Ο όρος «βαλκανοποίηση» προέρχεται από την πολιτική επιστήμη και τη γεωπολιτική. Η αρχική σημασία του ήταν η περιγραφή της διάσπασης μεγάλων πολιτικών ενοτήτων που διαλύθηκαν σε πολλά μικρά και πολλές φορές μη βιώσιμα, και σε μεγάλο βαθμό εχθρικά μεταξύ τους, κράτη, όπως τα Βαλκάνια, που ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και η Αυστρο-Ουγγρική Αυτοκρατορία. Πολύ σύντομα όμως ο όρος απέκτησε μια μεταφορική, ιδιαίτερα υποτιμητική σημασία, που παρέπεμπε σε «επιστροφή στο παρελθόν, σε πρωτόγονες και βάρβαρες φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η Μαρία Τοντόροβα στο εξαιρετικό βιβλίο της Βαλκάνια – Η Δυτική Φαντασίωση.
Ο όρος χρησιμοποιήθηκε συχνά από πολιτικούς, δημοσιογράφους και συγγραφείς. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Ιανουάριο του 2007 ο Γκόρντον Μπράουν μίλησε για «βαλκανοποίηση της Βρετανίας», όταν είχε τεθεί το θέμα της ανεξαρτησίας της Σκωτίας.
Τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, ο όρος μοιάζει να περιγράφει με ακρίβεια την κατάσταση που επικρατεί στον ΣΥΡΙΖΑ. Το άλλοτε κραταιό κόμμα, που κυβέρνησε τη χώρα την τετραετία 2015-2019, διαλύεται στα εξ ων συνετέθη. Μια μεγάλη ομάδα στελεχών αποχώρησε από το κόμμα και δημιούργησε τη «Νέα Αριστερά», ενώ τα εναπομείναντα στελέχη ερίζουν για την προεδρία, αφού καθαίρεσαν τον Στέφανο Κασσελάκη. Οι διαδικασίες χαρακτηρίζονται από ακραία πόλωση, από βαρβαρότητες, με προσωπικές καταγγελίες και αντιπαραθέσεις.
Η μεγάλη απουσία σε όλα αυτά είναι εκείνη της Πολιτικής, με πι κεφαλαίο, που υποκαταστάθηκε από τη λαϊκιστική συνθηματολογία. Διαδικαστικές μεθοδεύσεις και οργανωτικές κινητοποιήσεις έχουν εξοβελίσει την οποιαδήποτε πολιτική αντιπαράθεση, πέραν των συνθηματολογικών δηλώσεων των γνωστών στελεχών μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες.
Αυτή ακριβώς η απουσία της Πολιτικής δίνει την εξήγηση και για την κυβερνητική αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ. Παρότι τα περισσότερα από τα στελέχη έχουν σπαταλήσει ατελείωτες ώρες πολιτικών συζητήσεων, όταν ήλθε η ώρα της εφαρμοσμένης πολιτικής δεν είχαν τις προϋποθέσεις να ανταποκριθούν με επάρκεια. Δεν γνώριζαν πώς να διαχειριστούν την εξουσία. Αυτή η απουσία εμπειρίας, ικανοτήτων και Πολιτικής διαμόρφωσε ένα κοινό οπαδών που ελάχιστη σχέση έχει με τις αρχές και τις διακηρύξεις τής πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Ανανεωτικής Αριστεράς. Η λουμπενοποίηση μεγάλου τμήματος των υποστηρικτών του ΣΥΡΙΖΑ οδήγησε στη βαλκανοποίηση του κόμματος και έστρωσε το χαλί σε έναν «τουρίστα» να εκλεγεί πρόεδρος.
Είναι άραγε ανατάξιμη η κατάσταση στον ΣΥΡΙΖΑ; Πολύ αμφιβάλλω. Αυτό δημιουργεί πρόβλημα στην ίδια τη λειτουργία της Δημοκρατίας μας. Η διάλυση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης δημιουργεί πολιτική ασυμμετρία. Παράλληλα όμως δημιουργεί ένα παράθυρο ευκαιρίας στο ΠΑΣΟΚ, με την προϋπόθεση ότι θα εξέλθει αλώβητο από τις εσωτερικές του διαδικασίες και θα εκλέξει κάποιον/κάποια που θα μπορέσει να οργανώσει το μεγάλο comeback του ΠΑΣΟΚ στα κόμματα εξουσίας.
Εάν αυτό συμβεί, εκτός από τον όρο pasokification (πασοκοποίηση), που περιέγραφε την πτωτική πορεία των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στην Ευρώπη, μπορεί να προστεθεί και ο όρος sirizafication (συριζοποίηση), που θα υποδηλώνει στο πολιτικό μας λεξιλόγιο την κυβερνητική αποτυχία των λαϊκιστικών κομμάτων.
