«Δεν ήταν και τόσο αισιόδοξη η τοποθέτησή μου» σχολίασε ο Αλεξάντερ Στούτσμαν στην αρχή της συνέντευξής μας, στο περιθώριο του πρόσφατου συνεδρίου του Economist στη Βουλιαγμένη, όπου ήταν ένας εκ των ομιλητών στη θεματική «Το όραμα για έναν βιώσιμο, ειρηνικό και δίκαιο κόσμο», ως επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΕΕ στη Δυτική Οχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, στην Υπηρεσία Αρωγής και Εργων των Ηνωμένων Εθνών (UNRWA).

Μιλώντας στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» για την Ελλάδα και την απειλή της μεταναστευτικής κρίσης, ο ίδιος δηλώνει πως κατανοεί τις ανησυχίες αλλά, ταυτόχρονα, θεωρεί πως η ΕΕ έχει πάρει τα μαθήματά της, ενώ, παράλληλα, τονίζει πως υπάρχει περιθώριο ευρωπαϊκών παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης στη Μέση Ανατολή που παραμένει ανεκμετάλλευτο.

Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος σε αυτό το σημείο από την κλιμάκωση της κρίσης στη Μέση Ανατολή;

H κλιμάκωση που παρακολουθούμε τον τελευταίο χρόνο και η οποία φαίνεται να συνεχίζεται είναι από τη φύση της πολύ απρόβλεπτη.

Βλέπουμε έναν συνδυασμό τοπικών πολέμων, είτε στη Γάζα είτε στον Λίβανο, που έχουμε δει ξανά στο παρελθόν, αλλά τώρα η διαφορά είναι ότι τους βιώνουμε με πολύ μεγάλη ταχύτητα και όλους μαζί. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ένας ολοκληρωτικός περιφερειακός πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.

Ο κίνδυνος είναι αυτό που ξεκίνησε ως πόλεμος μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ – ένας πόλεμος μεταξύ κρατικών και μη κρατικών παραγόντων – να μετατραπεί σε πλήρη πόλεμο μεταξύ κρατικών παραγόντων, συμπαρασύροντας και έναν ευρύτερο αριθμό δρώντων.

Πώς πιστεύετε ότι πρέπει να αντιδράσει η ΕΕ στην κρίση στη Μέση Ανατολή; Είστε ικανοποιημένος από τις μέχρι τώρα κινήσεις;

Στην ΕΕ είμαστε 27, επομένως μας παίρνει μερικές φορές λίγο χρόνο για να έχουμε μια κοινή γραμμή.

Αλλά από τη στιγμή που την έχουμε, εκεί είμαστε πραγματικά δυνατοί και μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά.

Ευτυχώς τώρα υπάρχει κοινή αντίληψη επί του στόχου στη Γάζα για κατάπαυση του πυρός, απελευθέρωση ομήρων και υποστήριξη των εν εξελίξει πολιτικών διαπραγματεύσεων.

Αυτό που χρειαζόμαστε – και αυτό είναι κάτι που ο ύπατος εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ έχει δηλώσει από την αρχή – είναι μέτρα για τον περιορισμό της μετανάστευσης, τον περιορισμό και την ανακούφιση του πόνου μέσω της ανθρωπιστικής βοήθειας καθώς επίσης και μια πιο μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη πολιτική και οικονομική σταθεροποίηση.

Ολα αυτά δεν θα αποδώσουν όμως εάν δεν ενισχυθούν από μια πραγματική πολιτική στρατηγική, ένα ειρηνευτικό σχέδιο για τη Μέση Ανατολή, και από την ανάγκη να ξαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για μια βιώσιμη διευθέτηση της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης, η οποία βρίσκεται στη ρίζα όλων όσα συμβαίνουν. Μια δίκαιη και διαρκής συμφωνημένη λύση για το παλαιστινιακό ζήτημα θα έφερνε σταθερότητα στη Μέση Ανατολή και προοπτικές που κοιτάζουν μπροστά.

Βλέπετε κάποιον άμεσο κίνδυνο για την Ελλάδα εξαιτίας της κρίσης στην περιοχή;

Μπορώ να κατανοήσω τις ανησυχίες της Ελλάδας όσον αφορά τις μεταναστευτικές ροές.

Τις έχουμε δει και στο παρελθόν. Η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ και μάλιστα ισχυρό μέλος. Και υποθέτω, επίσης, ότι έχουμε πάρει μαθήματα από το παρελθόν ως προς την ενδοευρωπαϊκή αλληλεγγύη όταν πρόκειται να αντιμετωπίσουμε τέτοιου είδους προκλήσεις.

