Αναζήτηση
Σήμερα που η συζήτηση για ανάταξη και αποκατάσταση του δικομματισμού αναβιώνει λόγω της φθοράς της κυβέρνησης, της ανόδου του ΠΑΣΟΚ και της κρίσης του ΣΥΡΙΖΑ, ας θυμηθούμε ορισμένες όψεις του. Δικομματισμός δεν σημαίνει απλώς την εναλλαγή δύο κομμάτων στην εξουσία. Σημαίνει και τις θεσμικές και πολιτικές συναινέσεις στο ενδιάμεσο μεταξύ τους τοπίο. Τέτοιου τύπου συναινέσεις που αναβαθμίζουν το πολιτικό σύστημα στην κατεύθυνση της εμπέδωσης και εμβάθυνσης της δημοκρατίας. Σημαίνει και ρήξεις και αντιθέσεις, αλλά πάνω σε αποσαφηνισμένα προγραμματικά και ιδεολογικά πλαίσια. Σημαίνει και αναμέτρηση μοντέλων πάνω στον τρόπο κοινωνικής οργάνωσης.
Η χώρα μας έδειξε ένα παράδοξο εδώ και χρόνια. Από τη μια, ο δικομματισμός, όταν υπήρξε και τα δύο κόμματα (ΝΔ και ΠΑΣΟΚ) συγκέντρωναν μεγάλα ποσοστά, στην πραγματικότητα και στον πυρήνα του είχε τη συμφωνία πάνω στα βασικά και μια οξύτητα σε επιμέρους θέματα. Από την άλλη, ακριβώς αυτός ο δικομματισμός κυρίως ενίσχυε δύο κόμματα φορείς πελατειακών δικτύων. Κατά τη μετάβαση στην κρίση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας και της άτυπης χρεοκοπίας – την οποία έφεραν οι δύο προαναφερόμενοι πόλοι – ο δικομματισμός έγινε συγκυβέρνηση υπό τον μανδύα του «κατεπείγοντος» και οι αλλοτινοί εχθροί βρέθηκαν στα ίδια μνημονιακά υπουργεία. Το όλο γεγονός και η επιλογή διαμόρφωσαν ένα τοπίο ενός αρχικά υπαρκτού διπολισμού με νέο φορέα τον ΣΥΡΙΖΑ, που στη συνέχεια έγινε ασθενής.
Σήμερα οι τάσεις προδιαγράφουν μια επιστροφή του δικομματισμού, με παίκτη εκ νέου το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη. Δεν ξέρω τι δικομματισμό ονειρεύονται διάφοροι δημοσιολόγοι, αλλά αν είναι ένα είδος επαναφοράς ενός είδους αναμέτρησης δύο πελατειακών δικτύων ή ένας δικομματισμός του «ενός σχεδίου» που θα αναπαράγει μια χώρα με τουρισμό και αεριτζήδες, καλύτερα να το αφήσουμε. Αν είναι δύο αλληλοσυμπληρούμενοι μηχανισμοί με στόχο απλώς την πολιτική εξουσία, δεν θα προχωρήσει ούτε η χώρα ούτε η δημοκρατία. Και όπως και να ‘χει, ακούγεται αντιφατικό πως όσοι για χρόνια ξόρκιζαν τη Μεταπολίτευση – με αποκορύφωμα τα πενήντα χρόνια φέτος –, και άρα και τον δικομματισμό που αυτή περιλάμβανε, σήμερα κάνουν τους νοσταλγούς του.
Το ερώτημα δεν είναι αν πρέπει να επανέλθουν δύο ηγεμονικά κόμματα. Το ερώτημα είναι αν αυτά θα εκφράζουν όντως προτάσεις εξουσίας, νέα μοντέλα για τη χώρα και αν θα αναζωογονήσουν την έννοια της πολιτικής σήμερα που όλο και περισσότεροι την αποστρέφονται. Ο δικομματισμός δεν μπορεί να είναι ο αυτοσκοπός αλλά το αποτέλεσμα της δημοκρατικής έκφρασης των πολιτών – αν υπάρξει αυτή η έκφραση. Κάτι ακόμη: Ο δικομματισμός, αν είναι όντως η αποτύπωση δύο πόλων, δεν αφήνει χώρο στα αντιπολιτικά ρεύματα.
Θεσμικό μαρκάρισμα
Μια χαρά το πάει η Ζωή Κωνσταντοπούλου. Αν το λέγαμε με όρους αγοράς, θα τονίζαμε πως έχει κάνει ένα πετυχημένο rebranding του εαυτού της και της Πλεύσης Ελευθερίας και όχι τυχαία η επικοινωνιακή καταιγίδα της έχει μεταφραστεί και σε δημοσκοπική άνοδο. Χώρος υπάρχει για το κόμμα της, ενώ το θεσμικό μαρκάρισμα που κάνει στην κυβέρνηση έχει ενδιαφέρον και για τις συμμαχίες που μπορεί να συνάψει εντός Βουλής αλλά και εντός κοινωνίας. Η Πύλος, οι υποκλοπές και τα Τέμπη θα εξελιχθούν σε πεδία όπου θα δούμε τη Ζωή να παρεμβαίνει πιο έντονα.
Πολεμικές αποζημιώσεις
Η στήλη δεν έχει χαριστεί στην κυβέρνηση. Μπράβο όμως και πάλι μπράβο στον Κυριάκο Μητσοτάκη που έθεσε το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων στον πρόεδρο της Γερμανίας, Σταϊνμάγερ – να μην ξεχνάμε και το κατοχικό δάνειο που είναι μια αυτοτελής και δίκαιη διεκδίκηση. Κάνει μαχητικό αγώνα εξάλλου χρόνια το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Κάποτε και με συμμετοχή προσώπων όπως ο Μανώλης Γλέζος ή ο Γιάννης Σταμούλης. Μπράβο και στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου που επίσης το έθεσε. Η δε απαράδεκτη απάντηση του Σταϊνμάγερ ασχολίαστη. Τι πάει να πει το θέμα είναι νομικά λήξαν;
