Τη μέρα που οι 16 πρώτοι αιτούντες άσυλο από την Ιταλία πάτησαν σε αλβανικό έδαφος στο πλαίσιο εφαρμογής μιας νέας διαδικασίας διεκπεραίωσης, η ΕΕ έκανε ένα βήμα πίσω για το λεγόμενο «μοντέλο της Αλβανίας», επισημαίνοντας πως δεν μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για την Ευρώπη ακριβώς επειδή πρόκειται για μέθοδο ασύμβατη με τους κοινοτικούς κανόνες. Οσα ανέφερε δε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε επιστολή της «παρερμηνεύτηκαν» λένε τώρα οι Βρυξέλλες. «Επί του παρόντος δεν είναι νομικά εφικτό για την ΕΕ να έχει αυτή την επιλογή. Για να καταστεί δυνατό ένα τέτοιο μοντέλο, η νομοθεσία της ΕΕ πρέπει να έχει ρυθμιστικό πλαίσιο για τον αναγκαστικό επαναπατρισμό σε τρίτη χώρα διαφορετική από τη χώρα προέλευσης και αυτό είναι κάτι που εξετάζουμε ακόμη», ανέφερε εκπρόσωπος της Κομισιόν. Ετσι η μόνη παρατήρηση στην οποία περιορίζεται το Μέγαρο Μπερλεμόν – έδρα της Επιτροπής – είναι πως «όσοι δεν έχουν το νόμιμο δικαίωμα να παραμείνουν πρέπει να επαναπατριστούν».
Στην επιστολή της προς τους ευρωπαίους ηγέτες ενόψει της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε επισημάνει την ευκαιρία «να διερευνηθούν οι πιθανοί δρόμοι που πρέπει να ακολουθηθούν σχετικά με την ιδέα της ανάπτυξης κέντρων επαναπατρισμού εκτός ΕΕ, ιδίως ενόψει της νέας νομοθετικής πρότασης για τους επαναπατρισμούς». Τόνιζε επίσης ότι «με την έναρξη των επιχειρήσεων που προβλέπει το πρωτόκολλο Ιταλίας – Αλβανίας, θα μπορέσουμε να αντλήσουμε και πρακτικά διδάγματα». Μια ερμηνεία είναι: να δούμε τι θα γίνει με την ιταλική συμφωνία και μετά θα αξιολογήσουμε. Ωστόσο πολλές φορές υπήρξε σύγχυση μεταξύ των προτάσεων για «καινοτόμες λύσεις» αν και ποτέ δεν δόθηκε το πράσινο φως από τις Βρυξέλλες για την επέκταση της συμφωνίας μεταξύ Ρώμης και Τιράνων.
Κατ’ επέκταση και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνεδριάζει έχοντας ψηλά στην ατζέντα του το Μεταναστευτικό είναι βαθιά διχασμένο όσον αφορά το θέμα και σύμφωνα με πληροφορίες δεν υπήρχε συμφωνία για το σχέδιο των συμπερασμάτων. Ορισμένες χώρες – μεταξύ αυτών η Ιταλία – θα ήθελαν σαφείς διατυπώσεις, άλλες θα προτιμούσαν μια αόριστη τοποθέτηση ενώ υπάρχουν και χώρες που θα προτιμούσαν το Μεταναστευτικό να εξαιρεθεί πλήρως από το τελικό κείμενο. Η πιο διπλωματική προσέγγιση είναι αυτή που προσπαθεί να συγκεράσει τις δύο πιο απόλυτες τάσεις δηλαδή να γίνει συζήτηση αλλά και να αναφερθούν στα συμπεράσματα κάποια βασικά σημεία.
