρανούς αμάχους πήγε ένα βήμα παραπέρα. Οι ρωσικοί πύραυλοι τον τελευταίο καιρό στοχεύουν τις εγκαταστάσεις και τα δίκτυα της ομάδας καλωδίων παραγωγής και υψηλής τάσης Ukrenergo. Η μείωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να αφήσει εκατομμύρια ουκρανούς πολίτες εκτεθειμένους στο κρύο, επειδή τα σύγχρονα κτίρια στις πόλεις θερμαίνονται με ηλεκτρισμό. Η μείωση της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σημαίνει επίσης καταπόνηση των συστημάτων αποχέτευσης και πιθανή ζημιά στους σωλήνες νερού των κτιρίων εάν το νερό παγώσει – κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να σπάνε οι σωλήνες.

Αρα, συμπεραίνουν οι αναλυτές, τα όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες με τις μεγάλες ρωσικές επιθέσεις σε έργα υποδομών δεν είναι τίποτα άλλο από το δεύτερο μισό του ενεργειακού πολέμου του προέδρου Πούτιν: στοχοποιώντας τις ενεργειακές υποδομές στοχεύει να σπρώξει ένα εκατομμύριο αμάχους ή και περισσότερους προς την Ευρώπη όταν φθάσει ο χειμώνας και πέσουν οι θερμοκρασίες. Να χρησιμοποιήσει δηλαδή το όπλο του κρύου.

Πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσα σπίτια θα παραμείνουν χωρίς θέρμανση τους επόμενους δύο μήνες. Ο Τίμοφι Μουλοβάνοφ, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κιέβου και σύμβουλος του Ζελένσκι, πιστεύει ότι το σχέδιο του Πούτιν θα αποτύχει: «Ο σκοπός του Κρεμλίνου είναι ξεκάθαρος και αυτός ο χειμώνας θα είναι ίσως χειρότερος από τον προηγούμενο, θα υπάρξουν νέες διακοπές ρεύματος», παραδέχεται μιλώντας στην ιταλική εφημερίδα. «Αλλά αν δεν χτυπήσουν τους πυρηνικούς σταθμούς, πηγαίνοντας τον πόλεμο σε άλλο επίπεδο, θα μπορέσουμε να ξεφύγουμε».

Οι βασικοί στόχοι

Σίγουρα τις τελευταίες ημέρες οι βασικοί στόχοι των επιθέσεων ήταν οι σταθμοί μεταφοράς αερίου και ο υδροηλεκτρικός σταθμός κοντά στο Κίεβο. Αυτό το εργοστάσιο που χρονολογείται από τις ημέρες που επικεφαλής της Σοβιετικής Ενωσης ήταν ο Νικίτα Χρουστσόφ στις αρχές της δεκαετίας του 1960, δημιουργεί μια λεκάνη νερού με έκταση μεγαλύτερη από 900 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η ανατίναξη του φράγματος θα σήμαινε ότι θα πλημμυρίσει το Κίεβο, με κίνδυνο να προκληθεί ανυπολόγιστος αριθμός θυμάτων. Για να καθησυχάσουν τους πολίτες, οι Αρχές της ουκρανικής πρωτεύουσας έσπευσαν να επισημάνουν ότι θα ήταν αδύνατον, με βομβαρδισμούς από αέρος, να υποχωρήσει το φράγμα από οπλισμένο σκυρόδεμα ύψους είκοσι δύο μέτρων και μήκους σχεδόν τριακοσίων μέτρων. Κανείς όμως δεν μπόρεσε να αρνηθεί τη ζημιά (προς το παρόν αδιευκρίνιστη) στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο που τροφοδοτεί την πρωτεύουσα.

Η στρατιωτική βιομηχανία

Το ερώτημα πλέον είναι εάν η στρατιωτική βιομηχανία της Ρωσίας θα μπορέσει να παραγάγει τόσο πολλούς νέους πυραύλους και drones υψηλής ακρίβειας για να πλήξει πολλούς νέους στόχους ώστε να παραλύσει το ουκρανικό ενεργειακό σύστημα τους επόμενους μήνες. Σίγουρα θα προσπαθήσει, επειδή ένας από τους στόχους είναι να επιβραδύνει την παραγωγή όπλων στα ουκρανικά εργοστάσια στερώντας τους ηλεκτρικές προμήθειες.

Με την εισβολή στο Κουρσκ, τα στρατεύματα του Κιέβου ελέγχουν πλέον τον σταθμό Gazprom στη Σούτζα για τη διανομή φυσικού αερίου στην Κεντρική Ευρώπη: 14 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως διέρχονται από αυτόν τον κόμβο. Αρκετά ώστε η αβεβαιότητα να έχει προκαλέσει ήδη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή αγορά.

