By the book

Αφηγηματικός τόπος, το Κάιρο. Αφηγηματικός χρόνος, τρία καλοκαίρια (από το 1984 ώς το 2014) που συνιστούν και τα αντίστοιχα μέρη του βιβλίου. Αφηγήτρια, η ίδια η συγγραφέας που ενδύεται μεν ένα μυθιστορηματικό προσωπείο, χωρίς ωστόσο ιδιαίτερη προσπάθεια να κρυφτεί πίσω από αυτό. Θέμα, η σύγχρονη Αίγυπτος, από την επανάσταση του Νάσερ το 1952 ώς την […]

Ευτυχώς υπάρχουν ακόμη κάποιες εστίες που αντιστέκονται. Και αναφέρομαι στον πολιτισμικό χώρο που πενήντα χρόνια τώρα παρακολουθώ. Συχνά συνυπάρχουν και παγίως συμπάσχω με τις αγωνίες των ανθρώπων που αφιερώνονται χωρίς κανένα οικονομικό όφελος. Πρόκειται για τις ερασιτεχνικές ομάδες που με δημιουργικό ζήλο και συχνά βάζοντας και από την τσέπη τους αφήνονται χωρίς γκρίνιες και χωρίς […]

Ελπίζω γράφοντας δέκα μέρες από τη σημερινή δημοσίευση την παρούσα σελίδα, ελπίζω από καρδιάς να έχει καταλαγιάσει όλη αυτή η θύελλα που έχει ξεσπάσει ανάμεσα σε θεσμούς, την κυβέρνηση, την αντιπολίτευση και τη Δικαιοσύνη. Σπεύδω εν πρώτοις να πω ότι έχω όχι απλώς απέραντη εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη, αλλά τη θεωρώ, όπως και από έξοχους υπερασπιστές […]

Βρισκόμαστε ήδη στην καρδιά του καλοκαιριού και τα απανταχού πολυσέλιδα αστυνομικά μυθιστορήματα ξεπροβάλλουν στις παραλίες μαζί με το αντηλιακό. Σύγχρονα αναγνώσματα κυρίως, εύκρατης ψυχαγωγίας. Ο ζωτικός ορίζοντας αυτού που ονομάζουμε κλασικό περιορίζεται ακόμη περισσότερο, με αποτέλεσμα να είναι πια είδος προς εξαφάνιση. Η επίμονη προσπάθεια αρκετών εκδοτικών οίκων να φέρουν στο φως κρυμμένους θησαυρούς συγγραφέων […]

Ο θάνατος του Βίνσεντ βαν Γκογκ στις 29 Ιουλίου του 1890,έπειτα από έναν εξ επαφής πυροβολισμό,έχει καταγραφεί λεπτομερώς. Εως σήμερα όμως, ως γνωστόν, αμφισβητούνται τα εξ αντικειμένου αίτια και τα αιτιατά του. Οι έρευνες, μεταξύ άλλων, από εξειδικευμένους εμπειρογνώμονες και αναλυτές συνεχίζονται, παρά την προσπάθεια ορισμένων κύκλων να κλείσουν οριστικά τον φάκελο. Η γοητεία του […]

Μια πρώτη ιδέα παίρνει κανείς από τα συμπληρωματικά τού περιεχομένου χαρακτηριστικά: το βιβλίο είναι αφιερωμένο μεταξύ άλλων στη μνήμη του Ανδρέα Παπανδρέου, «του πρώτου αριστερού σοσιαλιστή πρωθυπουργού της χώρας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο»· το εξώφυλλό του κοσμεί μια φωτογραφία από την τελετή παράδοσης – παραλαβής του υπουργείου Εθνικής Αμυνας τον Οκτώβριο του 1981, ενδεικτική […]

«Η ανάγνωση» είναι ένα βιβλίο για τους ανθρώπους που διαβάζουν, για τον διαρκώς διευρυνόμενο κόσμο της ανάγνωσης, όπως αυτός αποτυπώνεται στα πρόσωπα των ίδιων των αναγνωστών μπροστά στον φακό. Οι περίπου ογδόντα φωτογραφίες, προστιθέμενες στην υψηλής αισθητικής εισαγωγή του αναπληρωτή καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Γιάννη Παπαθεοδώρου, μας δίνουν ένα βιβλίο ορατό και στο […]

