Τι καλύτερο από τα να υποβάλλεις ερωτήσεις σε έναν κατεξοχήν ειδικό, όπως τον Τάσο Βασιλείου, σε μια συγκυρία μεγάλης πολιτικής πύκνωσης εντός και εκτός; Ο διευθυντής ερευνών κοινής γνώμης της Prorata έχει τα θεωρητικά και πρακτικά «εργαλεία» να αποκωδικοποιήσει το αύριο των ΗΠΑ, της ΕΕ και βέβαια του εγχώριου πολιτικού σκηνικού σε μια στιγμή ανακατανομής των πολιτικών δυνάμεων, αλλά και ανάδυσης νέων συμπεριφορών και τάσεων. Η Πολιτική Επιστήμη, η Πολιτική Επικοινωνία, οι μετρήσεις πολιτικής και εκλογικής συμπεριφοράς παρά τον συχνά βαθμό «απροσδιοριστίας» λόγω ρευστότητας ή ταχύτατων μετατοπίσεων – εξ ου και η συχνή κριτική στις δημοσκοπήσεις, άδικη και δίκαιη – είναι εξόχως χρήσιμα πεδία κατανόησης του Συλλογικού αλλά και των εκλογικών γεωγραφιών. Ο Βασιλείου το ξέρει καλά.
Θέλουμε μια πρώτη συνολική εκτίμηση για τις αμερικανικές εκλογές. Ο τραμπισμός είναι ρεύμα που διαπερνά τον Ατλαντικό;
Οι αμερικανικές εκλογές απέδειξαν για μια ακόμη φορά ότι η κατάσταση της οικονομίας παραμένει σταθερά το κορυφαίο κριτήριο ψήφου. Ειδικότερα, οι παράγοντες που διαμορφώνουν το κόστος ζωής επηρεάζουν άμεσα την εκλογική συμπεριφορά των πολιτών ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης. Πέρα όμως από την οικονομία, ο Τραμπ, κατασκευάζοντας ένα αφήγημα ότι εκφράζει την αντισυστημική πατριωτική ψήφο, με συναισθηματικά φορτισμένη αλλά απλή γλώσσα, εστίασε στο θυμικό των αμερικανών πολιτών. Απέρριψε τη woke ατζέντα, όξυνε τη ρητορική του αναφορικά με τη μεταναστευτική πολιτική και ασφάλεια και επιτέθηκε στις πολιτικές ελίτ. Αυτή η έκφανση, ωστόσο, του ακραίου λαϊκισμού με τον μανδύα του αντισυστημισμού, που ως ρεύμα στην αμερικανική πολιτική σκηνή περιγράφεται σήμερα ως τραμπισμός, δεν είναι καινοφανής ούτε για τις ΗΠΑ ούτε για την Ευρώπη, καθώς βρίσκει έδαφος σε περιόδους κρίσης.
Θεωρείτε ότι μπορούν οι κάλπες των ΗΠΑ να επιδράσουν θετικά στην Ευρώπη και σε μία νέα χειραφέτησή της από την Αμερική;
Η δεύτερη εκλογή του Τραμπ αποτελεί την τρίτη ευκαιρία για την Ευρώπη, μετά την προηγούμενη θητεία του και την πανδημία, να αναπτυχθεί ως ένας αυτόνομος και ισχυρός παίκτης στην παγκόσμια σκακιέρα. Παρά τις φωνές που υπάρχουν αυτή την περίοδο για λιγότερη Ευρώπη, σήμερα αυτή χρειάζεται να περάσει στην περαιτέρω ενοποίησή της και να δει πολύ πιο σοβαρά το ζήτημα της βιομηχανικής της ανασυγκρότησης, της κοινής αμυντικής πολιτικής και του ευρωστρατού. Παρακολουθώντας τις τελευταίες εξελίξεις στη Γερμανία με την πολιτική αστάθεια και τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, ενισχύεται η άποψη ότι πρέπει να υπάρχει κοινή αντιμετώπιση των ζητημάτων από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Γιατί ακόμη και οι ισχυροί αποδεικνύονται τελικά ευάλωτοι.
