Στην προσωπική μου μυθολογία η 18η Οκτωβρίου έχει μια ιδιαίτερη δυναμική. Αυτή την ημέρα, το 1981, ψήφισα για πρώτη φορά. Επτά χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση, το ότι ήμουν πια επισήμως ενεργός πολίτης με έκανε να αισθάνομαι ότι πορευόμουν κάμποσα εκατοστά πάνω από το έδαφος. Υπήρξε λοιπόν η καταληκτική ημερομηνία σε μια μάλλον βελούδινη ενηλικίωση, κάτι που πρέπει να το παραδεχθώ αν συγκρίνω τον τότε εαυτό μου με τους σημερινούς εικοσάρηδες. Και δεν έχω ενοχή για αυτό. Ναι, αναγνωρίζω ότι εμείς οι μπούμερ είμαστε μια προνομιακή γενιά, με περισσότερες ευκαιρίες από τις επόμενες, «παιδιά» μιας «στρωμένης» εποχής που δεν είχαμε τσακωθεί με το παρελθόν και ούτε μας φόβιζε το μέλλον, ειδικά δε στην Ελλάδα, η πρώτη γενιά μιας εξευρωπαϊσμένης ευμάρειας. Αυτό μας έτυχε, αυτό είχαμε να διαχειριστούμε, όπως το διαχειριστήκαμε. Πάμε παρακάτω.

Βλέπω σήμερα την ταυτότητα εκείνων των εκλογών που έφεραν το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, κάτι σαν το χρονικό μιας προαναγγελθείσας νίκης, όπως υπονοούσε και μια από τις τελευταίες προεκλογικές αφίσες του κόμματος. Εκείνη που έδειχνε μια σελίδα ημερολογίου (από αυτά με τις τρυπούλες που προσαρμόζαμε κάθε χρόνο στο ειδικό σταντ) με ημερομηνία 18 Οκτωβρίου και από κάτω, σαν σημείωση, έγραφε «Ραντεβού με την Ιστορία» (δύο μήνες αργότερα η Ελεύθερη Σκηνή ανέβασε στο θέατρο Μινώα την επιθεώρηση «Ραντεβού με την υστερία»). Τα αποτελέσματα τα ξέρουμε. Το 48% έδωσε στο ΠΑΣΟΚ 172 έδρες. Εκείνο όμως που προσέχω σήμερα είναι το ποσοστό συμμετοχής. Ενα εντυπωσιακό 78,6%, κατά μία, σχεδόν, μονάδα μάλιστα ανεβασμένο σε σχέση με αυτό των εκλογών του 1977.

Να πάμε σε συγκρίσεις; Στις εθνικές εκλογές του 2023 η συμμετοχή ήταν 53,7%, δηλαδή 25 μονάδες κάτω. Και στις ευρωεκλογές του 2024 41,2%, λίγο περισσότεροι από τους μισούς του 1981 (τότε οι ευρωεκλογές είχαν γίνει μαζί με τις εθνικές). Η προφανής διαπίστωση είναι ότι ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται πλέον για την πολιτική. Είναι μόνο αυτό όμως; Μήπως δεν ενδιαφέρεται ούτε η πολιτική για τον κόσμο; Μήπως ο Διονύσης Σαββόπουλος ήταν, για άλλη μια φορά, προφητικός όταν το 1977 έγραφε «Μπορεί κανίβαλος ποτέ να εκπροσωπήσει τάχα / όλους τους φίλους τους παλιούς που έχει στη στομάχα;». Μήπως, εν τω μεταξύ, σκάρτεψε το εμπόρευμα; Ή μήπως τότε, λίγα χρόνια μετά τη χούντα, είχαμε έντονο τον εκλογικό ενθουσιασμό;

Τίποτα και όλα μαζί. Ζούμε απλώς σε μια άλλη εποχή. Με άλλους κώδικες, άλλα ζητούμενα, άλλα επείγοντα, άλλες προτεραιότητες. Και συγκρίσεις ανάμεσα στις εποχές δεν στέκουν. Δεν υπάρχουν καλύτερες και χειρότερες. Υπάρχουν πιο εύκολες και πιο δύσκολες, πιο παραγωγικές και πιο στάσιμες, άλλες που κλείνουν έναν κύκλο και άλλες που ανοίγουν έναν άλλον.

Υπερασπιζόμαστε την εποχή που ζήσαμε την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας που, για τους περισσότερους, ήταν τα νιάτα μας. Και βάζω στοίχημα ότι όπως εμείς σήμερα νοσταλγούμε εκείνες τις ημέρες του ’81 (ή, μάλλον, τον εαυτό μας όπως ήταν τότε), τα ανίψια μου, που είναι στην προεφηβεία, θα νοσταλγούν, ύστερα από 43 χρόνια, το σήμερα ως μια εποχή ενθουσιασμού και αθωότητας.

Για τη Βάσω

Η είδηση του θανάτου της Βάσως Παπανδρέου ήρθε χθες να μας θυμίσει μια εποχή που οι πολιτικοί δεν ήταν «αξίες» που ανεβοκατέβαιναν στο «χρηματιστήριο» του TikTok. Και επειδή βλέπω και ξαναβλέπω το στιγμιότυπο από τη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής τον Οκτώβριο του 1995, τότε που η Βάσω διέσχισε με ήρεμη αποφασιστικότητα την αίθουσα και έδωσε στον Ανδρέα Παπανδρέου – που μιλούσε εκείνη την ώρα για αυτούς που τον αμφισβητούσαν – το περίφημο σημείωμα, οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες. Εκείνη η σκηνή (ειδικά με το «Μάλιστα» του Ανδρέα μόλις διάβασε το σημείωμα) μοιάζει με απόσπασμα από πολιτικό θρίλερ. Αυτά που γίνονται στον ΣΥΡΙΖΑ σήμερα μοιάζουν με μπαλαφάρα. Και μάλιστα, ούτε καν πολιτική.

  • Η 18η Οκτωβρίου, ημέρα εκλογών,

    υπήρξε σημαδιακή για τον Ανδρέα Παπανδρέου

  • Στις 18 Οκτωβρίου 1944 ο πατέρας του Γεώργιος

    Παπανδρέου επέστρεψε στην Αθήνα ως

    πρωθυπουργός της κυβέρνησης Εθνικής

    Ενότητας και ύψωσε την ελληνική σημαία

    στην Ακρόπολη.