Μοιάζει τουλάχιστον αξιοπαρατήρητο, αν όχι αξιοπερίεργο, σ’ ένα αφηγηματικό βιβλίο όπως το «Μουσείο Λαογραφίας» του Δημήτρη Φύσσα, που χαρακτηρίζεται ως «επιστολική νουβέλα» και εκ των πραγμάτων οι ήρωές της φαίνεται να επανδρώνουν τους χώρους ενός αντίστοιχου μουσείου, οι ήρωες αυτοί να είναι ο Μαρξ, ο Μπακούνιν, ο Λένιν, ο Τρότσκι, ο Γκράμσι, ο Μάο, ο […]

Ο Χιλιανός Λουίς Σεπούλβεδα είναι μια ιστορία από μόνος του. Είναι επίσης κομμάτι της ιστορίας των επαναστάσεων και των κινημάτων του 20ού αιώνα, οπότε ήδη ο τίτλος του καινούργιου του μυθιστορήματος «Το τέλος της Ιστορίας», που παραπέμπει στην πτώση της Σοβιετικής Ενωσης, είναι προκλητικός και ελκυστικός. Ακόμη περισσότερο αν γνωρίζει κανείς κάποιες λεπτομέρειες της βιογραφίας […]

Με τον θάνατο του Κώστα Μουρσελά ο τόπος έχασε έναν ακόμη από τους «πατέρες» του. Και δυστυχώς κάθε τόσο η νομοτέλεια του θανάτου μάς στερεί «πατέρες». Εφυγαν ο Καμπανέλλης, ο Καρράς, ο Ζιώγας, ο Μάτεσις, ο Τσικληρόπουλος, ο Ευθυμιάδης, περίπου οι μισοί από τους σπουδαίους μετακαμπανελλικούς συγγραφείς. Οι αναγνώστες μου γνωρίζουν πόσο τιμώ τους συγγραφείς […]

Θα φανταζόταν κανείς πως ένα βιβλίο όπως η «Ερυθρόλευκη τρέλα» του Κώστα Κρεμμύδα, σε περίπτωση που μεταφραζόταν, δεν θα έλεγε απολύτως τίποτε σ’ έναν αλλόγλωσσο αναγνώστη –για παράδειγμα Νοτιοαμερικάνο ή Αυστραλό -, η γλώσσα του δηλαδή θα ήταν μικρής, ασθενικής εμβέλειας. Συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Αισθάνεσαι τη γλώσσα του τόσο πλούσια και χυμώδη, ώστε όσο […]

Δεν είχα διαβάσει το πρώτο αυτό βιβλίο του Τζόναθαν Φράνζεν που πέρασε έτσι κι αλλιώς σχετικά απαρατήρητο από τα μέρη μας, πιθανόν επειδή κανείς σοβαρός κριτικός δεν κατάφερε να το ολοκληρώσει. Το μυθιστόρημα αυτό που αποτυπώνει την εξέλιξη μιας αμερικανικής μεγαλούπολης σαν το Σεντ Λούις του Μιζούρι θέτει εξαρχής τόσα ζητήματα κατανόησης για τον έλληνα […]

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, μπροστά σε δημοσιογράφους ή μπροστά στο κοινό, θυμόταν πάντα τη μέρα που, πηγαίνοντας με την οικογένειά του διακοπές, έστριψε το τιμόνι του αυτοκινήτου, μπήκε σε έναν παράδρομο, άλλαξε κατεύθυνση και γύρισε σπίτι. Εως τότε είχε εκδώσει αρκετά έργα, αλλά είχε έρθει η ώρα να γράψει το βιβλίο που έλαβε τον τίτλο […]

Το μυθιστόρημα «Στη Μαγγελανία», που στην αυθεντική του μορφή μεταφράζεται στα ελληνικά για πρώτη φορά, αποκαλύπτει μια πλευρά του πρωτοπόρου γάλλου συγγραφέα που συνομιλεί με τις αναρχικές ιδέες του 19ου αιώνα, θεωρώντας τες όμως ανεφάρμοστες εξαιτίας της ανθρώπινης φύσης

Πότε, αλήθεια, θα γραφεί μια νηφάλια και συνάμα αντικειμενική ιστορία αυτού του έρμου του τόπου με βασικό κριτήριο και στόχο τις συνεχείς συχνά αιματηρές διχαστικές του περιόδους. Είναι ν’ απορεί κανείς τι μύγα μάς τσιμπάει κάθε τόσο, λες και μας καθοδηγεί ένα γενετικό κίνητρο και στα καλά καθούμενα εφευρίσκουμε, ακόμα κι όταν δεν διαφαίνεται αυτό […]

