Μπορεί να σωθεί ένα αυθαίρετο σε παραδοσιακό οικισμό;

Χιλιάδες ιδιοκτήτες που διαθέτουν αυθαίρετα κτίσματα σε παραδοσιακούς οικισμούς σε όλη την Ελλάδα αδυνατούν να προβούν στην τακτοποίησή τους.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Συμβαίνει, επειδή – κατά κύριο λόγο – δεν έχουν τα χρήματα για να πληρώσουν (εκτός από την τακτοποίηση των αυθαιρέτων) το επιπλέον ποσό που απαιτείται για τις απαιτούμενες εργασίες προσαρμογής στα μορφολογικά χαρακτηριστικά των παραδοσιακών οικισμών (π.χ. να αλλάξουν τα κουφώματα αλουμινίου σε ξύλινα), τα οποία σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν τα 10.000 ευρώ. Και το πρόβλημα παίρνει μεγάλες διαστάσεις, δεδομένου ότι στην Ελλάδα υπολογίζεται πως υπάρχουν γύρω στους 830 παραδοσιακούς οικισμούς.

«TA NEA», με τη βοήθεια της τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού Γραμματής Μπακλατσή, παρουσιάζουνμέσα από 20 ερωτήσεις – απαντήσεις,όλες τις πληροφορίες που πρέπει να έχουν ιδιοκτήτες που διαθέτουν αυθαίρετα κτίσματα σε παραδοσιακούς οικισμούς προκειμένου να μη βρεθούν προ εκπλήξεως…

Ποιες διευκολύνσεις  παρέχονται στους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που βρίσκονται σε παραδοσιακούς οικισμούς;

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έθεσε σε εφαρμογή τρεις νέεςδιατάξεις που δίνουν τη δυνατότητα:

i)Μείωσης του προστίμου του αυθαιρέτου, κατά το ποσό που δαπανάται για την εκτέλεση εργασιών προσαρμογής των κτιρίων και μέχρι το50% του προστίμου.

ii)Μείωσηςέως 65%του προστίμουγια την εκτέλεση ταυτόχρονα των εργασιών προσαρμογής με τις εργασίες ενεργειακής ή στατικής αναβάθμισης του κτιρίου.

iii)Μεταβίβασηςτου ακινήτου πριν από την ολοκλήρωση της διαδικασίας συμμόρφωσης, με την καταβολή του ποσού, που αντιστοιχεί στο30% του προστίμου.

Μετά την έκδοση ειδικού ανά περιοχή προεδρικού διατάγματος, τι άλλο απαιτείται για την τακτοποίηση τέτοιου είδους αυθαιρέτων;

Απαιτείται η σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής Αυθαίρετων Κατασκευών, η οποία ελέγχει τη δυνατότητα της μορφολογικής και της αισθητικής ένταξης των αυθαίρετων κατασκευών ως προς το σύνολο του κτιρίου και του δομημένου περιβάλλοντός της περιοχής.

Σε περίπτωση που απαιτηθούν να γίνουν εργασίες προσαρμογής, αυτές σε πόσο διάστημα πρέπει να ολοκληρωθούν;

Οι εργασίες πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί σε διάστημα έξι μηνών.

Τι έχει παρατηρηθεί να συμβαίνει;

Εχει παρατηρηθεί πολλοί ιδιοκτήτες να μην ολοκληρώνουν τη διαδικασία τακτοποίησης των αυθαιρέτων τους.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Συμβαίνει επειδή δεν έχουν χρήματα για τις εργασίες συμμόρφωσης, που σε πολλές περιπτώσεις το ποσό είναι πολύ μεγαλύτερο του ποσού του προστίμου.

Ποια η διαδικασία για την τακτοποίηση ενός αυθαιρέτου σε παραδοσιακό οικισμό;

Ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να απευθυνθείσε μηχανικό, ο οποίος θα συντάξει τον φάκελο με τα απαιτούμενα αρχιτεκτονικά σχέδια και δικαιολογητικά. Στη συνέχεια, αφού καταβάλει το ανάλογο παράβολο στην τράπεζα, θα πρέπει να υποβάλει αίτηση στην αρμόδια Επιτροπή Αυθαίρετων Κατασκευών, που εδρεύει στην Υπηρεσία Δόμησης του Νομού, όπου ανήκει το αυθαίρετο.

Τι ακολουθεί στη συνέχεια;

Μετά την εξέταση των απαιτούμενων δικαιολογητικών, η Επιτροπή είτε δέχεται είτε απορρίπτει την αίτηση, με βάση την αισθητική ένταξη της αυθαίρετης κατασκευής ως προς το σύνολο του νομίμως υφιστάμενου κτιρίου, το ευρύτερο δομημένο περιβάλλον, καθώς και την αρχιτεκτονική και μορφολογική τυπολογία του παραδοσιακού οικισμού ή τμήματος πόλης.

Μπορεί η Επιτροπή να επιβάλει την εκτέλεση συγκεκριμένων έργων;

Ναι. Η επιτροπή μπορεί να επιβάλει την εκτέλεση εργασιών προσαρμογής του αυθαίρετου κτίσματος στους ισχύοντες μορφολογικούς όρους και περιορισμούς του παραδοσιακού οικισμού ή του παραδοσιακού τμήματος πόλης. Επίσης η επιτροπή μπορεί να προβεί σε αυτοψία προκειμένου να εκτιμήσει το μέγεθος και την έκταση των απαιτούμενων εργασιών προσαρμογής.

