Ένα μυστηριώδες κοσμικό έμβλημα κρέμεται πάνω από την είσοδο ενός κτιρίου στο Bloomsbury, στην καρδιά της πανεπιστημιακής συνοικίας του Λονδίνου. Απεικονίζει ομόκεντρους κύκλους που συνδέονται με διαπλεκόμενα τόξα και αναπαριστά «τα τέσσερα στοιχεία, τις εποχές και τη θερμοκρασία», όπως τα κατέγραψε ο Ισίδωρος της Σεβίλλης, επίσκοπος και μελετητής του αρχαίου κόσμου του 6ου αιώνα, καθώς και προστάτης του διαδικτύου (ορίστηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ το 1997).
Ωστόσο, αυτό που βρίσκεται στο εσωτερικό του δεν είναι μια μασονική στοά ή το αρχηγείο του Μαγικού Κύκλου, αλλά το σπίτι μιας από τις σημαντικότερες και πιο ασυνήθιστες συλλογές οπτικού, επιστημονικού και αποκρυφιστικού υλικού στον κόσμο.
Το Ινστιτούτο Warburg, το οποίο ήταν επί μακρόν απαγορευμένο για το κοινό, έχει πλέον αναγεννηθεί, μετά από μια μεταμόρφωση ύψους 14,5 εκατομμυρίων λιρών, με αποστολή να είναι πιο δημόσιο από ποτέ.
Δείτε το βίντεο με τους εσωτερικούς χώρους της βιβλιοθήκης
Μοναδικά βιβλία
«Είμαστε ουσιαστικά αφοσιωμένοι στη μελέτη αυτού που σήμερα θα αποκαλούσαμε μιμίδια», λέει ο Μπιλ Σέρμαν, διευθυντής του Warburg.
Για να ξεκαθαρίσουμε, το ινστιτούτο δεν είναι μια αποθήκη για Δόγηδες, αλλά για την παγκόσμια πολιτιστική ιστορία και τον ρόλο των εικόνων στην κοινωνία, με μια εκθαμβωτική συλλογή που κυμαίνεται από βιβλία του 15ου αιώνα για την ισλαμική αστρονομία, μέχρι τόμους για κομήτες και μαντεία, για να μην αναφέρουμε πρωτότυπους πίνακες που χρησιμοποιήθηκαν για κάρτες ταρώ (για τους οποίους ανοίγει μια έκθεση εδώ τον Ιανουάριο).
Τουλάχιστον τα μισά από τα βιβλία δεν μπορούν να βρεθούν σε καμία άλλη βιβλιοθήκη της χώρας.
Το Ινστιτούτο ιδρύθηκε στο Αμβούργο στις αρχές του 20ού αιώνα από τον πρωτοπόρο Γερμανό ιστορικό τέχνης Aby Warburg, το έργο του οποίου επικεντρώθηκε στην ανίχνευση των ριζών της Αναγέννησης στους αρχαίους πολιτισμούς
Photo: YouTube
Το Bilderatlas Mnemosyne, ένα αναλογικό διαδίκτυο
Το Ινστιτούτο ιδρύθηκε στο Αμβούργο στις αρχές του 20ού αιώνα από τον πρωτοπόρο Γερμανό ιστορικό τέχνης Aby Warburg, το έργο του οποίου επικεντρώθηκε στην ανίχνευση των ριζών της Αναγέννησης στους αρχαίους πολιτισμούς, χαρτογραφώντας τον τρόπο με τον οποίο οι εικόνες μεταδίδονται στο χρόνο και στο χώρο.
Πολύ πριν από τους αλγορίθμους του σημερινού ψηφιακού κόσμου, έβγαλε απίθανες συνδέσεις μεταξύ διαφορετικών εποχών, περιοχών και μέσων, τοποθετώντας τα ευρήματά του σε ένα εκτεταμένο οπτικό διάγραμμα της ευρωπαϊκής τέχνης.
Ονομάστηκε Bilderatlas Mnemosyne, ήταν ένα είδος αναλογικού διαδικτύου από φωτογραφίες, αναπαραγωγές και αποκόμματα εφημερίδων καρφιτσωμένα σε πίνακες, αποτελούμενο από 1.000 εικόνες σε 65 πίνακες ύψους ενός μέτρου ο καθένας. Όπως ήταν φυσικό, ήταν ημιτελές όταν πέθανε το 1929.