Ο Ντάνιελ Κέλμαν είναι από τους συγγραφείς εκείνους που μας θυμίζουν τη σπουδαία παράδοση που έχει η Γερμανία στη λογοτεχνία. Aν και νέος ακόμη, είναι όχι μόνο καταξιωμένος, μια και «η Μέτρηση του κόσμου», όπου πρωταγωνιστούν δυο τοτεμικές φιγούρες του γερμανικού κλασικισμού, ο Αλεξάντερ φον Χούμπολντ και ο Καρλ Φρίντριχ Γκάους, του άνοιξε την πόρτα […]

«Το ζήτημα, λοιπόν, είναι να πείσω τον εαυτό μου ότι υπάρχει χώρος για μένα σ’ εκείνο το αθέατο σημείο που δημιουργούν δύο προβολείς όταν διασταυρώνονται. Θα μου επέτρεπε η θέση να βλέπω άνετα και διακριτικά… Δεν αμφιβάλλεις ούτε στιγμή ότι κάθε σκιά είναι αφερέγγυα. Το παράξενο είναι πως σε πείθει κάποια, αόριστη κι αυτή, όταν […]

Ο κόσμος της μεταφρασμένης λογοτεχνίας, εννοούμε διεθνώς, μοιάζει με τον ωκεανό που περιγράφει ο Δημήτρης Σωτάκης στο τελευταίο του βιβλίο «Η ιστορία ενός σούπερ μάρκετ» (Κέδρος 2015). Για την ακρίβεια, τον Ειρηνικό Ωκεανό, σε ένα ερημονήσι του οποίου προσαράζει ο ήρωάς του, ο Ροβήρος. Ο οποίος Ροβήρος, ένας σύγχρονος Ροβινσώνας, θα μπορούσε κάλλιστα να είναι […]

«Ζωσμένοι από τον πυκνό καπνό του μαγκαλιού, με συντροφιά τον βόμβο από τα παράσιτα μιας χαλασμένης τηλεόρασης, στάθηκαν πάνω από έναν χάρτη της Θεσσαλίας. Με τα μάτια καρφωμένα πάνω του, ο καθένας επανέλαβε κουβέντες που είχε ακούσει στο παρελθόν. Λόγια βγαλμένα από φιδοφωλιές και στιχομυθίες που είχαν ακούσει». Στις πεδιάδες και στα βουνά της Θεσσαλίας […]

Είχαμε πρόσφατα γράψει σ’ αυτές τις σελίδες για το μυθιστόρημα του Μασάντο ντε Ασίς Ελενα. Τώρα η ογκώδης του Ρεαλιστική Τριλογία έρχεται να ολοκληρώσει την εικόνα μας για το έργο του που έχει εγκωμιασθεί από ποικίλους κριτικούς και ανθρώπους της τέχνης τον τελευταίο ενάμιση αιώνα. Στην πραγματικότητα έχουμε εδώ τρία ισομεγέθη έργα γραμμένα την τελευταία […]

Το βιβλίο της Ειρήνης Μαργαρίτη, μια συλλογή έντεκα διηγημάτων με τον τίτλο «Επιλεγμένα είδη», έχει το προσόν να το αναγνωρίζεις ως σημαντικό όχι κατά τη διάρκεια της ανάγνωσής του, αλλά αφού την έχεις ολοκληρώσει, για να μη γράψουμε πολλές μέρες αργότερα, στον βαθμό που αισθάνεσαι τη «θεματογραφία» του και τις εικόνες του να σου τριβελίζουν […]

Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια ο Σκαμπαρδώνης βρίσκεται σε δαιμονιώδη φόρμα, κατά το κοινώς λεγόμενο. Στα δύο προηγούμενα βιβλία του, «Νοέμβριος» και «Υπουργός νύχτας», τα γκολ έμπαιναν από τα αποδυτήρια. Από το πρώτο ξεφύλλισμα των σελίδων δηλαδή. Επίμονος εραστής της μικρής φόρμας, δεν φέρεται αχάριστα σε ό,τι θρέφει την ανοικονόμητη φαντασία του. Μεταμορφώνει συνομολογίες […]

Ο Κώστας Βούλγαρης στο δεύτερο τμήμα (το πρώτο ήταν η «Αυθάδεια λαγνεύουσα. Ερωτικές ιστορίες και φαντασίες», εκδόσεις Κέδρος, 2016) της εν εξελίξει μεταμυθοπλασίας «Στην αγκαλιά της Μπετίνας» δημιουργεί ξανά ένα κείμενο κατεξοχήν μιμητικό. Λέει χαρακτηριστικά: «Θεολόγος Γρηγόριος έδειξε, / νησίδες του χρόνου αθέατες, / όπου ανθρώπινος βίος και αιώνων μακρύτερος. / – Εις ποίαν θάλασσαν […]

