Αναζήτηση
Πόλεμος στο κέντρο της Ευρώπης, ενεργειακή κρίση, αναταραχή στη Μέση Ανατολή. Τι θα έκανε, άραγε, ο Βίλι Μπραντ, αν ζούσε σήμερα; Πώς θα χειρίζονταν τις σημερινές προκλήσεις ο ιστορικός καγκελάριος της γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας που άλλαξε το πρόσωπο της Γερμανίας μετά το ναζιστικό τραύμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου;
Η ιστορία φυσικά δεν επαναλαμβάνεται, παρά μόνον σαν φάρσα, ξέρουμε από τον Καρλ Μαρξ. Αλλά παραλληλισμοί δεν λείπουν. Σήμερα η Γερμανία έχει τον Ολαφ Σολτς, σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο μιας κεντροαριστερής κυβέρνησης μειοψηφίας SPD – Πρασίνων. Πρέπει να διαχειριστεί έναν πόλεμο στο κέντρο της Ευρώπης, στην Ουκρανία, είναι έμμεσα εμπλεκόμενος σε πόλεμο με τη Ρωσία. Η ενεργειακή κρίση που έφερε το τέλος του ρωσικού φυσικού αερίου για τη γερμανική βιομηχανία βύθισε τη γερμανική οικονομία για δεύτερη χρονιά σε ύφεση. Και ταυτόχρονα η Εγγύς Ανατολή βιώνει πολεμικές συγκρούσεις και ανακατατάξεις ισορροπιών που ανατρέπουν δεδομένα δεκαετιών.
Σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο είχε η Γερμανία και στις αρχές της δεκαετίας του 1970, τον Βίλι Μπραντ, χωρίς τον θερμό πόλεμο με τη Ρωσία, αλλά με τον Ψυχρό Πόλεμο Δύσης – Σοβιετικής Ενωσης. Η απάντηση του Μπραντ ήταν η στρατηγική της ύφεσης με την οστπολιτίκ, κόντρα στη σφοδρή αντίδραση της γερμανικής Χριστιανοδημοκρατίας και των ατλαντικών συμμάχων.
Το πρώτο σημαντικό ντοκουμέντο της οστπολιτίκ ήταν η Συνθήκη της Μόσχας που υπέγραψε τον Αύγουστο του 1970, με την οποία η Ομοσπονδιακή Γερμανία και η Σοβιετική Ενωση δεσμεύονταν για το απαραβίαστο των γερμανικών συνόρων που ορίστηκαν με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ακολούθησε τον Δεκέμβριο του 1970 η συμφωνία με την Πολωνία για την αναγνώριση των γερμανο-πολωνικών συνόρων στους ποταμούς Οντερ και Νάισε.
Το απαραβίαστο των συνόρων και ο σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας ήταν ζωτικής σημασίας για την τότε δυτική Ομοσπονδιακή Γερμανία, αλλά και την ανατολική, κομμουνιστική DDR, για την οποία ίσχυε το δόγμα Μπρέζνιεφ που θεωρούσε κάθε απειλή της κομμουνιστικής κυριαρχίας σε οποιοδήποτε κράτος του σοβιετικού μπλοκ ως αιτία παρέμβασης όλων των σοσιαλιστικών κρατών. Αν η βασική αρχή του απαραβίαστου των συνόρων και της εδαφικής ακεραιότητας το 1972 διασφάλιζε τα μεταπολεμικά – ακόμη και τα γερμανο-γερμανικά – σύνορα στην Ευρώπη, ο Βίλι Μπραντ θα την απαιτούσε και σήμερα απέναντι στη Ρωσία και τον Βλαντίμιρ Πούτιν που την παραβίασε βάναυσα εισβάλλοντας στην ανεξάρτητη Ουκρανία.
