By the book

Hannah Arendt Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού Τρίτο Μέρος: Ολοκληρωτισμός Μτφ. Βασίλης Τομανάς Εκδ. Νησίδες, 2017, σελ. 248 Τιμή: 16 ευρώ Στο τρίτο μέρος του ίσως πιο σημαντικού έργου της η Χάνα Αρεντ (ο αντισημιτισμός και ο ιμπεριαλισμός τα δύο πρώτα) μελετά τους θεσμούς των δύο ολοκληρωτισμών του 20ού αιώνα, του ναζισμού και του κομμουνισμού ή […]

Ivan Jablonka Λετισιά ΄Ή το τέλος των ανδρών Μτφ. Χαρά Σκιαδέλλη Εκδ. Πόλις, 2017, σελ. 448 Τιμή: 16 ευρώ Μια συγκλονιστική ιστορία που συντάραξε όλη την Γαλλία και κλόνισε την κυβέρνηση Σαρκοζί. Ο συγγραφέας, συνδυάζοντας την κοινωνική επιστήμη με τους κανόνες γραφής μιας αστυνομικής ιστορίας, μας δίνει το ματωμένο πορτρέτο μιας γυναίκας που ήταν θύμα […]

Τάσος Λειβαδίτης Το εκκρεμές Εκδ. Μετρονόμος, 2017, Σελ. 151 Τιμή: 12,70 ευρώ Το έργο του σπουδαίου μας ποιητή Τάσου Λειβαδίτη επανεκδίδεται σταδιακά από τις εκδόσεις Μετρονόμος –έχουν ήδη κυκλοφορήσει τα «Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας», «Εγχειρίδιο ευθανασίας», «Βιολέτες για μια εποχή», «Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα». Πρόσφατα κυκλοφόρησε και το μοναδικό πεζογράφημά του, […]

Καθώς εξακολουθεί η κρίση, το βιβλίο φαίνεται να περνά τον δικό του γολγοθά. Μέγα ζητούμενο είναι πώς μπορεί να γίνει το λογοτεχνικό βιβλίο είδος πρώτης ανάγκης. Από αυθαίρετες ερμηνείες έχουμε χορτάσει, ωστόσο το ταμείο είναι σκληρός κριτής. Κατά τα λοιπά, η διάδοση του βιβλίου από στόμα σε στόμα όπως παλιά, φαίνεται να επιβεβαιώνεται ξανά. Οπως […]

Τη 17η Νοεμβρίου 1973 επρόκειτο να ταξιδέψω στη Θεσσαλονίκη, όπως συχνά συνέβαινε τότε, να παρακολουθήσω Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή τέσσερις παραστάσεις του εναλλασσόμενου ρεπερτορίου του Κρατικού Θεάτρου. Ηταν ημέρα Παρασκευή του Πολυτεχνείου και βέβαια το ταξίδι ματαιώθηκε. Μετέβην όμως την άλλη Παρασκευή, όταν η τριανδρία ήταν πλέον κρατούμενη και αλώνιζε ο σκοτεινός δικτάτορας Ιωαννίδης. Η κριτική […]

Το 1995, Χριστούγεννα, ο ποιητής και κριτικός Κωνσταντίνος Μπούρας, 23 ετών τότε, αποφάσισε να πάει διακοπές στη μυθική Ταγγέρη. Εκεί συνάντησε εξίσου μυθικούς συγγραφείς: τον Πολ Μπόουλς («Τσάι στη Σαχάρα»), τον Μωχάμεντ Σουκρί («Το γυμνό ψωμί») και πριν από αυτούς, τον Ταχάρ Μπεν Τζελούν. Αυτό έγινε τυχαία. Πρώτα συνάντησε τον διάσημο μαροκινό συγγραφέα Μπεν Τζελούν, […]

