Η έρημος Σαχάρα «πρασινίζει» – Να ανησυχήσουμε ή να χαρούμε;

Η Σαχάρα, που βρίσκεται στη Δυτική Αφρική, είναι η μεγαλύτερη έρημος στον κόσμο. Παρόλο που οι έρημοι χαρακτηρίζονται παραδοσιακά από ξηρό κλίμα με χαμηλά επίπεδα βλάστησης, η Σαχάρα έχει γίνει πιο πράσινη τα τελευταία χρόνια — κυρίως λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Από το καφέ στο πράσινο

Από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο κάθε χρόνο, οι βροχοπτώσεις βόρεια του Ισημερινού στην Αφρική αυξάνονται λόγω της περιόδου των μουσώνων. Αυτή η καταιγίδα δημιουργείται όταν ο τροπικός αέρας κοντά στον Ισημερινό συναντά τον ζεστό, ξηρό αέρα από τον βορρά της ηπείρου. Αυτό το όριο ονομάζεται Ζώνη Σύγκλισης των Τροπικών (ITCZ).

Η ITCZ  «μετατοπίζεται βόρεια του ισημερινού κατά τους θερινούς μήνες του Βόρειου Ημισφαιρίου» και «χαμηλώνει νότια του ισημερινού κατά τους θερμούς μήνες του Νότιου Ημισφαιρίου», σύμφωνα με το CNN.

Ωστόσο, η ITCZ «μετακινείται πιο βόρεια όσο θερμαίνεται ο πλανήτης», εξήγησε ο Karsten Haustein, κλιματικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας στη Γερμανία, στο CNN.

«Τουλάχιστον, αυτό είναι που προτείνουν τα περισσότερα μοντέλα», συμπληρώνει. Το σύνορο αυτό έχει μετακινηθεί πιο βόρεια φέτος απ’ ότι συνήθως, κάνοντάς την περιοχή της Σαχάρας δύο έως έξι φορές πιο υγρή από το κανονικό.

«Το Βόρειο Ημισφαίριο, καθώς έχει περισσότερη ξηρασία από το Νότιο Ημισφαίριο, τείνει να θερμαίνεται περισσότερο και έτσι θα μπορούσε να ωθήσει την ITCZ πιο βόρεια», δήλωσε ο Francesco S.R. Pausata, καθηγητής ατμοσφαιρικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κεμπέκ, στην Washington Post.

Πού παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη βλάστηση;

Η μεγαλύτερη αύξηση στη βλάστηση φέτος παρατηρήθηκε στο νότιο Τσαντ, το νότιο Σουδάν και την Ερυθραία. Μέρη του Μάλι, του Νίγηρα, του Τσαντ, του Σουδάν και της Ερυθραίας είχαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις στη βροχόπτωση.

Ένα ξαφνικό κύμα πλούσιας βλάστησης ακολούθησε έναν υπερτροπικό κυκλώνα στη βορειοδυτική Σαχάρα στις 7 και 8 Σεπτεμβρίου, ο οποίος έφερε έντονες βροχοπτώσεις σε περιοχές που σπάνια δέχονται βροχή, σύμφωνα με το Earth Observatory της NASA.

«Αυτό που είναι επίσης συναρπαστικό είναι ότι οι συνήθως ξηρές λίμνες στη Σαχάρα γεμίζουν λόγω αυτού του γεγονότος,» δήλωσε ο Moshe Armon, ανώτερος λέκτορας στο Ινστιτούτο Γηγενούς Επιστήμης και στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, σε ανακοίνωση του Earth Observatory.

Κλιματικές συνέπειες

Η βόρεια μετατόπιση της ITCZ και η βλάστηση της Σαχάρας πιθανώς έχουν δύο καταλύτες: τη μετάβαση από το El Niño στο La Niña και την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής.

«Το El Niño —ένα φυσικό κλιματικό φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από θερμότερες από το μέσο όρο θερμοκρασίες των ωκεανών στον ισημερινό Ειρηνικό—  οδηγεί συνήθως σε ξηρότερες από το κανονικό συνθήκες στις υγρές περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής,» ανέφερε το CNN. «Το La Niña, ή ακόμα και ένα αναπτυσσόμενο La Niña, μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.»

Η κλιματική αλλαγή θερμαίνει επίσης την περιοχή, αναγκάζοντας την ITCZ να μετατοπίζεται σε υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη. Επιπλέον, οι υψηλότερες εκπομπές CO2, όπως αυτές από τα ορυκτά καύσιμα, μπορεί να προκαλέσουν πιο συχνές μετατοπίσεις της ITCZ, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature.

«Κάθε μεμονωμένο γεγονός επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή»

Όχι μόνο η κλιματική αλλαγή μπορεί να επηρεάσει την ITCZ, αλλά και η ITCZ μπορεί να επηρεάσει το κλίμα. Η πρόσφατη βλάστηση της Σαχάρας μπορεί επίσης να σχετίζεται με μια πιο ήρεμη από το συνηθισμένο περίοδο τροπικών καταιγίδων στον Ατλαντικό.

«Δεδομένου ότι οι τροπικές κυματομορφές που προέρχονται από την ITCZ εξέρχονται από την Αφρική προς τον Ατλαντικό Ωκεανό πιο βόρεια από το συνηθισμένο, συναντούν πιο δροσερό αέρα και νερό, γεγονός που μπορεί να περιορίσει τις δυνατότητες ανάπτυξης [καταιγίδων]», ανέφερε η Washington Post.

Η αυξημένη βροχόπτωση έχει θέσει μέχρι στιγμής 4 εκατομμύρια ανθρώπους σε 14 χώρες σε κίνδυνο πλημμυρών, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων. Επίσης, ενώ ορισμένες περιοχές λαμβάνουν περισσότερη βροχή από το συνηθισμένο, άλλες έχουν λάβει λιγότερη, θέτοντάς τες σε κίνδυνο ξηρασίας.

«Κάθε μεμονωμένο γεγονός επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή», δήλωσε ο Haustein.