Ωστόσο, ο πατέρας της οστπολιτίκ, για την οποία πήρε το Νομπέλ Ειρήνης το 1971, δεν θα ξεχνούσε την ανάγκη της αποκλιμάκωσης της κρίσης, κρατώντας διαύλους επικοινωνίας με τη σοβιετική ηγεσία στη Μόσχα. Αν τότε, στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, ο σοσιαλδημοκράτης Βίλι Μπραντ συνομιλούσε με τον ηγέτη της Σοβιετικής Ενωσης, Λεονίντ Μπρέζνιεφ, σήμερα θα αναζητούσε δίαυλο επικοινωνίας με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Και θα το επεδίωκε για έναν ακόμη λόγο: για να κρατήσει τη Γερμανία και την Ευρώπη παρούσα στη διαμόρφωση της επόμενης ημέρας για την Ουκρανία, ενόψει της δεύτερης προεδρικής θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος εξαγγέλλει ότι θα τερματίσει τον πόλεμο διαπραγματευόμενος μόνος του με τον Πούτιν.
Η ενεργειακή κρίση που έφερε ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και το κλείσιμο της στρόφιγγας του ρωσικού φυσικού αερίου προς τη Γερμανία οδήγησε τη γερμανική οικονομία σε μία διετή ύφεση, η οποία θα αφήσει τη σκιά της και την επόμενη χρονιά. Ενεργειακή κρίση αντιμετώπισε και ο Βίλι Μπραντ το 1972-73, η οποία έφερε το τέλος του μεταπολεμικού «οικονομικού θαύματος» της Γερμανίας.
Ο Βίλι Μπραντ επέβαλε δραστικούς περιορισμούς στην κατανάλωση ενέργειας, και πρωτοφανείς για την εποχή απαγορεύσεις κυκλοφορίας αυτοκινήτων. Τον Νοέμβριο του 1973 προετοίμαζε τους Γερμανούς για τις συνέπειες του ενεργειακού νόμου, που μόλις είχε ψηφιστεί στο Μπούντεσταγκ λέγοντας: «Για πρώτη φορά μετά το τέλος του πολέμου, αύριο και τις επόμενες Κυριακές πριν από τα Χριστούγεννα η χώρα μας θα μετατραπεί σε πεζόδρομο. Οι νέες γενιές βιώνουν για πρώτη φορά τι μπορεί να σημαίνει μια συγκεκριμένη στέρηση».
Με την ίδια αποφασιστικότητα θα αντιμετώπιζε και την ενεργειακή στενότητα τον χειμώνα του 2022-23, όταν η Γερμανία συζητούσε, αν θα επιβληθεί δελτίο στην κατανάλωση φυσικού αερίου, για να αντιμετωπίσει την έλλειψη του ρωσικού φυσικού αερίου. Τελικά δεν χρειάστηκε δελτίο για τους ιδιώτες. Αλλά θα αναζητούσε και ο Βιλι Μπραντ άλλους προμηθευτές ενέργειας, όπως έκανε ο πράσινος αντικαγκελάριος, Ρόμπερτ Χάμπεκ. Και κυρίως θα αναζητούσε μακροπρόθεσμες λύσεις για τη διασφάλιση ενεργειακής επάρκειας της Γερμανίας. Στη δεκαετία του 1970 στράφηκε στην ατομική ενέργεια με την απόφαση για την κατασκευή 40 πυρηνικών αντιδραστήρων – ο τελευταίος έκλεισε το 2023. Σήμερα θα στρεφόταν στη μαζική ανάπτυξη των εναλλακτικών πηγών ενέργειας.
Στο εσωτερικό πολιτικό μέτωπο ο Βίλι Μπραντ, υπέρμαχος της μαχόμενης δημοκρατίας, έφερε τον θεσμικό εκδημοκρατισμό της μεταπολεμικής Γερμανίας με το σύνθημα: «Τολμάμε περισσότερη δημοκρατία».
Σήμερα θα έδινε τη μάχη για την προάσπιση της δημοκρατίας και των θεσμών, που απειλούνται από τη λαίλαπα του λαϊκισμού και εθνικιστικού απομονωτισμού των άκρων: από την Αριστερά, αλλά κυρίως την Ακροδεξιά.
