Η μουσική, ως ζωντανός οργανισμός μιας κοινωνίας, εξελίσσεται παράλληλα με αυτήν. Στην ψηφιακή εποχή, οι αλλαγές διεισδύουν σε κάθε πτυχή της σύγχρονης ζωής, και η μουσική δεν αποτελεί εξαίρεση. Για να κατανοήσουμε αυτές τις μεταβολές, πρέπει να δούμε τη μουσική όχι μόνο ως αντικείμενο αισθητικής και τέχνης αλλά και ως κοινωνική πρακτική.
Η μουσική βιομηχανία έχει υποστεί βαθιές και συνεχείς αλλαγές καθώς οι ψηφιακές πλατφόρμες επαναπροσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ανακαλύπτουμε τη μουσική, ενισχύοντας την επιχειρηματικότητα των καλλιτεχνών. Το τοπίο που κάποτε ελεγχόταν αποκλειστικά από τις δισκογραφικές εταιρείες και τα ραδιόφωνα είναι πλέον ανοιχτό στους ανεξάρτητους καλλιτέχνες, χάρη σε πλατφόρμες όπως το YouTube και το TikTok.
Η σχέση της μουσικής με την τεχνολογία δεν είναι καινούργια. Από τις αρχαίες άρπες της Ελλάδας έως τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα, η μουσική εξελίσσεται παράλληλα με την τεχνολογία. Σήμερα, βρισκόμαστε στην αυγή μιας νέας εποχής, όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) αναδεικνύεται ως ισχυρός παράγοντας στη δημιουργία μουσικής, προσφέροντας νέες προκλήσεις και ευκαιρίες.
Οι ψηφιακές πλατφόρμες, όπως το YouTube και το TikTok, έχουν ανατρέψει ριζικά τη μουσική βιομηχανία, δημιουργώντας μια παγκόσμια σκηνή όπου οι καλλιτέχνες μπορούν να συνδεθούν άμεσα με το κοινό, ξεπερνώντας τα γεωγραφικά εμπόδια. Αυτή η εξέλιξη προσφέρει πρωτόγνωρες ευκαιρίες στους ανεξάρτητους καλλιτέχνες, αλλά δημιουργεί και νέες προκλήσεις, καθώς ο ψηφιακός κόσμος γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστικός.
Στο παρελθόν, η ανακάλυψη μουσικής ελεγχόταν από λίγους, ενώ σήμερα οι ακροατές παίζουν ενεργό ρόλο στην προβολή και διάδοση των τραγουδιών, διαμορφώνοντας τη μουσική σκηνή. Οι πλατφόρμες αυτές έχουν εξελιχθεί σε οικοσυστήματα που καθιστούν την ανακάλυψη μουσικής μια διαδραστική και συμμετοχική εμπειρία.
Το YouTube και το TikTok έχουν αναδειχθεί ως οι νέοι πρωταγωνιστές της μουσικής βιομηχανίας, επηρεάζοντας καριέρες και μουσικές τάσεις. Το YouTube, με την παγκόσμια εμβέλειά του, προσφέρει μια πλατφόρμα για έκφραση και ανακάλυψη, ενώ το TikTok, με τον μοναδικό του αλγόριθμο, παρέχει ευκαιρίες για άμεση αναγνωρισιμότητα.
Παράλληλα με το YouTube και το TikTok, νέες πλατφόρμες όπως το Virtuosica και το Twitch, προσφέρουν καινοτόμους τρόπους προσέγγισης του κοινού. Το Virtuosica προωθεί τις ιδιωτικές εικονικές συναυλίες, ενώ το Twitch, αρχικά γνωστό για το gaming, έχει αναδειχθεί σε βιώσιμη πλατφόρμα για μουσικούς μέσω Live streaming.
Μουσική από αλγόριθμους
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) αναμένεται να φέρει σημαντικές αλλαγές στην παραγωγή μουσικής. Ηδη, υπάρχουν προγράμματα που συνθέτουν μουσική με τη βοήθεια αλγορίθμων, δίνοντας τη δυνατότητα σε μη μουσικούς να δημιουργούν και να δημοσιεύουν έργα. Παράλληλα, οι εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης για μείξη και mastering έχουν κάνει την παραγωγή μουσικής πιο προσιτή και ευέλικτη.
Ωστόσο, η αυξανόμενη επιρροή της ΤΝ εγείρει ανησυχίες για την ανθρώπινη σύνδεση και την πρωτοτυπία στη μουσική. Παρά το ότι η ΤΝ προσφέρει εργαλεία που διευκολύνουν τη δημιουργία, υπάρχει ο φόβος ότι μπορεί να οδηγήσει σε υπεραφθονία μη πρωτότυπης μουσικής, αλλοιώνοντας την ουσία της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Σε πρόσφατη έρευνα της APRA AMCOS, φορέα διαχείρισης μουσικών δικαιωμάτων, περισσότεροι από τους μισούς από τους 4.000 ερωτηθέντες μουσικούς, παραγωγούς και επαγγελματίες της μουσικής βιομηχανίας στη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία πιστεύουν ότι η ΤΝ μπορεί να ενισχύσει την ανθρώπινη δημιουργικότητα. Ωστόσο, το 82% εξέφρασε ανησυχία ότι η ΤΝ μπορεί να απειλήσει τον βιοπορισμό τους. Ταυτόχρονα, σχεδόν όλοι οι ερωτηθέντες τόνισαν την ανάγκη για διαφάνεια και προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο της εκπαίδευσης των μοντέλων ΤΝ. Καθώς η μουσική βιομηχανία πορεύεται προς τη νέα ψηφιακή εποχή, οι ψηφιακές πλατφόρμες και η Τεχνητή Νοημοσύνη αναδιαμορφώνουν το μέλλον της μουσικής, προσφέροντας τόσο ευκαιρίες όσο και προκλήσεις. Με τη σωστή προσέγγιση, αυτές οι εξελίξεις μπορούν να ωφελήσουν τόσο τους καλλιτέχνες όσο και τους ακροατές, διατηρώντας ζωντανή την ανθρώπινη σύνδεση και την αυθεντικότητα στη μουσική δημιουργία.
Ο Στέλιος Παπαθανασόπουλος είναι καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