Αν κάτι κάνει το αφηγηματικό βιβλίο του Νίκου Ξένιου «Το κυνήγι του βασιλιά Ματθία» άκρως συναρπαστικό, δεν είναι μόνον ότι μέσα στις ενενήντα του σελίδες έχεις μια επιτομή της ανθρώπινης περιπέτειας (όπως μάλιστα την εγκαθιστά ένας συνδυασμός παραμυθιού και σύγχρονου δράματος) στη διάρκεια τετρακοσίων χρόνων. Είναι κυρίως ότι η Ιστορία συμπλέκεται μέσα του μ’ έναν […]

Για τον Homo Faber, η γραφή είναι σαν την αναπνοή. Καταστάσεις και περιστατικά της ζωής που περιέχουν στον πυρήνα τους μια λογοτεχνική πλευρά, μπαίνουν άμεσα στην περιπέτεια της λευκής σελίδας. Ο Χρήστος Χωμενίδης εκτός από το μυθιστόρημα, τα τελευταία χρόνια καταπιάνεται συστηματικά με την αρθρογραφία και ιδιαίτερα με το απαιτητικό είδος του χρονογραφήματος. Το οποίο, […]

Ο Ξενοφών Κοντιάδης είναι συνταγματολόγος, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου. Συγγραφέας πολλών σημαντικών έργων. Με αυτό του το βιβλίο αποδομεί όλες τις κινούμενες στον δημόσιο διάλογο της χώρας κοινοτοπίες για τη σοσιαλδημοκρατία. Στη χώρα μας όπου πολύ όψιμα ανακάλυψαν κάποιοι τη σοσιαλδημοκρατία, την περίοδο […]

Ο Γιόζεφ Μπλοχ, παλαίμαχος πετυχημένος ποδοσφαιριστής και νυν ειδικευμένος εργάτης, απολύεται ένα ωραίο πρωί από τη δουλειά του. Ο Μπλοχ είναι χωρισμένος, έχει μάλιστα και παιδί, για το οποίο δεν μαθαίνουμε απολύτως τίποτα. Αν και το παρελθόν του θα παραμείνει ώς το τέλος αδιαφανές, τον παρακολουθούμε καταλεπτώς σε σύντομα «κινηματογραφικά» πλάνα μονταρισμένα εξαιρετικά επιδέξια από […]

Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος τον έχει χαρακτηρίσει «λυρικό ποιητή του ερωτικού λόγου». Δεν απέχει από τον κανόνα καθώς οι περισσότεροι κριτικοί του αποδίδουν την ιδιότητα του «λυρικού ποιητή». Εκτός ίσως από τον Δημήτρη Μαρωνίτη που προτιμούσε τη λέξη «δραματικός». Οπως και να ‘χει, ο Χριστόφορος Λιοντάκης είναι ποιητής στέρεος και με διάρκεια και η ποιητική του […]

Το κείμενο που ακολουθεί δεν είναι αγιογραφία ούτε αγιολόγιο, δεν έχει μολυνθεί, και το πιστεύω, με καμιά από τις αρρώστιες που ταλανίζουν την Iστορία και δημιουργούν συχνά ιδεολογικά εκτρώματα. Ο γράφων για 50 χρόνια σεμνύνεται ότι είναι δάσκαλος πριν απ’ όλα και πάνω απ’ όλα. Και δάσκαλος στη συνείδησή μου σημαίνει διδάσκω και διδάσκομαι. Οποιος […]

Δυσκολεύεται να καταλάβει κανείς τι ακριβώς συμβαίνει και τα δέκα διηγήματα της Ζέτας Κουντούρη με τον τίτλο «Λίγο πριν βρέξει», αν και διαβάζονται ευχάριστα, ωστόσο κάτι τους λείπει που θα τα έκανε –κατά το δυνατόν –ολοκληρωμένα αφηγηματικά κομμάτια. Ή έστω θα τους έδινε την προοπτική σε μια δεύτερη ανάγνωση να μην υπάρχει το déjà vu, […]

