Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών αποφάσισε να απονείμει το Βραβείο Νόμπελ Οικονομίας της Sveriges Riksbank στη μνήμη του Alfred Nobel το 2024 στους Ντάρον Ατσέμογλου, Σάιμον Τζόνσον και Τζέιμς Ρόμπινσον «για μελέτες σχετικά με το πώς οι θεσμοί διαμορφώνονται και επηρεάζουν την ευημερία».

Το μοντέλο που κέρδισε το Νόμπελ Οικονομίας 2024

«Η καθιέρωση θεσμών χωρίς αποκλεισμούς, η μείωση των εκχυδαϊσμών και το κράτος δικαίου θα δημιουργήσουν μακροπρόθεσμα οφέλη. Γιατί, λοιπόν, η ελίτ δεν αντικαθιστά απλώς το υπάρχον οικονομικό σύστημα;», εξηγεί η ακαδημία για τη μελέτη των βραβευθέντων.

Το μοντέλο τους για την εξήγηση των συνθηκών υπό τις οποίες διαμορφώνονται και αλλάζουν οι πολιτικοί θεσμοί έχει τρεις συνιστώσες.

Το πρώτο είναι η σύγκρουση σχετικά με τον τρόπο κατανομής των πόρων και το ποιος κατέχει την εξουσία λήψης αποφάσεων σε μια κοινωνία (η ελίτ ή οι μάζες).

Το δεύτερο είναι ότι οι μάζες έχουν μερικές φορές την ευκαιρία να ασκήσουν εξουσία κινητοποιώντας και απειλώντας την κυρίαρχη ελίτ- η εξουσία σε μια κοινωνία είναι επομένως κάτι περισσότερο από την εξουσία λήψης αποφάσεων.

Το τρίτο είναι το πρόβλημα της δέσμευσης, το οποίο σημαίνει ότι η μόνη εναλλακτική λύση είναι να παραδώσει η ελίτ την εξουσία λήψης αποφάσεων στο λαό.