Στα βήματα των τολμηρών διαδηλωτών και των μεγάλων σαμποτέρ που έδρασαν στην Αθήνα την περίοδο της γερμανικής Κατοχής θα βαδίσουν αύριο, 80 χρόνια μετά την Απελευθέρωση, κάτοικοι της πόλης. Ο ιστορικός περίπατος θα πραγματοποιηθεί από το Athens History Walks και τον διδάκτορα Σύγχρονης Ιστορίας Μενέλαο Χαραλαμπίδη και κατά τη διάρκειά του θα παρουσιαστούν, επίσης, φωτογραφίες – ντοκουμέντα από τα γεγονότα της εποχής.
Ο περίπατος εντάσσεται στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων του Δήμου Αθηναίων «1974 και 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της» και επικεντρώνεται στις μεγάλες διαδηλώσεις και τα σαμποτάζ που εκτυλίχθηκαν στην πόλη την περίοδο 1942 – 1943. «ΤΑ ΝΕΑ» παρουσιάζουν κάποιους από τους βασικούς σταθμούς της διαδρομής:
Ο πρώτος νεκρός διαδηλωτής της Κατοχής ήταν ο φοιτητής Μήτσος Κωνσταντινίδης, που έχασε τη ζωή του στις 22 Δεκεμβρίου 1942 σε αυτό το σημείο της οδού Ζαΐμη
Ασκληπιού και Σόλωνος. Στις 24 Μαρτίου 1942, γίνεται η πρώτη μεγάλη διαδήλωση στην Κατοχική Αθήνα. Οι Γερμανοί αιφνιδιάζονται. Φοιτητές και φοιτήτριες, ειδοποιημένοι από το σπουδαστικό τμήμα του ΕΑΜ Νέων, συγκεντρώνονται στην πλατεία Κολωνακίου με σκοπό να στεφανώσουν τους ανδριάντες των Φιλικών ως μια συμβολική κίνηση Αντίστασης. Ακολουθούν οδομαχίες. Την ίδια στιγμή άλλες δύο πορείες ξεκινούν από τον Ευαγγελισμό και τα Εξάρχεια: είναι οι ανάπηροι του Αλβανικού Μετώπου. Ανάπηροι και φοιτητές συγκρούονται με ιταλούς καραμπινιέρους σε μια άνιση μάχη στη Βασιλίσσης Σοφίας. Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει για τη «Μεγάλη Εξοδο»: «Σαν να μην ήτανε άλλος δρόμος πάνω σ’ ολάκερη τη γη, για να περάσει η Ανοιξη παρά μονάχα αυτός (…) Και θερίσανε πλήθος τα θηρία, και άλλους εμάζωξαν. Και την άλλη μέρα εστήσανε στον τοίχο τριάντα».
22 Ιουλίου 1943. Η στιγμή της επίθεσης των δυνάμεων κατοχής ενάντια στους διαδηλωτές στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Ομήρου (Κωνσταντίνος Μπίρης, «Αι Αθήναι», Μέλισσα, 2005)
Σταδίου 15. Η πρώτη μεγάλη απεργία στην σκλαβωμένη Ευρώπη λαμβάνει χώρα στην Αθήνα, στις 12 Απριλίου 1942 από το Σωματείο των Τριατατικών. Τον χειμώνα του 1941 – 1942 δεκάδες χιλιάδες Ελληνες πεθαίνουν από την πείνα. Οι εργαζόμενοι των Ταχυδρομείων, των Τηλεγραφείων και των Τηλεφωνείων, αψηφώντας τις απειλές και την πρωτοφανή τρομοκρατία που βιώνουν, απεργούν με αφορμή την πείνα. Η απεργία γενικεύεται και η κατοχική κυβέρνηση αναγκάζεται σε σημαντικές υποχωρήσεις.
Πατησίων και Γλάδστωνος. Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942 πραγματοποιείται το πρώτο μεγάλο σαμποτάζ στην Αθήνα: η ανατίναξη των γραφείων της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ. Συνολικά 82 άτομα σκοτώνονται, έλληνες προδότες και Γερμανοί. Το γεγονός προκαλεί αίσθηση σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το σαμποτάζ οργανώθηκε από την αντιστασιακή οργάνωση Πανελλήνια Ενωση Αγωνιζομένων Νέων ενώ οι σαμποτέρ καταδόθηκαν αργότερα από μέλος της ΠΕΑΝ – πληροφοριοδότη των Γερμανών έναντι 3 λιρών το κεφάλι. Οι δύο από τους τέσσερις εκτελέστηκαν, ο Κώστας Περρίκος στην Καισαριανή και η Ιουλία Μπίμπα με πέλεκυ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία.
Οδός Ζαΐμη. Στο σημείο αυτό έχασε τη ζωή του στις 22 Δεκεμβρίου 1942 ο πρώτος νεκρός διαδηλωτής της Κατοχής. Ηταν ο Μήτσος Κωνσταντινίδης, φοιτητής της Νομικής, μέλος της ΟΚΝΕ και του ΕΑΜ. Επεσε νεκρός κατά τη διάρκεια μεγάλης απεργιακής συγκέντρωσης έξω από το υπουργείο Εργασίας από τα πυρά ιταλού μελανοχίτωνα.
Οδός Πανεπιστημίου. Στις 22 Ιουλίου 1943 πραγματοποιείται στην Αθήνα η μεγαλύτερη διαδήλωση της Κατοχής. Εκατοντάδες χιλιάδες λαού συμμετέχουν στις απεργιακές διαδηλώσεις. Φοιτητές και εργάτες πέφτουν νεκροί στην οδό Πανεπιστημίου.
Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της Ευρώπης στην οποία δεν γιορτάζεται η Απελευθέρωση αλλά η έναρξη του πολέμου, την 28η Οκτωβρίου. «Οι λόγοι αυτού του τεμαχισμού της ενιαίας μνήμης είναι αμιγώς πολιτικοί», εξηγεί ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης. «Στην Ελλάδα μετά την Απελευθέρωση ακολούθησαν τα Δεκεμβριανά και ο Εμφύλιος. Αυτοί που αντιστάθηκαν στους Γερμανούς ήταν οι ηττημένοι του Εμφυλίου. Οι νικητές δεν ήθελαν να γίνεται αναφορά στο ΕΑΜ, τον πρωταγωνιστή της Αντίστασης – άλλωστε το ΕΑΜ ήταν μια απαγορευμένη λέξη μέχρι το 1974 που έπεσε η χούντα. Οπότε θεσμικά το ελληνικό κράτος αποφάσισε να καλύψει το κομμάτι της Αντίστασης κάτω από το πέπλο της εθνικής εορτής της 28ης Οκτωβρίου».
INFO
«Η αντιστασιακή δράση στο κέντρο της Αθήνας – Σαμποτάζ
και διαδηλώσεις στην Κατοχική Αθήνα»,
το Σάββατο 12 Οκτωβρίου. Πληροφορίες και δηλώσεις
συμμετοχής στην ιστοσελίδα https://opandaxenagiseis.gr/
