Ερχόμενος προχτές από σύντομο ταξίδι στις Κυκλάδες, από το λιμάνι, κατέβηκα στον σταθμό μετρό Πειραιάς. Ωραία και μεγάλη αίθουσα, με καινούργια εκδοτικά και ακυρωτικά μηχανήματα. Και μεγάλη ταλαιπωρία αφού, όταν κατεβαίνουν πολλοί ταξιδιώτες, πρέπει να στριμωχτούν επειδή τα περισσότερα εκδοτικά μηχανήματα δεν λειτουργούν. Επίσης, τα ακυρωτικά είναι ακόμα στις θήκες τους, επίσης δεν λειτουργούν. Οι επιβάτες, αν προαιρούνται, μπορούν να ακυρώσουν τα εισιτήριά τους σε ένα από τα τέσσερα ακυρωτικά που βρίσκονται πλάι στη μοναδική ανοιχτή δίοδο, που όμως είναι ελεύθερη. Οι περισσότεροι το κάνουν. Υπάρχουν όμως πάντα και οι τζαμπατζήδες, που μπαίνουν ανενόχλητοι και, στην έξοδό τους, απλώς θα τρέξουν πίσω από κάποιον βιαστικό πριν κλείσει η πόρτα.
Του Κώστα Σκλαβενίτη
Εκτός από την ταλαιπωρία των επιβατών, η εικόνα αυτή δείχνει κάτι ακόμα: ότι ενώ το μετρό λειτουργεί με ασφάλεια, ουδείς έχει φροντίσει να λειτουργεί και το σύστημα είσπραξης κομίστρου. Η ίδια εικόνα παρουσιαζόταν ενάμιση μήνα πριν, όταν ξαναπέρασα από εκεί, ίδια όπως και όταν άνοιξε ο νέος σταθμός του Πειραιά, δύο χρόνια πριν, στις 10 Οκτωβρίου 2022. Δύο χρόνια, δηλαδή, ουδείς νοιάστηκε στο μετρό να φροντίσει το σύστημα είσπραξης εισιτηρίων και να κλείσει την ανοιχτή πόρτα στους τζαμπατζήδες. Κατανοώ και την επιπολαιότητα με την οποία, όπως δημοσίευσε το makthes.gr, αχρηστεύτηκαν και τα πρώτα εισιτήρια του μετρό Θεσσαλονίκης.
Φυσικά, υπ’ αυτές τις συνθήκες, της ανοχής όσων κυκλοφορούν χωρίς να πληρώνουν, το μετρό έχει καταρρεύσει. Κυριακή απόγευμα, στις έξι, τα τρένα περνούν κάθε δώδεκα λεπτά. Μετρό είναι αυτό ή οτομοτρίς;
Η γκρίνια μου για τις συγκοινωνίες ίσως φαντάζει λίγο εμμονική στους αναγνώστες. Κι όμως, έχει ιδεολογικό υπόβαθρο – αλλά κάνει σαν να μην το καταλαβαίνει η κυβέρνηση. Ας δούμε λίγο την ιστορία της κρίσης σε σχέση με την ιστορία του μετρό.
Οταν, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ο Κώστας Σημίτης εγκαινίασε το μετρό, είχε αναγγείλει περήφανος ότι τα τρένα θα περνούν κάθε τρία λεπτά, όπερ και εγένετο. Καθαροί και γρήγοροι, οι συρμοί γρήγορα έγιναν ελκυστικοί για τους Αθηναίους, που προτιμούσαν, αν βόλευε, να μην παίρνουν το αυτοκίνητο. Σήμερα, την ώρα αιχμής, οι συρμοί περνάνε κάθε πέντε με έξι λεπτά. Και η κίνηση στους δρόμους ξαναέχει γίνει πρόβλημα.
Τα χρόνια της χρεοκοπίας, το μετρό και γενικά οι αστικές συγκοινωνίες έγιναν το ιερό φετίχ του αριστερού λαϊκισμού, και ιδίως του ΣΥΡΙΖΑ. Τότε φτιάχτηκε το ιδεολόγημα ότι, αφού οι συγκοινωνίες είναι δημόσιες, ο φτωχός λαός δεν πρέπει να πληρώνει. Πάνω σε αυτό το ωραίο υπόστρωμα οργανώθηκε η πτυχή του κινήματος «Δεν πληρώνω», που διαφήμιζε την εισιτηριοαποφυγή και, κατά καιρούς, σε βίαιες επιθέσεις – χάπενινγκ, έσπαγε τα ακυρωτικά μηχανήματα για να δώσει τις συγκοινωνίες «στον λαό», ενώ συστηματοποιήθηκαν οι επιθέσεις και σε ελεγκτές. Ετσι μειώθηκαν τα έσοδα των συγκοινωνιών και χάλασαν οι υποδομές.
Η κυβέρνηση προσπαθεί, σήμερα, να αλλάξει τα λεωφορεία και να βελτιώσει ή να αυξήσει τους συρμούς. Ωραία είναι τα καινούργια που ήδη μπήκαν στην κυκλοφορία, αλλά δεν θα είναι καινούργια για πάντα. Κι οι τζαμπατζήδες, αν και πλέον δεν έχουν ιδεολογικά κίνητρα, έχουν θράσος – η δήθεν ιδεολογικοποίηση του τζάμπα λειτούργησε εκμαυλιστικά.
Κι όσο η κυβέρνηση αδιαφορεί να κλείσει η τρύπα του τζάμπα, όσο ανέχεται (από ανημπόρια ή από ασχετοσύνη) τον εκμαυλισμό ενός τμήματος «του λαού», ουσιαστικά υπονομεύει τη μεγάλη προσπάθειά της να φτιάξει τις συγκοινωνίες – και ουσιαστικά την καθημερινή ζωή μας.
