Οπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος γιορτάσαμε την 28η Οκτωβρίου… Κλασική εισαγωγή έκθεσης Δημοτικού, άντε μέχρι πρώτη Γυμνασίου (τουλάχιστον της εποχής μου). Διότι θεωρώ ότι ο τρόπος που διαχειριζόμαστε κάποιες εθνικές ημερομηνίες είναι ακόμη μετεξεταστέος σε αυτές τις τάξεις. Αμφισβήτηση της Ιστορίας, μεταφορά του «τότε» στο «σήμερα» με έναν άγαρμπο τρόπο, ημιμάθεια, εθνική περηφάνια και διαδικτυακή προκατάληψη. Που δεν έχει να κάνει με το παρελθόν αλλά το πώς αυτό αντανακλά στο παρόν.

Απορεί και εξίσταται, ας πούμε, ο άλλος γιατί γιορτάζουμε την έναρξη του πολέμου, δεν το θέλει, σου λέει, που είμαστε τόσο πολεμοχαρείς και εκστασιαζόμαστε με τις μάχες και δεν ομνύουμε στην Παγκόσμια Ειρήνη όπως οι Σταρ Ελλάς στη δεκαετία του 1990. Δεν είναι και λίγο να βγαίνεις με τη δύναμη της άγνοιάς σου και, ύστερα από ογδόντα τόσα χρόνια, να αμφισβητείς την Ιστορία. Ή, ακόμη καλύτερα, να της κάνεις ψυχογράφημα. Και να καταλήγεις στη διάγνωση ότι δεν μπορούμε να γιορτάσουμε τη λήξη του πολέμου διότι ακολούθησε ο Εμφύλιος.

Η αλήθεια είναι πως η καθιέρωση της 28ης Οκτωβρίου ως εθνικής επετείου έγινε, έστω και άτυπα, από τον πρώτο κιόλας χρόνο. Και, συγκεκριμένα, από τον Κωνσταντίνο Τσάτσο. Οι Γερμανοί είχαν δώσει εντολή πως αν, εκείνη την ημέρα, οι φοιτητές προσπαθούσαν, με οιονδήποτε τρόπο να δημιουργήσουν, εντός του Πανεπιστημίου, εθνικό κλίμα, οι καθηγητές να αποχωρήσουν από το μάθημα. Ο Τσάτσος είχε αρχικά αποφασίσει να προφασισθεί κώλυμα και να μη διδάξει αλλά σκέφτηκε ότι δεν ήταν δυνατόν να φανεί πιο δειλός από τους φοιτητές του. Και μέσα σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο έκανε μια διάλεξη που, ουσιαστικά, παρέδιδε την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου ως παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές. Τόσο απλά κατοχυρώνονται κάποια γεγονότα στην Ιστορία κόντρα στους μεταγενέστερους ψυχαναλυτές της Ιστορίας.

Απ’ αλλού τώρα, ένα δημοσίευμα του Γιάννη Ζουμπουλάκη στο Vima.gr όπου ανέφερε τις πέντε πιο σημαντικές, κατά τη γνώμη του, ταινίες με θέμα τη γερμανική Κατοχή και την ελληνική Αντίσταση, έγινε αφορμή να ξαναδώ, για πολλοστή φορά, το «Ξυπόλητο τάγμα» του Γκρεγκ Τάλλας. Μια ταινία του 1954 που έχει αφορμή μια πραγματική συνθήκη. Οταν οι Γερμανοί επέταξαν το Παπάφειο Ορφανοτροφείο στη Θεσσαλονίκη για να το κάνουν αποθήκες, περίπου 150 παιδιά και έφηβοι βρέθηκαν στον δρόμο. Ορφανά, χωρίς πόρους ζωής, ντυμένα με κουρέλια και ξυπόλητα. Οργανώθηκαν λοιπόν σε ένα άτυπο τάγμα, με αυστηρή ωστόσο ιεραρχία και μοίρασμα αρμοδιοτήτων, που έκλεβαν τρόφιμα και εφόδια από γερμανικά καμιόνια και αποθήκες και τα μοίραζαν στους Ελληνες.

Η ταινία, γυρισμένη ούτε δέκα χρόνια μετά το τέλος της Κατοχής, είναι η λιγότερο «λουστραρισμένη» απ’ όσες ακολούθησαν. Σου δίνει την εντύπωση ντοκιμαντέρ, ακόμη και τα ρούχα των παιδιών, κατασκισμένα και πέντε νούμερα μεγαλύτερα, δεν μοιάζουν με κοστούμια αλλά με αυθεντικά εκείνης της εποχής.

Συνιστώ όμως να δούμε αυτήν την ταινία όχι ως «μουσείο εποχής» αλλά σε συνάρτηση με το τώρα. Πώς με έναν χαμηλότονο αλλά πολύ ουσιαστικό τρόπο αποτυπώνονται αξίες που σήμερα κάνουν τόσο θόρυβο ώστε να μην ακούγεται, κάποιες φορές, το νόημά τους. Η αλληλεγγύη ανάμεσα ακόμη στους μη έχοντες, η σχετικότητα του «έχειν», ο σεβασμός απέναντι στη γυναίκα με τον τρόπο που δέχονται στις τάξεις τους το φοβισμένο και πεινασμένο κορίτσι. Και κυρίως, αφού μιλάμε τόσο πολύ σήμερα για βία ανηλίκων, τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσουν τα παιδιά τους μηχανισμούς επίθεσης αφού, για να επιβιώσουν, υιοθετούν τους κανόνες των επιτιθέμενων.

Στη Ρώμη, αδελφές μου, στη Ρώμη

Δεν μου έφταναν τα άλλα, είδα και τον κύριο Θανάση Οικονόμου, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, να εκθειάζει τον Στέφανο Κασσελάκη αποκαλώντας τους εχθρούς του «κουκουλοφλώρους» (ωραία λέξη ομολογουμένως) και ταυτίζοντάς τον με την έννοια της δημοκρατίας. Είπε δε ότι η πορεία του θα είναι θριαμβευτική, θα είναι «πορεία στη Ρώμη». Ναι, αλλά ως «πορεία στη Ρώμη» καταγράφτηκε αυτή των μελανοχιτώνων του Μουσολίνι που επέβαλαν τον φασισμό. Να το μπέρδεψε με το «Ακόμη και στη Ρώμη θα στήσουμε σημαία ελληνική» της Βέμπο;

  • Φαινομενικά δεν

    έχουν σχέση, όμως

    εμένα το «Ξυπόλητο

    τάγμα» με παραπέμπει

    σε μία εικόνα του

    σήμερα

  • Τα παιδιά από αστικές

    περιοχές που πάνε

    να παρελάσουν μαζί

    με τους μοναχικούς

    μαθητές στα ακριτικά

    νησιά μας

Τελευταία Νέα