Αναζήτηση
Όπου κι αν βρίσκεστε κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια του Δεκεμβρίου, θα δείτε αμέτρητες εικόνες του Αγίου Βασίλη, καθώς ήδη τελείωσαν τα Χριστούγεννα και βαδίζουμε στην Πρωτοχρονιά, που έχει συνδεθεί άλλωστε με τα αγιοβασιλιάτικα δώρα.
Γνωστός και ως Άγιος Νικόλαος, Santa Claus, Kris Kringle (Μικρός Χριστός), Άγιος Βασίλης και πολλά άλλα, ο λευκοφορεμένος άντρας με την κόκκινη στολή είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες των Χριστουγέννων.
Αλλά έχετε ποτέ σταματήσει να σκέφτεστε από πού ήρθε στην πραγματικότητα ο Άγιος Βασίλης; Ιδού λοιπόν μια μικρή εορταστική γενεαλογία, που εξετάζει την προέλευση του Αγίου Βασίλη και τα μέλη της οικογένειας που συνέβαλαν στο πώς τον φανταζόμαστε σήμερα.
Άγιος Νικόλαος: ο αυθεντικός Άγιος Βασίλης;
Ο Άγιος Νικόλαος ήταν ένας Έλληνας επίσκοπος του 4ου αιώνα, ο οποίος ήταν διάσημος για τη βοήθεια προς τους φτωχούς.
Σε μια γνωστή ιστορία για την προσφορά του Αγίου Νικολάου προς τους ανθρώπους, προίκισε με την κληρονομιά του μια οικογένεια για τις τρεις κόρες της.
Σε μια μυστική νυχτερινή επίσκεψη, ο Άγιος Νικόλαος έριξε τρεις σακούλες με χρυσά νομίσματα σε τρεις κάλτσες, που ήταν κρεμασμένες δίπλα στη φωτιά για να στεγνώσουν (σε μεταγενέστερες εκδοχές κατέβηκε κρυφά από την καμινάδα), επιτρέποντας στις κόρες να βρουν τα κατάλληλα σπίρτα και προφυλάσσοντας την οικογένεια από την ντροπή και την ατυχία.
Αυτή η ιστορία φαίνεται ότι έδωσε τη φήμη του Αγίου Νικολάου ως εκείνον που έφερνε δώρα.
Μάλιστα, στη μεσαιωνική Ευρώπη, τα παιδιά έπαιρναν δώρα το βράδυ πριν από την ημέρα του Αγίου Νικολάου, στις 6 Δεκεμβρίου, και έτσι το όνομά του έχει γίνει πλέον συνώνυμο του Αγίου Βασίλη και της γενναιόδωρης προσφοράς δώρων την παραμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.
Ήταν η νύχτα πριν από τα Χριστούγεννα…
Η διασημότητα του Αγίου Νικολάου εδραιώθηκε περαιτέρω από ένα ποίημα που έγραψε ο Κλέμεντ Κλαρκ Μουρ το 1832, «Η νύχτα πριν από τα Χριστούγεννα», που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά ανώνυμα και παραμένει δημοφιλές σχεδόν 200 χρόνια μετά.
Σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις και χώρες, ο Άγιος Νικόλαος είναι ο προστάτης των εμπόρων, των ναυτικών (στην Ελλάδα), των τοξοτών, των ζυθοποιών, των παιδιών και άλλων.
Όντιν
Ίσως εκπλαγείτε που θα δείτε τον τρομερό σκανδιναβό θεό Όντιν σε αυτή τη λίστα, αλλά κοιτάζοντας τη μακριά λευκή γενειάδα του στην παρακάτω φωτογραφία, η σχέση του με τον Άγιο Βασίλη μπορεί να μην φαίνεται και τόσο τραβηγμένη τελικά.
Όπως μπορείτε να δείτε, υπήρχε μικρή οπτική ομοιότητα μεταξύ του Αγίου Νικολάου και του Άγιου Βασίλη, αλλά η σύγχρονη εικόνα του Άγιου Βασίλη επηρεάστηκε σαφώς από τον Όντιν.
Πριν από τον εκχριστιανισμό των Γερμανών, γιόρταζαν μια μεσοχειμωνιάτικη γιορτή που ονομαζόταν Yule. Πολλές παραδόσεις αυτής της γιορτής απορροφήθηκαν από τα Χριστούγεννα, για να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή του κόσμου.
Όπως και ο δικός μας Άγιος Βασίλης, ο Όντιν ιππεύει στον ουρανό κατά τη διάρκεια της περιόδου Yule πάνω σε ένα γιγάντιο άλογο – το γκρίζο άλογο με τα 8 πόδια Sleipnir μπορεί να θεωρηθεί προκάτοχος των ταράνδων του Άγιου Βασίλη.
Η μακριά λευκή γενειάδα του Όντιν και η τάση του να δίνει δώρα τονίζονταν επίσης στις παραδόσεις του Yuletime (Χριστουγεννιάτικη λαογραφία της Ισλανδίας).
Σιντερκλάας
Από πολλές απόψεις, η ολλανδική μυθική φιγούρα Sinterklaas (Σιντερκλάας) είναι ένας συνδυασμός του Αγίου Νικολάου και του Όντιν.
Ο Sinterklaas αναφέρεται επίσης στην ετήσια γιορτή για την προσφορά δώρων στην Ολλανδία, η οποία πραγματοποιείται είτε την προηγούμενη ημέρα είτε το πρωί της ημέρας του Αγίου Νικολάου (6 Δεκεμβρίου), ανάλογα με την περιοχή.
Ο Sinterklass είναι ένας ηλικιωμένος άνδρας με μακριά λευκά μαλλιά, που φοράει μια μακριά κόκκινη κάπα και ιππεύει ένα λευκό άλογο.