Τι ισχύει (σε αυτή την περίπτωση) με την έκδοση της οικοδομικής άδειας;

Σε περίπτωση, όπου απαιτηθούν να γίνουν εργασίες προσαρμογής, αυτές εκτελούνται μετά την κοινοποίηση της απόφασης της επιτροπής στον ιδιοκτήτη και μετά την έκδοση σχετικής οικοδομικής άδειας, εφόσον απαιτείται.

Στην περίπτωση αυτή, η άδεια εκδίδεται χωρίς να προηγηθεί η καταβολή του ενιαίου ειδικού προστίμου. Οπως προαναφέρθηκε, οι εργασίες προσαρμογής πρέπει να ολοκληρωθούν σε διάστημα έξι μηνών.

Οι εργασίες που απαιτείται να γίνουν πρέπει να πιστοποιηθούν;

Ναι, πρέπει να γίνει έλεγχος από τον ελεγκτή δόμησης.

Τι ισχύει για τη διαδικασία υπαγωγής;

Μετά το πέρας των εργασιών προσαρμογής, η επιτροπή, αφού διαπιστώσει την εκτέλεση αυτών, επιτρέπει την υπαγωγή των αυθαίρετων κατασκευών στις διατάξεις του σχετικού νόμου και ενημερώνει σχετικά τον αρμόδιο φορέα διαχείρισης του πληροφοριακού συστήματος εντός δύο ημερών, προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαδικασία υπαγωγής.

Υπάρχει η δυνατότητα μεταβίβασης αυθαιρέτων εντός παραδοσιακών οικισμών;

Ναι, και γίνεται με τον εξής τρόπο. Ο ενδιαφερόμενος ιδιοκτήτης υποβάλλει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά στην Επιτροπή Αυθαιρέτων και με τον αριθμό πρωτοκόλλου ανοίγει η δήλωσή του στο ηλεκτρονικό σύστημα. Στη συνέχεια, καταβάλλει το ποσό που αντιστοιχεί στο 30% του συνολικού ποσού του προστίμου και συνεχίζει τη διαδικασία της μεταβίβασης.

Ποιος έχει την ευθύνη για την ολοκλήρωση της νέας διαδικασίας;

Την υποχρέωση της ολοκλήρωσης της διαδικασίας την αναλαμβάνει ο νέος ιδιοκτήτης, με ειδική μάλιστα μνεία στο σχετικό συμβολαιογραφικό έγγραφο.

Τι ισχύει με τη διαδικασία εξόφλησης του ειδικού προστίμου;

Η προθεσμία εξόφλησης του ειδικού προστίμου, πέραν της καταβολής του 30% του ποσού του προστίμου, αρχίζει από την κοινοποίηση της θετικής κρίσης της Επιτροπής στον νέο ιδιοκτήτη.

Τι ακριβώς προβλέπεται για τη μείωση προστίμων λόγω της προσαρμογής;

Με βάση τα όσα προβλέπονται από τη σχετική νομοθεσία (σ.σ.: Ν.4495/2027), το πρόστιμο μειώνεται κατά το ποσό που δαπανάται για την εκτέλεση εργασιών προσαρμογής τωνκτιρίων, και μέχρι το50% του προστίμου.

Ενα παράδειγμα;

Εάν λ.χ. το πρόστιμο είναι 3.000 ευρώ (αφαιρουμένου του παραβόλου) και οι εργασίες που γίνουν είναι της τάξης των 2.000 ευρώ, η μείωση θα γίνει για τα 1.500 ευρώ. Στη διαδικασία μείωσης εντάσσονται δαπάνες που αφορούν: την αγορά υλικών/εξοπλισμού, οικοδομικές εργασίες αποξήλωσης/αποκομιδής, εργασίες τοποθέτησης/εγκατάστασης, αποκατάστασης, τοποθέτησης ικριωμάτων, κ.λπ.

Κι αν ο ιδιοκτήτης επιλέξει να προβεί και σε ενεργειακή αναβάθμιση ακόμη και στατική ενίσχυση του αυθαιρέτου;

Τότε, το πρόστιμο μπορεί να μειωθεί επιπρόσθετα κατά 15 % και να φτάσει το65%.

Εάν κάποιος ιδιοκτήτης έχτισε χωρίς οικοδομική άδεια σε παραδοσιακό οικισμό μπορεί να τακτοποιήσει το αυθαίρετο;

Μετά την κήρυξη ως παραδοσιακού ενός οικισμού κάτω των 2.000 κατοίκων, δεν επιτρέπεται η υπαγωγή στον νόμο περί αυθαιρέτων,των εξ ολοκλήρου αυθαιρέτων, που έχουν σε ποσοστό μεγαλύτερο του40% υπέρβασηοποιουδήποτε όρου δόμησης (δόμηση, κάλυψη, ύψος), πέραν των υφιστάμενων, κατά την κήρυξη, αυθαίρετων κτισμάτων.

Πόσοι είναι στην Ελλάδα οι παραδοσιακοί οικισμοί;

Η εκτίμηση είναι πως οι παραδοσιακοί οικισμοί σε όλη την Ελλάδα ανέρχονται σε 830.

Πού βρίσκονται;

Βρίσκονται, μεταξύ άλλων, σε Μαγνησία , Ιωάννινα, Ηράκλειο, Χίο, Λέσβο, Κέρκυρα, Ρέθυμνο, Τρίκαλα, Αχαΐα, Εύβοια, Αρκαδία, Ευρυτανία, Κυκλάδες κ.α.