Aντιμέτωπη με κατάσταση έκτακτης ανάγκης με τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα βρίσκεται η Ελλάδα, καθώς ο αριθμός των ανηλίκων που φτάνουν στη χώρα μας αυξάνεται όπως αυξάνεται και η ανησυχία για την έλλειψη «ασφαλών ζωνών» για τη φιλοξενία τους.
Μεγάλος αριθμός παιδιών έφτασε το 2024 κατά μήκος μιας νέας διαδρομής διακίνησης από τη Λιβύη προς την Κρήτη, γεγονός που ώθησε τις ΜΚΟ να παροτρύνουν τις ελληνικές αρχές να λάβουν έκτακτα μέτρα που θα επιτρέψουν τη μεταφορά των παιδιών σε προστατευμένα καταφύγια ή σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.
«Αυτό που βλέπουμε ισοδυναμεί με μια παιδική κατάσταση έκτακτης ανάγκης του είδους που δεν έχουμε δει εδώ και χρόνια», δήλωσε στον Guardian, η Σοφία Κουβελάκη, επικεφαλής του Home Project, μιας οργάνωσης που υποστηρίζει παιδιά προσφύγων και μεταναστών στην Αθήνα.
Πού είναι όλα αυτά τα παιδιά;
Υπερδιπλασιάστηκαν οι αφίξεις ανήλικων προσφυγόπουλων
Δέκα χρόνια αφότου η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο της προσφυγικής κρίσης, όταν σχεδόν ένα εκατομμύριο αιτούντες άσυλο με προορισμό την ΕΕ πέρασαν τα σύνορά της, οι αφίξεις παιδιών στην Ελλάδα υπερδιπλασιάστηκαν σε ετήσια βάση το 2024, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR).
Μόνο τον Νοέμβριο, 13.000 ανήλικοι έφτασαν στη χώρα μέσω θαλάσσης. Οι αποβιβάσεις ασυνόδευτων και χωρισμένων παιδιών αυξήθηκαν επίσης απότομα, από 1.490 το 2023 σε περίπου 3.000 μέχρι στιγμής φέτος.
«Υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός παιδιών που φτάνουν καθημερινά στις βάρκες και υπάρχει επείγουσα ανάγκη για τη δημιουργία περισσότερων ασφαλών χώρων για τη φιλοξενία τους», δήλωσε η Κουβελάκη.
Οι πρόσφατες αφίξεις που παραπέμφθηκαν στο Home Project περιλάμβαναν εξαιρετικά μικρά παιδιά από τη Συρία και την Αίγυπτο, πρόσθεσε.
Γεμάτοι οι καταυλισμοί στα νησιά
Ο υπουργός Μετανάστευσης της Ελλάδας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, προέβλεψε την περασμένη εβδομάδα ότι η πίεση στις μεταναστευτικές οδούς της ανατολικής Μεσογείου προς το νοτιότερο συνοριακό κράτος της Ευρώπης είναι πιθανό να συνεχιστεί και το 2025.
«Η εκτεταμένη γεωπολιτική αναταραχή στην ευρύτερη περιοχή μας, όπου διεξάγονται τρεις πόλεμοι, ο πιο πρόσφατος στη Συρία, σε συνδυασμό με την κλιματική κρίση, αναγκάζει πολλούς να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους απλώς για να επιβιώσουν», δήλωσε στο κοινοβούλιο.
«Όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών από τα τέλη του 2023».
Μέχρι το τέλος του έτους, 60.000 άνθρωποι αναμένεται να έχουν εισέλθει στην Ελλάδα. Η αύξηση του αριθμού ήταν τέτοια που οι καταυλισμοί στα νησιά του Αιγαίου είναι σε πλήρη χωρητικότητα, δήλωσε ο Παναγιωτόπουλος.
Καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, εκατοντάδες παιδιά αναφέρθηκαν από ομάδες αρωγής ότι βρίσκονται στα νησιά της πρώτης γραμμής, τη Σάμο, τη Λέρο και την Κω, χωρίς ρούχα ή παπούτσια και με ελάχιστη ή καθόλου πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες.
«Υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός παιδιών που φτάνουν καθημερινά στις βάρκες και υπάρχει επείγουσα ανάγκη για τη δημιουργία περισσότερων ασφαλών χώρων για τη φιλοξενία τους», δήλωσε η Κουβελάκη.
Οι πρόσφατες αφίξεις που παραπέμφθηκαν στο Home Project περιλάμβαναν εξαιρετικά μικρά παιδιά από τη Συρία και την Αίγυπτο, πρόσθεσε.
Οι συνέπειες των περικοπών της κυβέρνησης
Οι περικοπές από την κεντροδεξιά κυβέρνηση της Ελλάδας, η οποία έχει υιοθετήσει αυτό που έχει περιγράψει ως «αυστηρή αλλά δίκαιη» μεταναστευτική πολιτική, έχουν ως αποτέλεσμα λιγότερα προστατευτικά καταφύγια. Εκτιμάται ότι 1.500 ασυνόδευτοι ανήλικοι σε εθνικό επίπεδο αναγκάστηκαν να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους.
Τα περιστατικά βίας και κακοποίησης έχουν πολλαπλασιαστεί στις υπερπλήρεις κρατικές εγκαταστάσεις υποδοχής που συχνά φιλοξενούν παιδιά και ενήλικες μαζί.
