Το θέμα της παράνομης μετανάστευσης στην Ευρώπη είναι πολύ σοβαρό για να ασχολείται με αυτό, και να γιγαντώνεται εξαιτίας του, η Ακροδεξιά. Κυρίως γι’ αυτό κινδυνεύει η Γαλλία να γίνει Βαϊμάρη, γι’ αυτό ανέστειλε η Γερμανία μονομερώς το Σένγκεν προσπαθώντας να απαντήσει στην άνοδο του ακροδεξιού και ακροαριστερού αντισυστημισμού στα κρατίδια της άλλοτε Λαοκρατικής Δημοκρατίας, του ανατολικού κομματιού της. Εστω και αν ακόμα οι χώρες δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν, τουλάχιστον επιβεβαιώνουν το πρόβλημα.
Βεβαίως, η πρόθεση να επιστρέφουν στις χώρες τους μετανάστες που απορρίπτεται η αίτησή τους για άσυλο δεν είναι εφικτή για τους περισσότερους. Πιο πιθανό είναι τα κράτη της μέσης Ευρώπης να αρχίσουν επιστροφές στην πρώτη χώρα εισόδου παράνομων μεταναστών, στην Ελλάδα, π.χ., ή στην Ιταλία – μεταφέροντας στον Νότο το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Βορράς.
Τι σημαίνει αυτό; Οτι ο ουσιαστικότερος τρόπος είναι η αποτροπή έλευσης νέων πληθυσμών. Η πολιτική της Ελλάδας, τον Φεβρουάριο – Μάρτιο 2020, μετά την υβριδική επίθεση στον Εβρο από την Τουρκία μέσω κυμάτων μεταναστών, αποδείχτηκε αποφασιστική για όλη την Ευρώπη. Σε ό,τι μας αφορά, το φράγμα στον Εβρο και οι αποτροπές στη θάλασσα προεκτείνουν εκείνη την πολιτική. Εχει σημασία να αποθαρρύνονται νέες μετακινήσεις.
Ξέρω, αυτά τα λόγια ηχούν σκληρά, ο προοδευτισμός φρικιά στο άκουσμά τους, όπως φρικιά στην έννοια των συνόρων. Για τον προοδευτισμό ήταν προτιμότερη η κρίση της Ειδομένης και το ανθρωπιστικό αίσχος της Μόριας, τότε που στοίβαζαν υπό άθλιες συνθήκες χιλιάδες ανθρώπους στο όνομα μιας υποτίθεται ανοιχτής κοινωνίας – και μιας κρυφής υστεροβουλίας, ότι όλους αυτούς τους ανθρώπους τελικά θα τους δεχτεί ο ευρωπαϊκός Βορράς. Το 2015, μάλιστα, ο Καμμένος κι ο Κοτζιάς προειδοποιούσαν τους Ευρωπαίους ότι, αν δεν δεχτούν να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις της κυβέρνησης Τσίπρα, θα τους γεμίζαμε μετανάστες και τζιχαντιστές που θα τους στέλναμε στο Βερολίνο (Κοτζιάς από Ρίγα, 7/3/2015. Καμμένος στο κόμμα του 8/3/2015).
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μεταναστεύουν οι άνθρωποι – και μάλιστα στον δυτικό κόσμο, που είναι ελκυστικός για την πρόοδο, την ανοχή και τις ελευθερίες του. Τις τελευταίες δεκαετίες, όπου χρειάστηκε, οι χώρες υποδοχής αποδείχτηκαν ιδιαίτερα ανεκτικές, ιδίως με μετανάστες από τις ανατολικές χώρες, που ήρθαν στη Δύση για να κερδίσουν τη ζωή τους. Οι πληθυσμοί αυτοί, στην πλειονότητά τους, ενσωματώθηκαν απολύτως στις χώρες υποδοχής τους.
