Ερευνα των «ΝΕΩΝ» – Οι «μπόμπες» βλάπτουν σοβαρά την υγεία των ανηλίκων

Πριν από λίγες ημέρες ανήλικοι μαθητές στη διάρκεια σχολικού χορού διασκέδαζαν σε νυχτερινό κλαμπ της λεωφόρου Βουλιαγμένης, καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες νοθευμένου αλκοόλ. Το «πάρτι» έληξε άδοξα, με οκτώ από τα παιδιά να μεταφέρονται σε κατάσταση λιποθυμίας στο νοσοκομείο. Η είδηση που αρχικά προκάλεσε μούδιασμα στην κοινή γνώμη μάς φέρνει αντιμέτωπους με σειρά κρίσιμων ερωτημάτων: Πόσο συνυφασμένη είναι η διασκέδαση των ανηλίκων με την κατανάλωση αλκοόλ; Γιατί οι υπεύθυνοι δεν προστάτεψαν τα παιδιά ως όφειλαν με δεδομένο ότι ο νόμος απαγορεύει ρητά την κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους – πόσωο μάλλον νοθευμένου – και ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν ώστε να μην έρθουμε αντιμέτωποι ξανά με αντίστοιχα φαινόμενα;

Ο Κωνσταντίνος Νταλούκας, παιδίατρος και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων, δηλώνει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» πως «οι ανήλικοι και νεαροί ενήλικοι αντιλαμβάνονται το αλκοόλ ως μέρος της διασκέδασής τους. Πλέον, οι νέοι καταναλώνουν ισχυρά ποτά σε σύγκριση με το παρελθόν, όπως είναι η βότκα, το ουίσκι και γενικότερα ποτά με υψηλή συγκέντρωση αλκοόλ».

Ο Πέτρος είναι μαθητής γυμνασίου και πρόεδρος του 15μελούς συμβουλίου. Ο ίδιος παραδέχεται μιλώντας μας ότι το αλκοόλ μπορεί να μη σερβίρεται στις χοροεσπερίδες που διοργανώνει το σχολείο του σε μικρά μπαράκια της περιοχής, όμως είναι παρόν στα διάφορα πάρτι που γίνονται απουσία των γονέων. «Κάποια παιδιά μπορεί να φέρουν ποτά σε πάρτι για να πιουν κρυφά. Συνήθως φέρνουν βότκα την οποία αραιώνουν με χυμό και παγάκια».

Για τον έμπειρο παιδίατρο, η κουλτούρα της κατανάλωσης αλκοόλ ως μέσου διασκέδασης υιοθετείται από τη συντριπτική πλειοψηφία των ανηλίκων και νεαρών ενηλλικων. «Τα παιδιά μέχρι 16 ετών τα οποία συναναστρεφόμαστε σε ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 80% μας λένε ότι βγαίνουν έξω, πίνουν αλκοόλ, διασκεδάζουν με αυτό και ξενυχτούν». Ο Πέτρος συμφωνεί πως, πράγματι, η εμφάνιση του αλκοόλ εισβάλλει στη διασκέδαση των μεγαλύτερης ηλικίας παιδιών με δυσάρεστα αποτελέσματα. «Σε λύκειο της περιοχής μου που είχε γίνει χοροεσπερίδα σε κλαμπ του Κέντρου είχαν πάει παιδιά στο νοσοκομείο λόγω ποτών-“μπόμπα”» λέει, αποδίδοντας τον… πειραματισμό των παιδιών με το ποτό σε μια τάση «γενικότερης αντίδρασης». Ο ίδιος εξομολογείται πως έχει γίνει μάρτυρας φίλων και γνωστών του να δοκιμάζουν αλκοόλ – «όταν κάποιος ξεφύγει είναι κάτι που μας δημιουργεί άγχος».

Ο Κωνσταντίνος Νταλούκας χαρακτηρίζει το νοθευμένο αλκοόλ ως «δηλητήριο» για τον παρθένο οργανισμό ενός νέου, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την υγεία των ανηλίκων. Επισημαίνει, δε, πως «αν το ποτό έχει νοθευτεί με ένα στοιχείο όπως είναι το πράσινο οινόπνευμα, μπορεί, έστω και σε σπάνιες περιπτώσεις, να επέλθει μέχρι και τύφλωση. Το αλκοόλ στον οργανισμό των ανηλίκων δημιουργεί σοβαρές βλάβες σε όλα τα κύτταρά του και ιδίως στα ευαίσθητα όργανα όπως το συκώτι, ο εγκέφαλος, η καρδιά και τα αγγεία». Για τον ίδιο η συστηματική και εκτεταμένη χρήση αλκοόλ συνδέεται μακροπρόθεσμα με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. «Πρέπει να βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση για τα θέματα που αφορούν την υγεία του παιδικού πληθυσμού γιατί τα παιδιά αυτά πρόκειται να είναι οι αυριανοί ενήλικοι» καταλήγει.

