Η εσωκομματική αναμέτρηση στο ΠΑΣΟΚ τελείωσε με νικητή τον Νίκο Ανδρουλάκη, ο οποίος ανανέωσε την εμπιστοσύνη των στελεχών του και, πλέον, είναι ισχυρός να ανανεώσει, να διευρύνει ή και να αφήσει όπως ήταν το ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο, η εκλογική περίοδος στο κόμμα επέτρεψε να σταλούν μηνύματα. Κι οι ηγεσίες οφείλουν τα μηνύματα και να τα λαμβάνουν και να σκέπτονται γι’ αυτά.

Μήνυμα πρώτο: ο Νίκος Ανδρουλάκης είχε επενδύσει σε πολλά λάθος πρόσωπα χωρίς πολιτικό βάρος, που εκμεταλλεύτηκαν τη σχέση με τον πρόεδρο ή το αξίωμά τους για προσωπικές ιδιοτέλειες. Οι πολιτικές επιλογές των προσώπων αυτών έπρεπε να τα έχουν ήδη θέσει μακράν της ηγετικής ομάδας. Αλλά βέβαια πάντα υπάρχουν ομοειδείς προσωπικότητες να καλύψουν το κενό, αν κάποιος τους καλέσει.

Μήνυμα δεύτερο: ο Νίκος Ανδρουλάκης εξαρχής ανασυγκρότησε ένα κόμμα με βάση το παρελθόν του και την αντιδεξιά (πιο σωστά, την αντιμητσοτακική) ρητορική, σχεδόν αποκλειστικά. Επένδυσε, δηλαδή, στη φθορά της κυβέρνησης και του Μητσοτάκη, η οποία όμως δεν επήλθε. Τα ανεμομαζώματα που ανέβασαν τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ το τελευταίο διάστημα προέρχονται, κυρίως, από τον σπαραγμένο και ηθικά εξευτελισμένο ΣΥΡΙΖΑ. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οτι το ΠΑΣΟΚ, αν θέλει να προκόψει, πρέπει να γίνει κόμμα. Με δομές, εσωτερική λειτουργία, πρόγραμμα. Και με άποψη για το παρελθόν – το ΠΑΣΟΚ των μνημονίων ήταν το κόμμα που όταν χρειάστηκε ανέλαβε τις ευθύνες του, δεν έχει λόγους να το κρύψει.

Του Κώστα Σκλαβενίτη

Μήνυμα τρίτο: ο Νίκος Ανδρουλάκης είχε χτίσει ένα προσωποκεντρικό κόμμα. Οι εκλογές άνοιξαν παράθυρο πολλαπλών εκπροσωπήσεων και, πρωτίστως, έφεραν στο προσκήνιο πρόσωπα που δεν σχετίζονται μεν με τον πρόεδρο αλλά μπορούν να συμβάλουν μαζί του σε ευρύτερες συνθέσεις. Η Αννα Διαμαντοπούλου και ο Παύλος Γερουλάνος είναι τέτοια πρόσωπο – και έχουν το 40% του κόμματος.

Μήνυμα τέταρτο: η ήττα του Χάρη Δούκα ήταν η ήττα ενός διάττοντος αστέρος, που δεν πρόλαβε να βάλει σε περιπέτειες το κόμμα (όπως, π.χ., το έκανε ο Κασσελάκης στον ΣΥΡΙΖΑ). Η λαϊκομετωπική σύλληψή του και η ρητορική του (τύπου «θα βρούμε τα λεφτά από τους τραπεζίτες») ηττήθηκε καθοριστικά. Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να σκέπτεται διπλά όταν χρειάζεται να στηρίξει πολιτικές διαφορετικές από τις αρχές του στα συνδικάτα ή στην τοπική αυτοδιοίκηση (όπως, π.χ., όταν ανέχθηκε από τον Δούκα την εγκατάλειψη της ανάπλασης του Στρέφη, ο οποίος μάλιστα γύρισε πίσω τα λεφτά ιδιωτών).

Η επόμενη μέρα βρήκε τον Νίκο Ανδρουλάκη, όπως η προηγούμενη – αν εξαιρέσει κανείς την αποκάλυψη προσώπων που βρίσκονταν στους κύκλους του, συμπεριλαμβανομένων των Παπανδρέου (που ήδη «θέλουν πιο συλλογική ηγεσία»). Η επόμενη μέρα, όμως, του επιτρέπει να κάνει με άνεση αλλαγές. Η περίοδος ήταν εξαιρετική για να κατανοήσει ότι το ΠΑΣΟΚ, αν θέλει να βρεθεί σε τροχιά εξουσίας, οφείλει να μετακινηθεί καθαρά στις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις.

Τα υπόλοιπα τα είπε συμπυκνωμένα ο Ευάγγελος Βενιζέλος: «Τα κόμματα υπάρχουν για να εκφράζουν την κοινωνία, να υπηρετούν τη δημοκρατία και, φυσικά, να προστατεύουν το εθνικό συμφέρον. […] Αρα το ΠΑΣΟΚ ενωμένο, σοβαρό, υπεύθυνο, πρωτότυπο, αλλά συγκεκριμένο και ρεαλιστικό, πρέπει να διατυπώνει πάντα μια προοδευτική πρόταση, εφαρμόσιμη. Γιατί σε έναν ανασφαλή κόσμο και με μια ανασφαλή και κουρασμένη κοινωνία, χρειαζόμαστε ένα εσωτερικό κοινωνικό συμβόλαιο, ένα κράτος που να λειτουργεί αποτελεσματικά, και βεβαίως μια θέση στον κόσμο και στην Ευρώπη, η οποία να μας διασφαλίζει όταν γύρω μας όλα είναι υπό αίρεση».