Αυτόν τον μήνα, οι αρχές βρέθηκαν σε θέση άμυνας όταν αποκαλύφθηκε ότι ένας Αιγύπτιος έφηβος είχε βιαστεί ομαδικά, ξυλοκοπηθεί και καεί από τουλάχιστον τέσσερα άτομα, συμπεριλαμβανομένων δύο ενηλίκων, μετά από διαπληκτισμό για ένα κινητό τηλέφωνο.
Η επίθεση στον καταυλισμό προσφύγων στη Μαλακάσα έξω από την Αθήνα προκάλεσε οργή. Αξιωματούχοι δήλωσαν ότι βρίσκονται σε εξέλιξη σχέδια για τη δημιουργία επιπλέον 500 θέσεων για παιδιά σε προστατευμένα περιβάλλοντα «μόλις βρεθεί χρηματοδότηση».
Καταγγελίες Ελλήνων αξιωματούχων
«Είμαστε όλοι σοκαρισμένοι από αυτό το περιστατικό», δήλωσε η αναπληρώτρια υπουργός Μετανάστευσης, Σοφία Βούλτεψη, σημειώνοντας ότι από τα 213 αγόρια που βρίσκονταν στον καταυλισμό, τα 160 ήταν από την Αίγυπτο και φέρονται να “εμφάνιζαν έντονα σημάδια παραβατικότητας”.
«Δυστυχώς, οι διακινητές πηγαίνουν στα φτωχότερα χωριά της Αιγύπτου, πείθουν τους γονείς να στείλουν τα παιδιά στην Ευρώπη για να εργαστούν, με σκοπό να τους στείλουν χρήματα, και στη συνέχεια τα μεταφέρουν στη Λιβύη και από εκεί στο [λιμάνι] Τομπρούκ», δήλωσε η ίδια στον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό φορέα ΕΡΤ.
«Εκεί τα βάζουν σε ένα τεράστιο στρατόπεδο και τα βασανίζουν και τα προετοιμάζουν και τα εξοικειώνουν με το οργανωμένο έγκλημα».
Έλληνες αξιωματούχοι λένε ότι οι αφίξεις από το Τομπρούκ έχουν αυξηθεί κατά 400% φέτος.
Αδυναμίες στο σύστημα υποδοχής
Οργανώσεις βοήθειας, συμπεριλαμβανομένης της Save the Children, αναφέρουν επίσης κρίσιμες αδυναμίες στο σύστημα υποδοχής της Ελλάδας.
Ο υπερπληθυσμός στους καταυλισμούς και τις εγκαταστάσεις για αιτούντες άσυλο, λένε, επιδεινώθηκε από τις ελλείψεις σε βασικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των διερμηνέων και των κηδεμόνων, γεγονός που έθεσε τα παιδιά σε κίνδυνο, καθώς οι αιτήσεις ασύλου τους αναβλήθηκαν πάντα. Το 2024 ήταν αξιοσημείωτο ότι τα κονδύλια της ΕΕ «καθυστέρησαν πάρα πολύ» να φτάσουν στα κέντρα φιλοξενίας, δήλωσαν οι αλληλέγγυοι μετανάστες.
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα ότι επιτεύχθηκε συμφωνία για την «οριστική» επίλυση της έλλειψης διερμηνέων.
«Όταν ένα μέρος του συστήματος δυσλειτουργεί, όλα δυσλειτουργούν», δήλωσε ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες.
Την περασμένη εβδομάδα, το Συμβούλιο δημοσίευσε μια καυστική έκθεση, που συντάχθηκε σε συνεργασία με τη Save the Children, για τις «ανησυχητικές» συνθήκες διαβίωσης που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν οι ανήλικοι στους καταυλισμούς της χώρας. «Είναι απαράδεκτο, ακόμη και τώρα, που έχουν επενδυθεί τόσα πολλά χρήματα στην Ελλάδα και δεν βρισκόμαστε πλέον σε κατάσταση κρίσης, να συζητάμε τέτοια βασικά ζητήματα».
Τι ζητούν οι ΜΚΟ από την Ελλάδα
Οι ΜΚΟ κάλεσαν τις ελληνικές αρχές να δώσουν προτεραιότητα στην έγκαιρη ένταξη των παιδιών που ζητούν άσυλο και ζήτησαν να εφαρμοστούν επειγόντως τα μέτρα προστασίας των παιδιών.
«Τα παιδιά που διαφεύγουν από ανθρωπιστικές κρίσεις φτάνουν στην Ελλάδα ελπίζοντας σε ασφάλεια, αλλά βρίσκονται παγιδευμένα σε μια ακόμη κρίση», δήλωσε ο Willy Bergogne, διευθυντής Ευρώπης της Save the Children.
«Τα κέντρα υποδοχής που προορίζονται για να τα φιλοξενήσουν έχουν γίνει τόποι φόβου και απομόνωσης, με βία, ανησυχητικές συνθήκες διαβίωσης και έλλειψη υπηρεσιών υποστήριξης».
Ήταν, πρόσθεσε, καθήκον των αξιωματούχων να δράσουν άμεσα. «Η ΕΕ και οι ελληνικές αρχές έχουν ηθική και νομική υποχρέωση να δράσουν επειγόντως για να βελτιώσουν τις συνθήκες σε αυτούς τους καταυλισμούς και να προστατεύσουν αυτά τα παιδιά».