Το ταξίδι, για την ιστορικό και πεζογράφο Λένα Διβάνη, έχει γίνει δεύτερη φύση. Οποτε της περισσεύουν χρήματα, εκεί επιλέγει να τα ξοδέψει, ειδικά όμως από το 2002 και μετά, κάνει και ορειβατικά ταξίδια με οργανωμένες αποστολές. Ηταν τότε που για να βοηθήσει ψυχολογικά μια φίλη της ορειβάτισσα που αισθάνθηκε φόβο για το επόμενο ταξίδι, αποφάσισε […]

Ανήμερα των εορτασμών της Ανεξαρτησίας, τον Ιούλιο του 1845, ένας 27χρονος απόφοιτος του Χάρβαρντ εγκατέλειπε το σπίτι του στο Κόνκορντ της Μασαχουσέτης για να μπαρκάρει σε μια περιπέτεια που θα τον καθιστούσε χρόνια μετά σύμβολο της αγάπης για την παρθένα (ακόμη τότε) άγρια φύση. Βέβαια η περιπέτεια αυτή δεν έμοιαζε διόλου με τους ηρωισμούς των […]

Ο πρώτος θεατρικός τρελός της Iστορίας είναι ο Ηρακλής του Ευριπίδη αλλά και ο Ορέστης στην ομώνυμη τραγωδία του ίδιου τραγικού ποιητή. Ο Ευριπίδης υπήρξε γόνιμος συνομιλητής του Ιπποκράτη, του πρώτη μελετητή στην Ιστορία που αντιμετώπισε την τρέλα ως ασθένεια τής οποίας μπορεί κανείς να διερευνήσει τα αίτια, τα συμπτώματα και την πιθανή θεραπεία, σε […]

Το ταρτάν νουάρ στα καλύτερά του. Ο όρος ανήκει στον Ιαν Ράνκιν, διασημότερο εκπρόσωπο του είδους και αναφέρεται στο το παραδοσιακό καρό σκωτσέζικο ύφασμα: νουάρ από σκωτσέζους συγγραφείς, που διαδραματίζεται στη Σκωτία. Μια μείξη αμερικανικού hardboiled και της μεγάλης λογοτεχνικής τοπικής παράδοσης των Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον και Αρθουρ Κόναν Ντόιλ. Εκτός από τον Ιαν Ράνκιν […]

Προβληματίζει βαθιά το βιβλίο του Σπύρου Μπρίκου «Αγία παπαλίνα η καλλονή» (μια σειρά είκοσι δύο διηγημάτων με τίτλους τους συχνά ονόματα όπως «Ζούπα με, Φιοντόρ», «Αστερίου Στεργιανή», «Αναστάσιος Σαργοπαπάς», «Η σύζυγος του Κ. Αρσένογλου», «Και το όνομα αυτής, Νίτσα»), κυρίως γιατί με αφετηρία την πόλη της Πρέβεζας και τον Αμβρακικό Κόλπο θέλει να ανοιχθεί σε […]

Από το 2007 μέχρι το 2014 ο δημοσιογράφος Αλέξης Παπαχελάς, διευθυντής της εφημερίδας «Καθημερινή», συναντούσε τακτικά τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και έκανε μαζί του συζητήσεις περίπου της μιας ώρας, οι οποίες καταγράφονταν. Σκοπός να συγκεντρωθεί ένα μεγάλο υλικό συνεντεύξεων που θα δημοσιευόταν μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Ο πρώτος τόμος του βιβλίου «Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης […]

Βρισκόμαστε στο Τέιμς-ον-Λόκντον, μια επινοημένη μικρή πόλη όχι μακριά από το Λονδίνο, στις όχθες του Τάμεση, χειμώνα του ’42. Εδώ, όπως και σε όλη την αγγλική επαρχία, έχουν καταφύγει άνθρωποι εκδιωγμένοι από τον τρόμο και τις καταστροφές που προκάλεσαν στο Λονδίνο και αλλού οι μαζικοί γερμανικοί βομβαρδισμοί. Μια τέτοια περίπτωση είναι η 39χρονη δεσποινίς Ρόουτς, […]

Σε μια εποχή που τα πάντα (από την εκπαίδευση έως την πολιτική και από τα κοινά ήθη στην τέχνη) έχουν αποδομηθεί με μέθοδο και συστηματικά, συνειδητά και συχνότατα κατευθυνόμενα από συγκεκριμένα κέντρα αλλοίωσης της Ιστορίας και των ηθών ενός λαού με παρελθούσα πνευματική ευφορία και πρωτοτυπία, είναι παρήγορο να επιστρέφουν κάποιοι ευαίσθητοι συμπολίτες μας, ρισκάροντας […]

Λέμε ότι το 25% του ΑΕΠ που έχασε η Ελλάδα τα χρόνια αυτά της μνημονιακής κρίσης είναι ποσοστό απώλειας που αντιστοιχεί σε χώρα που εξέρχεται από πόλεμο. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πάντως, οι απώλειες ήταν πολύ μεγαλύτερες. Η Ελλάδα έχασε τότε το 5% του πληθυσμού της, περίπου το 65% του προπολεμικού της ΑΕΠ, σχεδόν 30% […]

Μετά το «Την Κυριακή έχουμε γάμο» (Διόπτρα, 2015), ο Γιάννης Ξανθούλης ανανεώνει το ραντεβού του με το πιστό και πολυάριθμο κοινό του. Το νέο του βιβλίο με τίτλο «Εγώ, ο Σίμος Σιμεών», από το οποίο το «Βιβλιοδρόμιο» προδημοσιεύει ένα απόσπασμα, κυκλοφορεί στις 22 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα. Η δράση είναι τοποθετημένη σε μια φανταστική […]

Να το σημειώσουμε από την αρχή: από τη στιγμή που το «Ταξίδι στη Νέα Υόρκη» του Νίκου Μπακουνάκη θα μπορούσε να έχει γραφεί ως ένα άκρως ενδιαφέρον ή και συναρπαστικό μυθιστόρημα, αλλά επιλέγεται η μορφή του χρονικού (ή μήπως μιας σχεδόν ημερολογιακής καταγραφής, ενός κινηματογραφικού ντοκιμαντέρ καμωμένου με λέξεις, τέλος ως σημειώσεις για μια σύνθεση […]

Καλοκαίρι, με μισόκλειστες τις γρίλιες μεσημέρι, μ’ ανοιχτό πουκαμισάκι στα ίδια μέρη, λέει ο Διονύσης Σαββόπουλος και το τραγούδι του αποπνέει μια κάποια αμφιθυμία γι’ αυτό το ζεστό ελληνικό καλοκαίρι που είναι ταυτόχρονα μαγικό και αντιαισθητικό, υπέροχο και κουραστικό. Σύμφωνα με την ποιήτρια Ελένη Παπανδρέου είναι και μάταιο. Τουλάχιστον ο Αύγουστος του τίτλου της είναι […]

Ο πρωτότυπος και πιασάρικος τίτλος του βιβλίου αυτού είναι Lincoln in the Bardo. Επρεπε πάση θυσία να διατηρηθεί και στα ελληνικά, αν μη τι άλλο για να προϊδεάσει τον αναγνώστη ως προς τις δυσκολίες που θα βρει μπρος του, ιδεατά δε να τον ωθήσει σε λίγη προκαταρκτική έρευνα. Μπάρντο είναι τρόπον τινά, κατά τη βουδιστική […]

Και ο Παράδεισος μια ουτοπία ήταν. Διότι όσο ζούσαν μέσα σ’ αυτόν τον Κήπο οι πρωτόπλαστοι πριν γνωρίσουν τον εαυτό τους, πριν συνειδητοποιήσουν πως είναι θνητοί, πριν αρχίσουν να βγάζουν το ψωμί τους με τον ιδρώτα του προσώπου τους, η διαβίωσή τους ήταν ομόλογη και ομότροπη με τα υπόλοιπα ζωντανά, άρα δεν είχαν ιδέα τι […]

