Καλλιεργώντας τη λήθη

Συζητήθηκε ξανά αυτές τις ημέρες ότι το ελληνικό κράτος γιορτάζει την έναρξη και όχι το τέλος του «δικού του» πολέμου, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη όπου σχεδόν όλα τα κράτη, και αυτά που νίκησαν και τα ηττημένα, εορτάζουν περί την 8^η Μαΐου –ημέρα συνθηκολόγησης της Γερμανίας– τη γενική ειρήνη και όχι τον πόλεμο, την νίκη ή την ήττα καθενός.

Έγιναν και σε μας δύο προσπάθειες να καθιερωθεί το τέλος του (δικού μας, πάντα) πολέμου ως ελάσσων, έστω, επέτειος:  το 1964 η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου ανέδειξε τη 18^η Οκτωβρίου 1944 σαν ημέρα απελευθέρωσης της Ελλάδας. Τότε είχαν φθάσει στην Αθήνα η εξόριστη κυβέρνηση, έγινε έπαρση σημαίας στην Ακρόπολη, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου εκφώνησε λόγο στην Πλατεία Συντάγματος.

Μεταξύ 2015-2018, επί ΣΥΡΙΖΑ, τιμήθηκε η 12^η Οκτωβρίου 1944, η ημέρα που οι Γερμανοί εγκατέλειψαν την Αθήνα και το ΕΑΜ ανέλαβε τη διοίκηση της ως τις 18 που έφτασε η κυβέρνηση  – στην οποία μετείχαν ΕΑΜ και ΚΚΕ.

Το 1964 ήταν ξανά ο πρωθυπουργός ο Γεώργιος Παπανδρέου – οι τελετές τιμούσαν το πολιτικό παρελθόν του ίδιου και της παράταξης του. Επί Αλέξη Τσίπρα έπαιρναν οι ήττες εκδίκηση και οι νεώτεροι μαθήματα προοδευτικής ιστορίας: ο λαός απελευθέρωσε την Αθήνα, όχι τα εκατομμύρια στρατιώτες που ακόμα πολεμούσαν, σκοτώνονταν και νικούσαν τις στρατιές του Χίτλερ στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Η «επέτειος Παπανδρέου»  ξεχάστηκε με την πτώση της κυβέρνησής του, η «επέτειος Τσίπρα» βαίνει και αυτή προς τη λήθη. Κόμματα τις ανέδειξαν, αντίπαλα τις εξαφάνισαν.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου του 1944, λίγο πριν την 28^η Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς, την ανακήρυξε εθνική εορτή ισότιμη προς την 25^η Μαρτίου. Η γενιά που είχε πολεμήσει και για έξι μήνες ήταν νικήτρια δικαίωσε τον πρεσβύτη Κωστή Παλαμά που την είχε προτρέψει «μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του ’21».

Όμως –όπως έγινε και το ’21–  οι ήρωες του ’40 προκάλεσαν εμφύλιο πόλεμο και αλληλοσκοτώθηκαν. Την 28^η Οκτωβρίου ξεκινά η τρομερή δεκαετία του 1940, ίσως η σκοτεινότερη, η πιο αιματηρή στην ιστορία της Ελλάδας. Οι πανηγυρικοί για τη νίκη, για τον ηρωισμό των ολίγων και αδύναμων που νικούν πανίσχυρους εχθρούς δημιουργούν μυθολογία και καλλιεργούν ιδεολογία που κρύβουν  το έγκλημα του εμφύλιου.

Αν όχι τη λήξη του Ευρωπαϊκού Πολέμου την 8^η Μαΐου και εμείς, τη λήξη του εμφυλίου στις 29 Αυγούστου 1949 πρέπει να γιορτάζουμε, να μιλάμε για αυτούς και να θρηνούμε τους άτυχους νεκρούς, μήπως και ξορκίσουμε τους πολέμους. Όπως κάνουν στις 8 Μαΐου νικητές και ηττημένοι στην άλλη, τη διαφορετική Ευρώπη.