Ελπίζω ότι δεν θα κάνουμε τα λάθη που μπορεί να κάναμε πριν από δέκα χρόνια.

Νομίζω βρισκόμαστε σε μια πολύ διαφορετική κατάσταση και έχουμε μάθει πώς να αντιμετωπίζουμε το ζήτημα της μετανάστευσης με πιο αποτελεσματικό τρόπο, λιγότερο αντιδραστικά και περισσότερο προληπτικά. Aυτό ακριβώς έχει προσπαθήσει και η ΕΕ, εδραιώνοντας τους δεσμούς της με αρκετούς εταίρους στη Μεσόγειο, όπως την Τουρκία και την Αίγυπτο.

Ποια είναι η πιο απογοητευτική πτυχή της κατάστασης στη Μέση Ανατολή;

Το γεγονός ότι βλέπουμε ότι τα ζητήματα που αντιμετωπίζουμε είναι οξυμμένες εκδοχές καταστάσεων που έχουμε δει εδώ και δεκαετίες.

Από τη μια βλέπουμε ότι υπάρχουν αρκετά ξεκάθαρες λύσεις. Ολοι γνωρίζουν πολύ καλά τι πρέπει να γίνει και τη δυσκολία να επιβληθεί, στη συνέχεια, αυτό πολιτικά, και να έχουμε την πολιτική βούληση να το υλοποιήσουμε.

Και εκεί χρειάζεται μια πολύ ισχυρή ευρωπαϊκή στάση, ενδεχομένως συντονισμένη, διαφορετικά δεν λειτουργεί. Αλλά χρειάζεται η ΕΕ να συμβαδίζει και με άλλους διεθνείς εταίρους, τις ΗΠΑ και τα αραβικά κράτη.

Οι παλαιστίνιοι φίλοι μας δίνουν μεγάλη έμφαση στον ρόλο της ΕΕ. Μας εμπιστεύονται, παρά τις δυσκολίες που είχαμε τον τελευταίο χρόνο, όπου μερικές φορές αισθάνθηκαν ότι τους απογοητεύουμε. Υπάρχει ακόμα μια πολύ ισχυρή πεποίθηση ότι η ΕΕ είναι μέρος της λύσης.

Και υποθέτω, από την άλλη πλευρά, είμαστε ένας σημαντικός εταίρος για το Ισραήλ, και το Ισραήλ είναι ένας σημαντικός εταίρος για εμάς. Νομίζω ότι η ΕΕ έχει όλα τα χαρτιά για να μπορέσει να διαδραματίσει ρόλο σε αυτό. Τίποτα δεν θα συμβεί ούτε με την ΕΕ μόνη της, ούτε χωρίς την ΕΕ. Πιστεύω πραγματικά ότι υπάρχει ένας χώρος που μπορεί να πάρει η ΕΕ, τον οποίον προς το παρόν ίσως δεν «καταλαμβάνει» όσο θα μπορούσε.

Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε την επόμενη ημέρα;

Πολύ δύσκολη ερώτηση. Εχουν γίνει πολλές συζητήσεις μετά την 7η Οκτωβρίου για κατάπαυση του πυρός.

Πιθανώς πριν από έξι – επτά μήνες ελπίζαμε σε κατάπαυση μόλις επιτευχθούν οι στόχοι του πολέμου.

Σήμερα βρισκόμαστε περισσότερο από έναν χρόνο μετά και δεν φαίνεται προς το παρόν κατάπαυση του πυρός στον ορίζοντα, ούτε στη Γάζα ούτε στον Λίβανο. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας εμποδίζει από το να εργαστούμε για να δημιουργήσουμε συνθήκες στο πεδίο.

Γι’ αυτό βρίσκομαι στο πρόγραμμα οικονομικής εξυγίανσης και στήριξης και στην ανθρωπιστική βοήθεια, γιατί αυτό χρειάζεται αρχικά. Η ΕΕ έχει εκταμιεύσει περισσότερα από 230 εκατ. ανθρωπιστική βοήθεια μόνο για τη Γάζα και για τους Παλαιστίνιους. Ακολουθεί ο Λίβανος τώρα, και η Αμερική κάνει το ίδιο.

Θα υπάρξει ανάγκη για πολιτική και οικονομική εδραίωση – αυτό είναι κάτι στο οποίο εργαζόμαστε.

Ο πόλεμος στη Γάζα κατέστρεψε τις υποδομές. Την επόμενη ημέρα θα χρειαστεί η συνέχιση της κάλυψης των βασικών αναγκών ως προκαταρκτικό βήμα για την ανοικοδόμηση. Κι αυτό είναι κάτι στο οποίο, μαζί με την Παγκόσμια Τράπεζα και τα Ηνωμένα Εθνη, συμμετέχουμε ενεργά.