Ο διάλογος είναι γνωστός. Το 1972, στη διάρκεια της επίσκεψης του Ρίτσαρντ Νίξον στο Πεκίνο, ο Χένρι Κίσινγκερ ρώτησε τον κινέζο πρωθυπουργό Τσου Ενλάι αν θεωρούσε πως η Γαλλική Επανάσταση πέτυχε. «Είναι πολύ νωρίς για να το πούμε», απάντησε εκείνος.
Ο τότε διερμηνέας του Νίξον θα διευκρίνιζε αργότερα ότι ο Τσου είχε παρεξηγήσει την ερώτηση και ότι στην πραγματικότητα αναφερόταν στον Μάη του ’68. Εστω κι έτσι, όμως, το ερώτημα παραμένει: πέτυχε η Επανάσταση του 1789; Οχι, απαντά με άρθρο του στη χθεσινή Monde ο ελβετός σκηνοθέτης Μίλο Ράου, μαθητής του Τοντόροφ και του Μπουρντιέ, διευθυντής του Φεστιβάλ της Βιέννης και γνωστός στη χώρα μας από την αγάπη του για την αρχαία Ελλάδα και τις διασκευές των τραγωδιών που έχει ανεβάσει. Οι τρεις αξίες της Επανάστασης – ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη – διαλύονται στην Ευρώπη, τη γη όπου γεννήθηκε η κοινοβουλευτική δημοκρατία. Το νέο τρίπτυχο είναι εκείνο που υπογράμμισε ο ολλανδός ακροδεξιός Γκέερτ Βίλντερς όταν συνεχάρη πρόσφατα τους αυστριακούς ομοϊδεάτες του για την εκλογική τους επιτυχία: ταυτότητα (αντί για πλουραλισμό), εθνική κυριαρχία (αντί για Ευρώπη), ελευθερία (της απαγόρευσης της γλώσσας woke).
Παλιότερα, οι ακροδεξιοί προσπαθούσαν να κρύψουν το παρελθόν τους και να εκσυγχρονίσουν την εικόνα τους. Οχι πια: δύο μέρες πριν από την εκλογική τους νίκη, οι βουλευτές της αυστριακής Ακροδεξιάς τραγουδούσαν ναζιστικά τραγούδια και εύχονταν την επιστροφή του «άγιου γερμανικού Ράιχ». Η Ευρώπη υποκρίνεται ότι σοκάρεται, καταλήγει όμως να υιοθετεί τις ιδέες τους. Oπως έγραφε χθες το Politico, οι ηγέτες της Αυστρίας και της Ολλανδίας, υποστηριζόμενοι από 15 κυβερνήσεις μεταξύ των οποίων και η ελληνική, επαναφέρουν στο τραπέζι πρόταση που είχε απορριφθεί το 2018 να θεσπιστούν «καθήκοντα» και «υποχρεώσεις» όσων υπόκεινται σε απέλαση, καθώς και «τιμωρία» όσων δεν συνεργάζονται. Το επιχείρημα των ηγετών είναι ότι η κατάσταση έχει επιδεινωθεί από το 2008. Ψέματα. Ερευνα 18 μεγάλων πανεπιστημίων, που δημοσιεύτηκε χθες στα «ΝΕΑ», δείχνει ότι οι παράτυποι μετανάστες όχι μόνο δεν έχουν αυξηθεί στην Ευρώπη αυτό το διάστημα, αλλά σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, έχουν μειωθεί.
Είναι πολύ νωρίς πάντως για να εκδώσουμε πιστοποιητικό θανάτου των δημοκρατικών ελευθεριών, γράφει ο Μίλο Ράου παραφράζοντας τον Τσου Ενλάι. Η ιστορία αυτών των ελευθεριών, άλλωστε, είναι μια ιστορία αντίστασης: κατά των βασιλιάδων και των αυτοκρατόρων, κατά της φεουδαρχίας, κατά του σταλινισμού, κατά του φασισμού. Ενα διαρκές «Μολών λαβέ», όπως εκείνο που αντέταξε ο Λεωνίδας στον Ξέρξη όταν ζήτησε από τους Σπαρτιάτες να καταθέσουν τα όπλα.
Τα δικά μας όπλα, καταλήγει ο 47χρονος σκηνοθέτης, είναι τα θέατρά μας, τα μουσεία μας, τα φεστιβάλ μας, τα πανεπιστήμιά μας. Τα δικά μας όπλα είναι οι αναμνήσεις μας και οι ελπίδες μας, δηλαδή η κοινωνία σε όλη της την ποικιλότητα. Μολών λαβέ λοιπόν!