Αυτός ο τόπος είχε μια πραγματική Ιστορία. Είναι η ιστορία των κρίσεων, οικονομικών, πολιτικών, ηθικών και πνευματικών. Το κακό είναι πως έχει γίνει πλέον συνείδηση ότι οι πολίτες αυτού του τόπου αρχαιόθεν δεν διδάχθηκαν ποτέ από την ιστορία των κρίσεων που κάθε τόσο προκαλούσαν ή του επέβαλλαν άλλοι ή και τα δύο. Δεν έχουμε παρά […]

Η έντονη αντιπάθεια του δέκατου ένατου αιώνα για τον συνεπέστατο στις αρχές του ρεαλισμό είναι η λύσσα του Κάλιμπαν, όταν αντικρίζει το πρόσωπό του στον καθρέφτη, για να θυμηθούμε τον Οσκαρ Ουάιλντ (1854-1900), ο οποίος ουδέποτε σφάλλει, σύμφωνα με τον Χόρχε Λούις Μπόρχες. Το κοσμοείδωλο, όπως ακριβώς αναπαράγεται μέσα στο καθ’ όλα πειστικό αφήγημα ενός […]

Η μελέτη της Τραπέζης της Ελλάδος με τίτλο «Οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα» κυκλοφόρησε το 2011. Συντονιστής της Επιτροπής Μελέτης, αποτελούμενης από είκοσι δύο πανεπιστημιακές και ερευνητικές προσωπικότητες, ήταν ο ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός. Ενα δυναμικό δεκάδων επιστημόνων στελέχωσε τις ομάδες εργασίας, τους εξωτερικούς συνεργάτες, το προσωπικό υποστήριξης, τους ερευνητές. […]

Πόσο συχνά σ’ αυτόν τον τόπο, που συνηθίζει άλλοτε να μεγεθύνει κι άλλοτε να ταπεινώνει πράξεις, ανθρώπους και γεγονότα ιστορικά, δεν έχουν δεινοπαθήσει και οι έννοιες και οι όροι. Ιδού, και συχνά προσπαθώ να επαναφέρω τη συζήτηση στον ίσιο δρόμο. Γιατί είναι κατάρα αυτού του τόπου να στραβώνει και τα όνειρα και τις απόψεις των […]

Το 2013 ο Ογκι Πούλμαν έγινε για πρώτη φορά γνωστός στο ελληνικό κοινό με το βιβλίο Θαύμα (κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος) που έκτοτε έχει ανατυπωθεί άλλες τρεις φορές, αφού ο Ογκι υπήρξε κυριολεκτικά ένα συγγραφικό θαύμα όπως το λέει και ο τίτλος του. Στο βιβλίο – ντεμπούτο της Ρ. Τζ. Παλάσιο Θαύμα, ο Ογκι, […]

Η προσωποπαγής κειμενική τακτική του Κώστα Γ. Παπαγεωργίου, ο οποίος συγκαταλέγεται στους αντιπροσωπευτικότερους, πολυβραβευμένους δημιουργούς της γενιάς του ’70, διασφαλίζει, μεταξύ άλλων, την απρόσκοπτη διαδοχή των διαφορετικών τρόπων πρόσληψης των όποιων δεδομένων. Τόσο όσων προέρχονται από τη σφαίρα της λεγομένης εξ αντικειμένου πραγματικότητας όσο και των άλλων βεβαίως, τα οποία κατάγονται κατευθείαν από την ενδοχώρα […]

Ο Πολωνός Ζμπίγκνιου Χέρμπερτ (1924-1998) είναι ένας από τους αξιολογότερους ποιητές του 20ού αιώνα και η επιλογή 75 ποιημάτων του στο βιβλίο Τιμές στον μικρό θεό της ειρωνείας έχει σημασία επειδή μας προσφέρει την ευρύτερη μέχρι σήμερα παρουσίαση του έργου του στην Ελλάδα. Επιπρόσθετα όμως η σημασία του βιβλίου έγκειται στην ποιότητα τόσο των μεταφράσεων […]

Θα μπορούσε το βιβλίο «Χρυσά λούπινα» της Λίνας Σόρογκα να θεωρηθεί ένα «συνολικό» μυθιστόρημα όσον αφορά τη νεοελληνική περιπέτεια των τελευταίων δεκαετιών; Με ένα πρώτο διάβασμα ναι –κάθε σημαντικό βιβλίο σε υποχρεώνει σε ένα δεύτερο ή και τρίτο, αν όχι όλων του των σελίδων, ορισμένων τουλάχιστον, διάβασμα προκειμένου να αποκρυπτογραφήσεις τους κώδικές του, όπως οι […]