Ακριβώς όπως ο Άγιος Βασίλης, που φτάνει με έλκηθρο στα τέλη Δεκεμβρίου, ο Sinterklaas φτάνει παραδοσιακά με ατμόπλοιο από την Ισπανία κάθε χρόνο γύρω στα μέσα Νοεμβρίου, γεγονός που μεταδίδεται από την εθνική τηλεόραση στην Ολλανδία.
Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό του Sinterklass με τον Άγιο Βασίλη είναι μια πρώιμη εκδοχή της λίστας των άτακτων και των καλών παιδιών. Ο Σιντερκλάας κρατάει στο χέρι του ένα βιβλίο που περιέχει τα αρχεία συμπεριφοράς όλων των παιδιών κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους.
Ο πατέρας των Χριστουγέννων
Μπορούμε να σκεφτούμε τον πατέρα των Χριστουγέννων (Father Christmas) ως έναν μακρινό, ίσως και χαμένο ξάδελφο του Άγιου Βασίλη.
Ο πατέρας των Χριστουγέννων, αρχικά αποτελούσε μέρος μιας πολύ παλαιότερης και άσχετης με τα δώρα του Αγίου Βασίλη αγγλικής λαϊκής παράδοσης.
Υπάρχει από τον 17ο αιώνα και είναι παραδοσιακά το σύμβολο του εορτασμού των Χριστουγέννων από τους ενήλικες – γλέντι και ποτό. Αν και δεν μοιράζεται την προσφορά δώρων του Άγιου Βασίλη ή των πιο άμεσων προγόνων του, ο πατέρας των Χριστουγέννων ταυτίσθηκε με τηνέναρξης της εορταστικής περιόδου τους περασμένους αιώνες.
Οι ρίζες του βρίσκονται στην Αγγλία του 17ου αιώνα, όταν οι Πουριτανοί συσπειρώνονταν εναντίον πολλών μορφών χριστουγεννιάτικου γλεντιού. Στις πολλές συζητήσεις, οι υποστηρικτές ενός πιο φιλελεύθερου εορτασμού των Χριστουγέννων συχνά προσωποποιούσαν τα Χριστούγεννα ως έναν ζεστό, ευγενικό άνθρωπο που ήταν δεκτικός στο να διασκεδάσει, αλλά όχι επιρρεπής στην υπερβολή.
Παρέμεινε μια μασκότ συγκρατημένου γλεντιού μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν άρχισε σιγά-σιγά να ξεπερνιέται και να συγχέεται με τον Άγιο Βασίλη.
Η κυρία Βασίλη ή Mrs Claus ή Μητέρα Χριστούγεννα
Η κυρία Βασίλη μπορεί να μην είναι πρόγονος του Αγίου Βασίλη, αλλά είναι σίγουρα στο γενεαλογικό του δέντρο. Η κυρία Κλάους, όπως είναι γνωστή διεθνώς, έκανε τις πρώτες της εμφανίσεις στην αμερικανική λογοτεχνία στα μέσα του 19ου αιώνα.
Αναφερόταν μόνο παρεμπιπτόντως μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά σήμερα αποτελεί βασικό μέρος του μύθου του Άγιου Βασίλη στη λαϊκή κουλτούρα.
Έχει παιδιά ο Άγιος Βασίλης;
Αν και ο Άγιος Βασίλης και η κυρία Βασίλη δεν έχουν σχεδόν ποτέ παιδιά σε καμία από τις πολλές απεικονίσεις τους, υπάρχει τουλάχιστον ένα χριστουγεννιάτικο μιούζικαλ μπουρλέσκ του 1892, στο οποίο εμφανίζεται η Κίτι Κλάους (από τον Santa Claus), η κόρη του Αγίου Βασίλη.
Χριστουγεννιάτικη παράσταση με τον χαρακτήρα της Κίτι Κλάους (8 Δεκεμβρίου 1950).
Όπως ήταν φυσικό, δεν ήταν… κλασικό. Φαίνεται ότι το οικογενειακό δέντρο του Αγίου Βασίλη τελειώνει προς το παρόν με αυτόν και την κυρία Βασίλη.
Δημιουργήθηκε ο Άγιος Βασίλης από την Coca Cola;
Πριν από το 1931, υπήρχαν πολλές διαφορετικές απεικονίσεις του Αγίου Βασίλη σε όλο τον κόσμο, όπως ένας ψηλός λιπόσαρκος άνδρας και ένα ξωτικό – υπήρχε ακόμη και ένας τρομακτικός Άγιος Βασίλης.
Αλλά το 1931, η Coca Cola στις ΗΠΑ ανέθεσε στον εικονογράφο Haddon Sundblom να ζωγραφίσει τον Άγιο Βασίλη για τις χριστουγεννιάτικες διαφημίσεις της εταιρείας.
Αυτοί οι πίνακες καθιέρωσαν τον Άγιο Βασίλη ως έναν ζεστό, χαρούμενο χαρακτήρα με ανθρώπινα χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένων των ροδαλών μάγουλων, της λευκής γενειάδας, των σπινθηροβόλων ματιών και των γραμμών γέλιου στο πρόσωπό του.
Ο Sundblom άντλησε έμπνευση από το ποίημα του 1822 του Clement Clark Moore με τίτλο «Η νύχτα πριν από τα Χριστούγεννα».
Συνεπώς, όπως λέει και η ίδια η Coca-Cola, δεν δημιούργησε εκείνη τον μύθο του Άγιου Βασίλη, απλά η διαφήμισή της έπαιξε μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρούμενου χαρακτήρα που γνωρίζουμε σήμερα.