Αντίθετα, τα ρεύματα από την Ασία και την Αφρική, ιδίως από χώρες του Ισλάμ, είναι πολύ πιο δύσκολα ενσωματώσιμα. Η εμμονή τους σε ιδιαιτερότητες, θρησκευτικού ή ευρύτερα πολιτισμικού χαρακτήρα, τροφοδότησε αντιδράσεις που θεωρήθηκαν συντηρητικές. Ο προοδευτισμός, αντίθετα, μιλώντας υπέρ της πολυπολιτισμικότητας, προσπάθησε να σχετικοποιήσει την πολιτισμικής προέλευσης αποστασιοποίηση από τους νόμους (η θέση της γυναίκας, για παράδειγμα, δεν ευαισθητοποιεί τους οπαδούς του πολυπολιτισμού – είτε σχετικοποιείται η ανισότητα για πολιτισμικούς λόγους είτε παραγνωρίζεται).
Ομως, μαζί με την πολιτισμική ιδιαιτερότητα και, συχνά, τη δημιουργία γκέτο στο όνομά της, τις κοινωνίες ανησυχεί και η ριζοσπαστικοποίηση πληθυσμών, που τροφοδοτούν τρομοκρατικές ενέργειες και, γενικότερα, μια πολιτισμική εγκληματικότητα, που υπονομεύει τις κοινωνίες στον πυρήνα τους. Αυτή η εξέλιξη χτυπά καμπανάκι για τις κοινωνίες της Δύσης. Οι κυβερνήσεις ξέρουν πια ότι αν δεν αντιμετωπίσουν αυτές το ζήτημα, θα κινδυνεύσουν οι πολίτες να δώσουν την εντολή σε ακροδεξιά κόμματα να το αντιμετωπίσουν.
Γι’ αυτό αναζητείται μια άλλη ευρωπαϊκή πολιτική.
Το πατριαρχικό ραβδί επέστρεψε
Τα τελευταία δύο χρόνια, έχω γράψει πολλές φορές εδώ για το κομμένο χέρι του αγάλματος του Γρηγορίου Ε΄ και την κλεμμένη μεταλλική ποιμαντορική ράβδο που κρατούσε, πολλοί θα νομίσατε ότι είμαι εμμονικός. Ναι, ίσως είναι εμμονή και παραλογισμός η πίστη ότι ο δημόσιος χώρος δεν γίνεται να είναι αφύλακτος και να λεηλατείται από τον πρώτο τυχόντα. Ισως είναι εμμονή να θεωρεί κανείς ότι η περίφημη νεοκλασική Τριλογία των Αθηνών, για την οποία πολύ εργάστηκαν ο περίφημος Θεόφιλος Χάνσεν και ο εξίσου περίφημος Ερνέστος Τσίλερ που επέβλεψε πολλά έργα, είναι κόσμημα στο κέντρο της Αθήνας και δεν γίνεται να ασχημονεί εκεί ο οποιοσδήποτε, είτε στο όνομα της πολιτικής ιδεολογίας του είτε στο όνομα του πάθους του ούτε στο όνομα της κοινωνικά ευαίσθητης ταυτότητάς του. Ισως είναι εμμονή η δυσαρέσκεια, όταν βλέπεις τον καιρό να περνάει και δεν συγκινείται κανείς, υπουργεία, Δήμος, Πανεπιστήμιο…
Πάντως, ο υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο όπως με είχε διαβεβαιώσει τον περασμένο Μάιο, προώθησε την αποκατάσταση του αγάλματος του γλύπτη Φυτάλη, που υπό την εποπτεία του γλύπτη Πραξιτέλη Τζανουλίνου καθαρίστηκε από τις κόκκινες μπογιές της λούμπεν επανάστασης, επισκευάστηκε το χέρι του και του προστέθηκε νέο ραβδί, πανομοιότυπο με το προηγούμενο, με το φίδι και με τα όλα του. Επιασε τόπο η εμμονική γκρίνια.