Από τη μεριά της, τέλος, η Σοφίκα Παπανικολάου, γενική διευθύντρια της ΕνΕΑΠ (Ενωση Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών), αναφερόμενη στο πρόσφατο δυσάρεστο περιστατικό, εστιάζει στην άμεση ανάγκη διαρκούς εκπαίδευσης γύρω από το αλκοόλ, ειδικά στους νέους. «Ερευνες που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς έχουν δείξει πως μόνο η εκπαίδευση μπορεί να καλλιεργήσει τα σωστά πρότυπα σε σχέση με το αλκοόλ».

Μια διαχρονική πληγή και για την οικονομία

Η εισαγωγή ποτών μέσω μη νόμιμης οδού συνιστά μια διαχρονική πληγή και για την οικονομία. Η αγορά αλκοολούχων ποτών και αποσταγμάτων αποτελεί μια αγορά η οποία προσελκύει παραβατικές συμπεριφορές, καθώς τα υψηλά επίπεδα φορολόγησης στην Ελλάδα «ανοίγουν την όρεξη» επιτηδείων και δίνουν χώρο και κίνητρα για παράνομο εμπόριο και φοροδιαφυγή. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η αξία των φόρων σε μια φιάλη φτάνει το 60% της τελικής τιμής, καταλαβαίνει γιατί «ανθεί» η παράνομη διακίνηση ποτών και μάλιστα με προϊόντα αμφίβολης ποιότητας.

Αυτό έχει επισημαίνει ο Σύνδεσμος Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων και Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ) κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου προς τους αρμόδιους φορείς, καθώς το λαθρεμπόριο αλκοολούχων ποτών, εκτός από το πλήγμα στις επιχειρήσεις και στα έσοδα στα δημόσια ταμεία, δημιουργεί και σημαντικά ζητήματα ασφάλειας στην υγεία των καταναλωτών από την κατανάλωση μη ελεγμένων και επικίνδυνων προϊόντων.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα ανέρχεται σε 11% της συνολικής κατανάλωσης, κάτι το οποίο αποτελεί μια πολύ συντηρητική εκτίμηση σε σχέση με εκείνη των επιχειρήσεων του κλάδου, που κάνουν λόγο για διπλάσιο τουλάχιστον ποσοστό – δηλαδή για τα δύο στα δέκα ποτά που καταναλώνονται!

Σε πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ (2024) εκτιμήθηκε ότι οι συνολικές απώλειες φορολογικών εσόδων από το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών ανέρχονται περίπου σε 70 εκατ. ευρώ (από ΕΦΚ και ΦΠΑ), χωρίς να περιλαμβάνονται οι απώλειες από το προϊόν των διήμερων αποσταγματοποιών (τσίπουρου και τσικουδιάς). Αν και οι έλεγχοι είναι εντατικοί, με αποτέλεσμα να εντοπίζονται και να κατάσχονται μεγάλες ποσότητες, το πρόβλημα μοιάζει με τη Λερναία Υδρα, καθώς στη θέση κάθε παράνομου που εντοπίζεται ξεπηδούν νέοι, αφού το κέρδος είναι μεγάλο.

Παράνομο δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη νοθευμένο

Πάντως, όπως εξηγεί στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» η Παπανικολάου, τα παράνομα διακινούμενα ποτά δεν είναι υποχρεωτικά νοθευμένα. «Στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι κανονικά, μη νοθευμένα ποτά, τα οποία διακινούνται κυρίως διασυνοριακά, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο την καταβολή φόρων. Σε κάθε περίπτωση, το σίγουρο είναι πως αυτά δεν υπόκεινται σε κανέναν έλεγχο, γεγονός που αφήνει χώρο στη νοθεία». Η γενική διευθύντρια της ΕνΕΑΠ τονίζει επίσης πως η μείωση των υψηλών συντελεστών Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης «θα οδηγήσει σε ενσωμάτωση κατανάλωσης στη νόμιμη αγορά, περιορίζοντας έτσι τον κίνδυνο για την υγεία των καταναλωτών και τις απώλειες στα κρατικά ταμεία», ενώ προσθέτει πως «σε ό,τι αφορά το παράνομα διακινούμενο ή και το παραποιημένο αλκοόλ, η αποκλιμάκωση της φορολογίας θα διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο στον περιορισμό του φαινομένου».

Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, μια στροφή στη νομιμότητα μπορεί να φέρει ενίσχυση του ΑΕΠ κατά περίπου 325 εκατ. ευρώ την περίοδο 2024-2026, καθώς και αύξηση της απασχόλησης σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού αλκοολούχων ποτών κατά 11.300 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης.