By the book

Ο βρετανός ιστορικός και διπλωμάτης Εντουαρντ Χάλετ Καρ (1892-1982) είναι μια από τις πιο αξιόπιστες πηγές για κάθε ιστορικό αναλυτή αλλά και κάθε ενδιαφερόμενο όσον αφορά την ιστορία των πρώτων χρόνων της Ρωσικής Επανάστασης. Αυτό εδώ το βιβλίο αποτελεί μια ευσύνοπτη παρουσίαση της εννιάτομης «Ιστορίας της Σοβιετικής Ρωσίας 1917-1929». Ο πρώτος τόμος εκδόθηκε το 1950 […]

Το 1933 και το 1936 εκδίδονται οι δύο τόμοι της «Αργώς». Ο Γιώργος Θεοτοκάς (1905-1966) δεν είναι παρά 28 και 31 χρονών αντιστοίχως. Ξαναδιαβάζοντας το βιβλίο σήμερα, δεν μπορείς παρά να εκπλαγείς με την πρώιμη ωρίμαση του συγγραφέα, την καλή γνώση του πολιτικού διακυβεύματος, κυρίως όμως την εμβάθυνση στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Κωνσταντινουπολίτης και αστός, […]

Το πρώτο που σκέφτεται κανείς διαβάζοντας τον τίτλο Ιστορίες από το Μετς (μια σειρά δεκατεσσάρων διηγημάτων του Γιάννη Ν. Μπασκόζου) είναι γιατί άραγε η περιοχή αυτή της Αθήνας δικαιούται μια τόσο εξαιρετική μνεία και μεταχείριση ή αν θα είχε νόημα να διαβάσει κανείς ιστορίες που να έχουν συμβεί στο Παγκράτι, την Κυψέλη, τα Λιόσια, τα […]

Μια στιγμή αρκεί για να μετατρέψει έναν ήσυχο και μοναχικό σαρανταπεντάχρονο φιλόλογο, που ζει στη γενέτειρά του, την Κω,σε δολοφόνο. Αρκεί για να τεμαχίσει τη ζωή του στα δύο ή ακόμη και στα τέσσερα: στην εποχή πριν γνωρίσει το θύμα του, τον Γιούρι, και στην περίοδο μετά. Και στην εποχή πριν από τη δολοφονία και […]

Η Παγκόσμια και Διεθνής Εκθεση της Γάνδης άνοιξε τις πύλες της στις 4 Απριλίου 1913. Επισκέπτες συνέρρεαν από γνωστά και άγνωστα έθνη για να θαυμάσουν τον πλούτο των εκθεμάτων, τις ποικίλες εκδηλώσεις, την αρχιτεκτονική και αισθητική του απέραντου χώρου. Ο ενθουσιασμός για την ανθρώπινη κατάσταση εκφραζόταν στον Τύπο, που υπογράμμιζε το ευρωπαϊκό πνεύμα, το οποίο […]

Αβάνα, 28 Σεπτεμβρίου 1973. Δύο μόλις εβδομάδες μετά το αιμοσταγές, αμερικανοκίνητο πραξικόπημα του στρατηγού Πινοτσέτ στη Χιλή και τον επακόλουθο θάνατο του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο Φιντέλ Κάστρο Ρους, πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κούβας, στεκόταν σε μια εξέδρα στην Πλατεία της Επανάστασης. Ενα εκατομμύριο κόσμου είχε συγκεντρωθεί για 13η επέτειο από τη […]

Η μάνα μου ύφαινε. Στο σπίτι, στο κατώι, βρήκε από τη δική της γιαγιά και προγιαγιά έναν αργαλειό και είχε μάθει να υφαίνει. Οταν στην Κατοχή ο φιλόλογος πατέρας μου, που υπηρετούσε στη Λαμία, με νοικιασμένο σπίτι, ζήτησε απόσπαση για την Αταλάντη, την κωμόπολη της μητέρας τής μάνας μου, μετακομίσαμε στο σπίτι της γιαγιάς, όπου […]

Αν έφτιαχνε έναν λόφο όχι η φύση αλλά η Ιστορία, τι θα έκρυβε κάτω από τη μυτερή κορυφή του; Πόσα χρόνια της θα μπορούσαν να χωρέσουν μέσα στο χώμα; Και ποιος θα μπορούσε με μια σκαπάνη, πολλή φαντασία, συναίσθημα, χιούμορ αλλά και επιστημονική ακρίβεια να φέρει στο φως όσα έμειναν θαμμένα για χιλιετίες και να […]