Τον Νοέμβριο του 1953, όταν ο Γιώργος Σεφέρης επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Αγία Νάπα στην Κύπρο, με οδηγό τον «ξενιστή» του Ευάγγελο Λουίζο, μαγεύτηκε. Και όπως σημειώνει ο πανεπιστημιακός Γιώργος Γεωργής, η Αγία Νάπα είναι το μόνο τοπωνύμιο με το οποίο τιτλοφόρησε δύο ποιήματά του: Αγιάναπα, α’, Αγιάναπα, β’ (περιλαμβάνονται στα «Ημερολόγια καταστρώματος, Γ’»). […]

Δεν συνιστά εξαίρεση το βιβλίο διηγημάτων του Γιώργου Μπράμου «Ανάμεσα στους τοίχους» όσον αφορά το οπισθόφυλλό του που, αντί να συνοψίζει το τι πρόκειται να διαβάσεις, σε μπερδεύει με παρατηρήσεις του τύπου «Σκληρά, αντιρητορικά αλλά και απρόσμενα, τα διηγήματα του βιβλίου διατρέχουν τη μνήμη και το βίωμα, αφήνοντας το ίχνος της μικρής ιστορίας, μέσα στη […]

Στην «αληθινή γενιά του Πολυτεχνείου», γράφει στην αρχή του βιβλίου η αφιέρωση του Στέλιου Κούλογλου, ο οποίος και συντόνισε για τις ανάγκες των τηλεοπτικών του ρεπορτάζ το δύσκολο έργο της συλλογής περίπου εβδομήντα μαρτυριών ανθρώπων, που ο καθένας με τον δικό του τρόπο, θετικό ή αρνητικό, «πιάστηκε στα γρανάζια της Ιστορίας». Πράγματι, ο ρόλος που […]

Από τις πρώτες κιόλας σελίδες, η γραφή της Ισμήνης Καρυωτάκη προτίθεται να μην αφήσει τον αναγνώστη στην ησυχία του. Κάθε πρόταση σ’ αυτό το κομψοδουλεμένο μυθιστόρημα σε παίρνει απ’ το μπράτσο για μια βόλτα αγνώστου κατευθύνσεως, με αυτοσχέδιους οδοδείκτες. Παιχνιδίζει με τις βεβαιότητες με τρόπο ελλειπτικό κι έρχεται να ανατρέψει τους εδραιωμένους, υποτίθεται, προσδιορισμούς χειραφέτησης […]

Οι σκέψεις που θα ακολουθήσουν οφείλονται στο νέο πόνημα, αγώνισμα και κατόρθωμα του ακαταπόνητου δασκάλου της ελληνικής γλώσσας Γιώργου Μπαμπινιώτη. Ευκαιρία βέβαια μας προσφέρει η έκδοση της «Σύγχρονης Σχολικής Γραμματικής για όλους (Ελληνική γλώσσα – Γραμματική – Σύνταξη)» του Κέντρου Λεξικολογίας. Το τελευταίο αυτό δώρο του Μπαμπινιώτη στην ελληνική εκπαίδευση και παιδεία έρχεται να συνταχθεί […]

Διαβάζοντας το συναρπαστικό, είναι αλήθεια, «Ημερολόγιο μιας επιστροφής» του Τηλέμαχου Χυτήρη (μια σύνθεση τριών αφηγημάτων με το πρώτο που φέρει τον τίτλο του βιβλίου να είναι σε έκταση όσο τα δύο άλλα μαζί, η «Συνταγή» και το «Ιάσονα… Ιάσονα!») σκέφτεται κανείς την παρατήρηση που είχε κάνει κάποτε ο Αλέξης Μινωτής στον Γιάννη Τσαρούχη λέγοντάς του […]