Διχασμένοι οι σύμμαχοι για τα δυτικά όπλα του Ζελένσκι

O πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι ενίσχυσε τις εκκλήσεις του προς τους συμμάχους να άρουν όλους τους περιορισμούς στη χρήση δυτικών όπλων κατά στόχων μέσα στη ρωσική επικράτεια, αφότου η Μόσχα εξαπέλυσε τις μεγαλύτερες μαζικές επιθέσεις με πυραύλους και drones στην Ουκρανία, από τη ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022. Ο Ζελένσκι, γράφουν οι «Financial Times», έχει θέσει ως κορυφαία διπλωματική προτεραιότητα της Ουκρανίας να πείσει την Ουάσιγκτον και άλλες δυτικές πρωτεύουσες να της επιτρέψουν να χτυπήσει αεροπορικές βάσεις και άλλες στρατιωτικές τοποθεσίες βαθιά μέσα στη Ρωσία που χρησιμοποιούνται για να εξαπολύονται πλήγματα κατά της Ουκρανίας. Το ζήτημα έχει διχάσει τους συμμάχους του Κιέβου: το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία επιθυμούν να επιτρέψουν στην Ουκρανία να χτυπήσει στρατιωτικούς στόχους βαθιά μέσα στο ρωσικό έδαφος, ενώ οι ΗΠΑ και η Γερμανία αντιτίθενται.

Τα συστήματα

Στην Ουκρανία παραδόθηκαν πύραυλοι με βεληνεκές έως και 300 χλμ., αλλά οι Δυτικοί τόνισαν στους Ουκρανούς ότι δεν μπορούν να τους χρησιμοποιήσουν προκειμένου να χτυπήσουν στόχους στη Ρωσία. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η έκδοση μεγάλης εμβέλειας του συστήματος τακτικής πυραύλων στρατού ή ATACMS και οι πύραυλοι κρουζ Storm Shadow από τη Γαλλία. Το Κίεβο ζητά τους, γερμανικής κατασκευής, πυραύλους Taurus με βεληνεκές 500 χλμ. και πιο ισχυρή κεφαλή. Αλλά το Βερολίνο μέχρι στιγμής αρνείται την παράδοσή τους. Η Ουκρανία ζητά επίσης το δικαίωμα να χρησιμοποιεί τα προσφάτως αφιχθέντα μαχητικά αεροσκάφη της F-16 – αμερικανικής κατασκευής που παίρνει από τη Δανία και την Ολλανδία και σύντομα από τη Νορβηγία και το Βέλγιο – για να βομβαρδίζει στόχους στη Ρωσία.

Ο κίνδυνος κλιμάκωσης

Η κυβέρνηση Μπάιντεν και ο γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς ανησυχούν για τον κίνδυνο κλιμάκωσης εάν τα δυτικά όπλα χτυπήσουν μέσα στη Ρωσία. «Φυσικά, ανησυχούμε για την κλιμάκωση» δήλωσε η αναπληρώτρια εκπρόσωπος του Πενταγώνου Σαμπρίνα Σινγκ πρόσφατα. «Το ότι η Ρωσία δεν έχει απαντήσει σε κάτι δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί ή δεν θα το κάνει στο μέλλον». Από την άλλη, το Λονδίνο υποστηρίζει στην Ουάσιγκτον εδώ και μήνες ότι η Ουκρανία θα πρέπει να είναι σε θέση να ρίξει τους βρετανικούς πυραύλους Storm Shadows σε στόχους εντός της Ρωσίας, κάτι στο οποίο η Ουάσιγκτον διαφωνεί. Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έδωσε τον Μάιο την υποστήριξή του στα ουκρανικά πλήγματα στο ρωσικό έδαφος με χρήση γαλλικών πυραύλων. «Θα πρέπει να επιτρέψουμε στους Ουκρανούς να εξουδετερώσουν τις στρατιωτικές τοποθεσίες… από όπου δέχεται επίθεση η Ουκρανία», είπε, προσθέτοντας ότι η απαγόρευση πρέπει να ισχύει για μη στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

Ισως τελικά είναι θέμα χρόνου διότι και άλλες φορές στο παρελθόν οι ΗΠΑ άλλαξαν στάση, καθώς παρότι αρνήθηκαν στην αρχή, τελικά έδωσαν και άρματα μάχης και πυραύλους ATACMS μεγάλης εμβέλειας. Μάλιστα πρόσφατα οι Ουκρανοί χρησιμοποίησαν στην εισβολή τους στο Κουρσκ αμερικανικούς Himars, με βεληνεκές περίπου 40 χλμ., καθώς και γερμανικά, αμερικανικά και βρετανικά μαχητικά οχήματα.