Είναι τόσο απολαυστικό το μυθιστόρημα της Νίκης Μαραγκού «Είναι ο πάνθηρας ζωντανός;» (τον προσεχή Φεβρουάριο συμπληρώνονται πέντε χρόνια από τον αιφνίδιο θάνατό της σε αυτοκινητικό δυστύχημα στην Αίγυπτο), ώστε δεν θα διανοούνταν κανείς να διατυπώσει ακόμη και την ελαχιστότερη αντίρρηση, αν δεν χρειαζόταν ν’ αντιμετωπίσει το βιβλίο «κριτικά». Εστω κι αν ο θάνατος και μάλιστα […]

Εχουμε συχνά την τάση να θεωρούμε ότι όσο παλιότερο είναι ένα κείμενο, τόσο δυσκολότερη είναι η πρόσληψή του από έναν σημερινό αναγνώστη, όχι μόνο γλωσσικά αλλά ιδίως νοηματικά και συναισθηματικά. Και είναι αλήθεια ότι οι εποχές αλλάζουν, κάτι που γινόταν σε μια άλλη εποχή δεν είναι αναγκαστικά κατανοητό σήμερα ούτε συγκινεί με τον ίδιο τρόπο. […]

Αυτή είναι μια κριτική εις τον κύβον. Κρίνει τον κριτικό Ραυτόπουλο που μας καταθέτει ένα πολυσήμαντο βιβλίο για τον ρόλο της κριτικής διά μέσου της Ιστορίας. Δύσκολη δουλειά και όχι μόνο γιατί είναι γνωστή η αμέριστη εκτίμησή μου για το έργο του συγγραφέα, όχι μόνο γιατί ο ίδιος με έχει τιμήσει τα τελευταία χρόνια με […]

Το «Ενα δωμάτιο με θέα» συνιστά ορόσημο όχι μόνο της δημιουργικής πορείας του ομολογουμένως ταλαντούχου αυτού συγγραφέα (Λονδίνο 1879 – Κόβεντρι 1970), ο οποίος, σημειωτέον, διεκδίκησε δεκαέξι φορές το βραβείο Νομπέλ, αλλά και της δυτικοευρωπαϊκής στρατηγικής εν γένει στον χώρο της καθαρά δημιουργικής γραφής. Εκείνης δηλαδή της στρατηγικής η οποία πράγματι ήξερε πώς να αναδείξει […]

Αυτή την εποχή πολύ συχνά με απασχολεί η έννοια του προτύπου. Δεν είναι καμιά εμμονή ούτε ιδεοληψία, αλλά, να, καθώς κυκλοφορούμε σ’ έναν κόσμο τεράστιο σε σχέση με τα περασμένα, τότε που οι πληροφορίες ήταν λίγες και συχνά είτε λογοκριμένες είτε επιλεγμένες είτε πολύ μακρινές για να μας επηρεάζουν, είναι φυσικό και αναγκαίο κάθε φορά […]

Είναι παρήγορο κι ενθαρρυντικό η πιο μεστή, ουσιαστική και διαβαστερή διηγηματογραφία να γράφεται χάρη σε νέους συγγραφείς –γυναίκες και άνδρες -, σχετικά όχι ιδιαίτερα γνωστούς ακόμη, όπως είναι η Εύα Μ. Μαθιουδάκη, που έχει δημοσιεύσει ώς τώρα μία μόνο νουβέλα με τον τίτλο «Αυτός ο ένας, ο Αρίστος». Αλλά και όπως παρατηρήσαμε ήδη σε σχέση […]

Το γαλλικό αστυνομικό μυθιστόρημα που τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 έβγαλε σημαντικούς συγγραφείς και βιβλία έδωσε για ένα διάστημα την εντύπωση μιας σημαντικής υποχώρησης. Δύο από τους πρωτοπόρους εκείνης της περιόδου, ο Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ και ο Ζαν-Κλοντ Ιζό, αριστεροί και οι δύο (διαφορετικών αποχρώσεων) που ήταν 25άρηδες τον Μάη του ’68, πέθαναν νέοι. […]

Εκατό ώρες που συγκλόνισαν τη χώρα. Η δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη τον Μάιο του 1963 αποτέλεσε ένα από εκείνα τα ελάχιστα γεγονότα που αφυπνίζουν συνειδήσεις, κινητοποιούν ανθρώπους, αλλάζουν την πορεία των πραγμάτων σε μια χώρα. Λίγα «συγκλονιστικά» γεγονότα στον εικοστό αιώνα, μετρημένα πιθανόν στα δάχτυλα του ενός χεριού, μπορούν να ενταχθούν χωρίς υπερβολή στην […]

