Πέντε ημέρες πριν από τις αμερικανικές εκλογές, o επικεφαλής οικονομικός σχολιαστής των Financial Times για την Ευρώπη Μάρτιν Σάντμπου έγραψε ένα άρθρο με τίτλο «Γιατί η Κάμαλα Χάρις θα κερδίσει». Ο λόγος είναι απλός, έγραψε. Θα κερδίσει, και μάλιστα καθαρά, επειδή «είναι ακόμη η οικονομία, ανόητε» εκείνη που θα καθορίσει το αποτέλεσμα. Και η οικονομία πάει καλά, οι μισθοί έχουν αυξηθεί, η τιμή της βενζίνης έχει πέσει, οι ψηφοφόροι θα ανταμείψουν λοιπόν την υποψήφια του απερχόμενου κόμματος.
Η Κάμαλα Χάρις έχασε, και μάλιστα καθαρά, και ο λόγος παραπέμπει και πάλι στην περίφημη ατάκα που είπε ο Τζέιμς Κάρβιλ το 1992: «είναι η οικονομία, ανόητε» που καθόρισε (μεταξύ άλλων) το αποτέλεσμα. Οπως έδειξαν τα έξιτ πολ, η οικονομία και η δημοκρατία (όχι οι αμβλώσεις, ούτε καν η μετανάστευση) είναι τα θέματα που είχαν οι ψηφοφόροι στο μυαλό τους όταν πήγαιναν στην κάλπη. Μόνο που ο τρόπος που σκέφτονταν ήταν τελείως διαφορετικός από αυτόν που νόμιζαν οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ. Η τιμή του χάμπουργκερ έχει γι’ αυτούς μεγαλύτερη σημασία από την καμπύλη του πληθωρισμού. Η δημοκρατία δεν απειλείται κατά τη γνώμη τους τόσο από τους φανατικούς που εισβάλλουν στο Καπιτώλιο αμφισβητώντας το εκλογικό αποτέλεσμα, όσο από τους «ριζοσπάστες αριστερούς» που εμποδίζουν την ελεύθερη έκφραση.
Ενας από τους λόγους λοιπόν που εξηγούν τον θρίαμβο του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και την άνοδο της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη, είναι η αδυναμία των ελίτ να προσεγγίσουν, να εξηγήσουν και να πείσουν. Αυτό αφορά και το δικό μας επάγγελμα. Η εγκληματικότητα έχει μειωθεί, αλλά οι δημοσιογράφοι δεν μπορούν να μεταπείσουν εκείνους που πιστεύουν ότι έχει αυξηθεί. Η παράτυπη μετανάστευση επίσης έχει μειωθεί, αλλά τα μέσα ενημέρωσης παπαγαλίζουν την προπαγάνδα των λαϊκιστών που ισχυρίζονται το αντίθετο. Είμαστε τεμπέληδες; Είμαστε αυτάρεσκοι; Είμαστε δειλοί;
Για να μην πιάσουμε τις ελληνοτουρκικές διαφορές, όπου διάφορα θέματα-ταμπού θίγονται εδώ και δεκαετίες αποκλειστικά από τους «συνήθεις ύποπτους», διάφορους γενναίους καθηγητές δηλαδή, και τους λαϊκιστές της Δεξιάς ή της Αριστεράς. Γιατί επιτρέπουμε να χαρακτηρίζεται ο υπουργός Εξωτερικών «μειοδότης»; Γιατί αναπαράγουμε ανοησίες για την Κάσο ή για τα τουρκικά βιβλία Ιστορίας; Γιατί δεν εξηγούμε με πειστικό τρόπο ότι το σύνθημα «12 μίλια παντού» οδηγεί μοιραία σε πόλεμο;
Ο 47ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ή είναι ένας αυταρχικός ρατσιστής και σεξιστής που έχει καταδικαστεί για κακούργημα ή είναι ένας αθώος που έπεσε θύμα μιας τερατώδους σκευωρίας. Οι Αμερικανοί που πιστεύουν το δεύτερο, μαζί μ’ αυτούς που δεν θέλουν να ξέρουν, είναι περισσότεροι από εκείνους που πιστεύουν το πρώτο. Μεγάλη ευθύνη γι’ αυτό φέρουν ασφαλώς ο Μασκ, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα δίκτυα παραπληροφόρησης του Πούτιν. Αλλά αν μείνουμε σ’ αυτό, έχουμε χάσει οριστικά το παιχνίδι.