«Είμαστε ουσιαστικά αφοσιωμένοι στη μελέτη αυτού που σήμερα θα αποκαλούσαμε μιμίδια», λέει ο Μπιλ Σέρμαν, διευθυντής του Warburg
Photo: YouTube
Βασική πηγή για τους καλλιτέχνες και τους μελετητές
Ο Warburg καταγόταν από πλούσια εβραϊκή τραπεζική οικογένεια, οπότε όταν οι Ναζί ανέβηκαν στην εξουσία τη δεκαετία του 1930, το ινστιτούτο του, το προσωπικό του και το μεγαλύτερο μέρος των επίπλων απομακρύνθηκαν από τη Βρετανία.
Ο οργανισμός, με τα 60.000 βιβλία και τις 10.000 φωτογραφίες του, έγινε μέρος του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, στεγασμένος σε ένα κτίριο που σχεδίασε ο Charles Holden τη δεκαετία του 1950, όπου βρίσκεται έκτοτε.
Όμως δεν είχε ποτέ μεγάλη δημόσια προβολή. Αποτελούσε βασική πηγή για τους καλλιτέχνες και τους μελετητές εδώ και δεκαετίες, αλλά λίγοι, εκτός από τις σπάνιες τάξεις των ερευνητών, γνώριζαν ότι το Warburg υπήρχε.
Νέα εποχή
«Περνούσα με το ποδήλατο από αυτό το κτίριο για χρόνια χωρίς να γνωρίζω τι υπήρχε μέσα», λέει η Elizabeth Flower της Haworth Tompkins, αρχιτέκτονες της ανακαίνισης. Έχοντας εργαστεί για τη μεταμόρφωση της Βιβλιοθήκης του Λονδίνου και του Κέντρου Εργατών Υφασμάτων του V&A, οι αρχιτέκτονες ήταν σε θέση να μεταφέρουν εδώ το ταλέντο τους.
Μαζί με τις βασικές αναβαθμίσεις στη θέρμανση, τον φωτισμό και την ενεργειακή απόδοση, το έργο έδωσε στο ινστιτούτο για πρώτη φορά μια δημόσια, μουσειακού επιπέδου γκαλερί, καθώς και μια νέα αίθουσα ακρόασης, που ενσωματώθηκε επιδέξια στην αυλή σχήματος U, για να φιλοξενεί δημόσιες διαλέξεις, συνέδρια, συναυλίες και ταινίες.
«Είναι ένα κτίριο γεμάτο με κυριολεκτική μαγεία»
Το αποτέλεσμα κάνει το κτίριο του Holden να φαίνεται καλύτερο από ποτέ. Οι ψευδοροφές έχουν αφαιρεθεί, τα μπλοκαρισμένα παράθυρα έχουν ανοίξει, φέρνοντας φυσικό φως στη βιβλιοθήκη (οι βλαβερές ακτίνες φιλτράρονται με ασφάλεια από μεμβράνη υπεριώδους ακτινοβολίας), και τα ξύλινα δάπεδα από τεράτζο έχουν αποκατασταθεί στην παλιά τους αίγλη.
«Είναι ένα κτίριο γεμάτο με κυριολεκτική μαγεία», λέει η συγγραφέας Naomi Alderman, η οποία έχει περάσει πολύ χρόνο γράφοντας εδώ.
«Ένα μέρος για να κάτσεις ανάμεσα σε βιβλία που σχεδόν σίγουρα εκπέμπουν αύρα μαγείας … Μια σύντομη βόλτα στα ράφια και πάντα βρίσκω κάποια νέα έμπνευση». Τα ίδια τα αναγνωστήρια εξακολουθούν να περιορίζονται σε ερευνητές που έχουν κάρτα, αλλά μέσω της νέας έκθεσης και του προγράμματος εκδηλώσεων, το κοινό μπορεί επιτέλους να πάρει μια γεύση από τον παράξενο και θαυμαστό κόσμο του Warburg και μόνο του.
*Με στοιχεία από theguardian.com | Photo: Wikimedia Commons