Αυτό το βιβλίο είχε πέσει στα χέρια μου στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Σχεδόν δέκα χρόνια μετά την πτώση του σοβιετικού κομμουνισμού. Το είχα διαβάσει ελπίζοντας ότι σ’ αυτό θα ανακαλύψω μια άλλη ανάγνωση της αναρχίας και της σχέσης της με τον κομμουνισμό. Δεν έκανα λάθος. Αν και ποτέ δεν αισθάνθηκα ούτε πολύ κοντά […]

Τίποτα δεν είναι έτσι όπως φαίνεται. Πιστός όχι μόνο στο νησί του αλλά και στην αφηγηματική του άρθρωση, ο Γιάννης Μακριδάκης στο δωδέκατο βιβλίο του έρχεται αντιμέτωπος με τη μικρή και τη μεγάλη ιστορία του τόπου του. Ενός τόπου που σαν ζωντανός οργανισμός δεν παύει να γεννά και κυρίως να ξεβράζει θαμμένα κρίματα. Ακόμη και […]

Θάνος Λίποβατς Ο Μαρτίνος Λούθηρος και η Επανάσταση της Μεταρρύθμισης Εκδ. Πόλις, 2017, σελ. 196 Τιμή: 15 ευρώ Αν ο Μακιαβέλι σηματοδοτεί το πέρασμα από την προνεωτερική στη νεωτερική πολιτική πραγματικότητα, ο Λούθηρος, όπως εξαιρετικά περιγράφεται και παρουσιάζεται η ζωή και το έργο του από έναν από τους πιο σοβαρούς έλληνες επιστήμονες, τον Θάνο Λίποβατς, […]

Δεν συνηθίζεται να αναφέρει κανείς παρατακτικά τα τρία «μεμπτά» σημεία ενός βιβλίου και μάλιστα όταν πρόκειται για ένα βιβλίο πολύ ενδιαφέρον και καλογραμμένο όπως οι «Ομορφοι έρωτες» του Ιάκωβου Ανυφαντάκη, που περιλαμβάνει δεκαπέντε άλλοτε εκτενή και άλλοτε πολύ σύντομα διηγήματα. Με τέταρτο «μεμπτό» σημείο το οπισθόφυλλο που μοιάζει να θέλει να μεταβάλει σε σιβυλλικό ένα […]

Το έργο Το ξενοδοχείο της νύχτας που πέφτει του Νάνου Βαλαωρίτη ανέβηκε στο Παρίσι τον Απρίλιο του 1959, σε σκηνοθεσία του Marc’O και με πρωταγωνιστές τους Μαρπέσα Ντον, γνωστή από την ταινία Ορφέο Νέγκρο, και Ζορζ Βαντέ. Στην πρόσκληση η υπόθεση περιγραφόταν ως εξής: Ενα ζευγάρι σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου ανακαλεί το πραγματικό ή το […]

Δεν είναι διόλου ευκολοδιάβαστο αυτό το μυθιστόρημα του 55χρονου έγχρωμου πεζογράφου και ποιητή Πoλ Μπέιτι. Ούτε είναι περίεργο ότι απορρίφθηκε από ουκ ολίγους έντρομους εκδότες ως ακατανόητο, προκλητικό και εκτός οποιασδήποτε συγγραφικής νόρμας. Οταν βρήκε επιτέλους τον δρόμο του στις φιλόξενες αγκάλες ενός μικρού αγγλικού εκδοτικού οίκου, ακόμη και οι κριτικοί που το είδαν θετικά […]

Οι βιομηχανίες του μέλλοντος είναι κιόλας εδώ πανταχού παρούσες. Η ογκώδης ενδελεχής βιβλιογραφία εκτιμά πως αρκετές βρίσκονται σε πρώιμη φάση, πολλές, με προεξάρχουσες την τεχνητή νοημοσύνη και τις υπερνοήμονες μηχανές, έχουν εγκατασταθεί και κυριαρχούν. Αλλες έχουν εισέλθει σε ανεξερεύνητα και αμφιλεγόμενα πεδία επιστήμης και τεχνικής παραβλέποντας ανεπίλυτα ηθικά και δικαιικά ζητήματα. Ορισμένες σχεδιάζονται και, μάλλον […]

Οταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος παντρεύτηκε την Ελενα, το 1921, μετά την οδυνηρή ήττα του στις εκλογές του 1920 που ο ίδιος είχε προκαλέσει εκτιμώντας λάθος τα δεδομένα, ο γάμος αυτός έγινε δεκτός με πολλές επιφυλάξεις. Ιδίως στην Κρήτη, που είχε τον Βενιζέλο για Θεό. Ο συγγραφέας και βιογράφος του Γιάννης Μουρέλλος έγραφε χαρακτηριστικά: «Θυμούμαι αξέχαστα, […]

«Εδώ ας σταθώ κι ας δω κι εγώ την φύσιν λίγο». Είναι ο μοναδικός στίχος στην ποίηση του Καβάφη που ο ποιητής έστω και για μια στιγμή ατένιζε τη φύση. Αμέσως μετά ξαναγυρίζει στα ανθρώπινα τοπία, στις επιθυμίες, στις ματαιώσεις, στις ψευδαισθήσεις, στις φαντασιώσεις της ηδονής και στην πικρόχολη ματιά πάνω στις εξουσίες, στις ηγεσίες […]

Δεν το κρύβω ότι πάντα είμαι καχύποπτος έναντι εγχειριδίων σύνοψης της Ιστορίας. Και όμως υπάρχουν παραδείγματα που αποδεικνύουν πως μια τέτοια a priori απόρριψη είναι πολύ αυθαίρετη. Τα τρία παρουσιαζόμενα εδώ τεύχη εντάσσονται σε αυτό το παράδειγμα. Χωρίς βεβαίως να μπορούν να τινάξουν από πάνω τους τον συνοπτικό χαρακτήρα τους, μας παραδίδουν μια ιστορία κατάθεσης […]

Η Κορνουάλη είναι μια μικρής έκτασης ιστορική περιοχή στα νοτιοδυτικά της Αγγλίας, όπου ενδημούν μύθοι και θρύλοι από την εποχή ακόμη των δρυΐδων. Λοφώδης και ελώδης σε μεγάλα τμήματά της, δέρνεται από τον Ατλαντικό Ωκεανό, σκιάζεται από εναλλασσόμενα νέφη, τυλίγεται σε παραπλανητικές ομίχλες. Το τοπίο μεταβάλλεται διαρκώς αντανακλώντας τις διαθέσεις του καιρού αλλά και την […]

Μάλλον «συνολικότεροι» μοιάζουν οι τρεις τίτλοι των αφηγηματικών βιβλίων του Διονύση Μαρίνου που έχουν προηγηθεί («Χαμένα κορμιά», «Τελευταία πόλη», «Ουρανός κάτω») σε σχέση με το σημερινό «Οπως και αν έρθει αυτό το βράδυ». Χωρίς όμως τα δεκαεννέα διηγήματα του ομώνυμου βιβλίου να στερούνται μιας άκρως εντυπωσιακής εμβέλειας. Τόσο μάλιστα εντυπωσιακής στην επιλογή των θεμάτων αλλά […]

Ενα ολιγοσέλιδο βιβλίο που ξανοίγεται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, αγκαλιάζοντας όλους όσοι βρίσκονται σε ποικίλων μορφών μετακινήσεις. Ολους όσοι έχουν αναρωτηθεί, έστω και μία φορά στη ζωή τους, γιατί εδώ και όχι εκεί και το αντίθετο. Μια νουβέλα που στριφογυρίζει στον μεταιχμιακό χώρο μεταξύ εξομολόγησης και μυθιστορίας. Πάνω σ’ αυτή την αφηγηματική πλατφόρμα ο […]

O Υπνος, μας θυμίζει η Ζυράννα Ζατέλη, στην αρχαία ελληνική μυθολογία ήταν γιος της Νύκτας και του Ερέβους, μικρότερος αδελφός του Θανάτου, και είχε νυμφευθεί την γλυκιά Πασιθέη, θεά της χαλάρωσης και της ξεκούρασης, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά, τους Ονειρους: τον Μορφέα, τον Φοβήτορα, τον Φάντασο και τον Ικελο. Και ήταν κατά τον […]

Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη Η επιστροφή των νεκρών Δεν χάλασε βέβαια ο κόσμος αν τα πέντε στα τριάντα τρία ποιήματα ενός πολύ σημαντικού ποιητικού βιβλίου, όπως αυτό της Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη «Η επιστροφή των νεκρών», έχουν ξενόγλωσσους τίτλους, χωρίς μάλιστα να δίνεται η εξήγησή τους, παρά μόνο στο πέμπτο που λέγεται «Srbosjek» και σημαίνει «σερβοκόφτης» (ειδικό μαχαίρι που […]