Είχαμε Σαββατοκύριακο δύο συνεδρίων: Κατ’ αρχάς του ΣΥΡΙΖΑ με περιπετειώδη διάσπαση και κατά δεύτερον της Νέας Αριστεράς. Η δική σας πρόβλεψη μιλάει για μία ανάταξη του δικομματισμού ή για πολυκερματισμό;
Η δημοσκοπική εικόνα της τελευταίας περιόδου δείχνει έναν ισχνό δικομματισμό μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ. Η κατάληξη του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ οδηγεί σε περαιτέρω κερματισμό των πολιτικών του δυνάμεων. Παράλληλα, η Νέα Αριστερά καλείται να υπερβεί τον εαυτό της και να απαντήσει στο καίριο ερώτημα εάν μπορεί να πολιτικοποιήσει κοινωνικές διαιρέσεις στον κομματικό ανταγωνισμό. Στόχος των κομμάτων αυτών είναι να βρουν τα κοινωνικά ερείσματα ώστε να συγκροτήσουν διακριτά εκλογικά και κοινωνικά ακροατήρια. Αν όμως το ΠΑΣΟΚ το κάνει αυτό με επιτυχία, θα αποκτήσει μεγάλο πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων του.
Ανήκετε σε αυτούς που πιστεύουν πως ο ΣΥΡΙΖΑ έκλεισε τον κύκλο του και πως αυτός οριοθετήθηκε στα μνημόνια;
Ο ΣΥΡΙΖΑ πάτησε πάνω σε μια επίπλαστη διαιρετική τομή «μνημόνιο – αντιμνημόνιο» από το 2012 έως τον Ιανουάριο του 2015 και πέτυχε να ανέλθει στην εξουσία. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι εκείνη την περίοδο λειτούργησε ως βαλβίδα αποσυμπίεσης για την κοινωνία. Η νίκη του στις εκλογές μετά το Δημοψήφισμα αποτελεί την αφετηρία ενός τέλους. Επί της ουσίας δημιουργείται μια οξύμωρη συνθήκη, που ενώ είναι κυβέρνηση παύει να λειτουργεί ως μελλοντική κυβερνητική επιλογή. Γεγονός που επιβεβαιώνεται από τη ραγδαία δημοσκοπική του πτώση μέσα σε έναν μήνα από τις εκλογές. Επιπλέον, αν ανατρέξουμε στον κομματικό χάρτη εκείνης της περιόδου, τα κόμματα που τότε δημιουργήθηκαν ή «γιγαντώθηκαν», σήμερα είτε δεν υπάρχουν είτε έχουν σημαντικά περιορισμένη επιρροή. Ο ΣΥΡΙΖΑ που τότε μετασχηματίστηκε σε ενιαίο πολιτικό κόμμα, σήμερα διέρχεται μια τεράστια κρίση με το μέλλον του να διαγράφεται αβέβαιο.
Η φθορά της κυβέρνησης είναι κάτι που κατά τη γνώμη σας πυροδοτεί τη δεξιά αμφισβήτηση, ή η δεξιά αμφισβήτηση θα ερχόταν ούτως ή άλλως σε αυτή τη στιγμή;
Πέρα από τις απώλειες που καταγράφονται δημοσκοπικά για την κυβέρνηση και αποδίδονται στη δυσαρέσκεια τμημάτων της κοινής γνώμης από την τρέχουσα κυβερνητική διαχείριση, βλέπουμε να αυξάνεται εσωτερικά η αμφισβήτηση στη Νέα Δημοκρατία. Υπάρχει μια υποβόσκουσα διαφωνία με την κατεύθυνση της κυβερνητικής πολιτικής. Παράλληλα, αυτή επιτείνεται με την παρουσία πολιτικών δυνάμεων στα δεξιά της, όπως η Ελληνική Λύση και η Φωνή Λογικής, οι οποίες προωθούν μια πιο συντηρητική ατζέντα σε κρίσιμα θέματα, όπως η μετανάστευση και η εθνική ασφάλεια. Κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση αυτού του κλίματος διαδραματίζουν πρόσωπα που με περισσότερη ή λιγότερη ένταση εμφανίζουν ρεβανσιστικές διαθέσεις.
Βλέπετε το ΠΑΣΟΚ ως τον νέο πρωταγωνιστή το επόμενο διάστημα με όρους αντιπολίτευσης – δεν μιλώ οριοθετημένα εντός Βουλής όπου φαίνεται να γίνεται λόγω διάσπασης της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ – ή και αυτό είναι κάτι για το οποίο θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος;
Το ΠΑΣΟΚ από την πρώτη στιγμή της σύστασης της νέας Βουλής με την κοινοβουλευτική του δράση επιχειρεί να τεθεί ως πολιτικό υποκείμενο στη θέση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Το μεγαλύτερο στοίχημα τώρα για το ΠΑΣΟΚ είναι να γίνει το κόμμα υποδοχέας τόσο των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, που αυτή τη στιγμή ρευστοποιείται, όσο και της Νέας Δημοκρατίας, που αδυνατεί να λύσει τα προβλήματα της καθημερινότητας των πολιτών. Αναμφίβολα για να συμβεί αυτό χρειάζεται αρκετός πολιτικός χρόνος και αξιόπιστες πολιτικές προτάσεις.
