΄ΤΑ ΝΕΑ

H δολοφονία, την περασμένη Τρίτη, ενός ανώτατου στελέχους της Χαμάς στον Λίβανο (που αποδόθηκε στο Ισραήλ), οι πολύνεκρες επιθέσεις που σημειώθηκαν την επομένη στο Ιράν (για τις οποίες την ευθύνη έχουν είτε οργανώσεις που συνδέονται με το Ισραήλ είτε τρομοκρατικές οργανώσεις (όπως το Ισλαμικό Κράτος) και οι συνεχιζόμενες επιθέσεις εναντίον εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα (που προκάλεσαν γραπτή προειδοποίηση των Ηνωμένων Πολιτειών και 12 συμμάχων τους προς τους αντάρτες Χούθι της Υεμένης) δημιουργούν έντονες ανησυχίες ότι ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα θα μετατραπεί σε έναν περιφερειακό πόλεμο στη Μέση Ανατολή όπου θα εμπλακούν και οι ΗΠΑ.

Είναι αλήθεια ότι ο χθεσινός μίνι ανασχηματισμός αιφνιδίασε. Η χώρα βρισκόταν ακόμη σε εορταστικούς ρυθμούς και κανείς δεν περίμενε ότι ο Πρωθυπουργός θα αποφάσιζε τώρα τη διορθωτική, έστω, αυτή κίνηση. Βλέποντάς την όμως εκ των υστέρων, αντιλαμβάνεται κανείς γιατί ήταν απαραίτητη. Και γιατί η συγκεκριμένη χρονική στιγμή ήταν κατάλληλη. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη αντιμετωπίζει […]

Λέγεται Σύστημα Εγκαιρης Προειδοποίησης. Και όταν επίκειται σεισμός άνω των 5 βαθμών στην ιαπωνική σεισμική κλίμακα, ενημερώνει τους πολίτες μερικά δευτερόλεπτα ως και ένα λεπτό νωρίτερα.

Oταν εκδηλώθηκε η πανδημία, πριν από τέσσερα χρόνια, όλα τα μέτρα που λήφθηκαν, όλοι οι περιορισμοί που αποφασίστηκαν, όλες οι θυσίες που έγιναν, είχαν έναν στόχο: την επιστροφή στη λεγόμενη «κανονικότητα». O κορωνοϊός αργά ή γρήγορα θα υποχωρούσε, αφού μας είχε εφοδιάσει με πολύτιμες γνώσεις για την αντιμετώπιση των διαδόχων του, και θα μπορούσαμε επιτέλους να ασχοληθούμε απερίσπαστοι με τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής: τις οικονομικές ανισότητες, την κλιματική αλλαγή, την τεχνητή νοημοσύνη.

Στο αφιέρωμα του Project Syndicate που δημοσίευσαν πέρυσι τέτοια μέρα «ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο», ο Τζόζεφ Στίγκλιτς επισήμαινε ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται στο έλεος δύο κατακλυσμών τους οποίους αδυνατεί να ελέγξει: της πανδημίας και του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Το ότι, επιπλέον, πάνω από τους μισούς κατοίκους του πλανήτη ζουν σε αυταρχικά καθεστώτα, ενώ […]

Η Κρήτη έχει σοβαρές ελλείψεις εργατών γης. Η Δυτική Μακεδονία πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας. Ετσι, το υπουργείο Εργασίας αποφάσισε να τρέξει ένα πιλοτικό πρόγραμμα στο οποίο η ΔΥΠΑ θα πλήρωνε τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής για όσους ανέργους από τη δεύτερη επιθυμούσαν να καλύψουν τα κενά στην πρώτη την περίοδο της συγκομιδής. Τελικά, η ιδέα απέτυχε. Μόλις δύο εμφανίστηκαν για να εργαστούν. Η χώρα, λοιπόν, έχει αναμφισβήτητα ανάγκη από εργατικά χέρια και ο γηγενής πληθυσμός δεν επιθυμεί τέτοιου είδους δουλειές.

Η συζήτηση του προϋπολογισμού είναι κορυφαία διαδικασία στη Βουλή, συνώνυμη της επιδοκιμασίας ή μη της εκάστοτε κυβέρνησης αλλά και διαβούλευση πάνω σε κάτι εξίσου κρίσιμο για τη χώρα: τον δημοσιονομικό και εν γένει οικονομικό χάρτη του επόμενου έτους με όλες τις εκτιμήσεις για τα μικροοικονομικά και μακροοικονομικά μεγέθη. Με απλά λόγια, μια συζήτηση κρίσιμη για τη ζωή μας. Παράλληλα και συνδυαστικά πάνω σε αυτό, ξεδιπλώνονται τα πολιτικά σχέδια των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Πράγματα γνωστά για όλους, μα όχι όπως φάνηκε αυτές τις ημέρες δεδομένα για τους βουλευτές μας, ανεξαρτήτως προέλευσης και καταβολής. Κι αυτό αφού οι εικόνες από τη Βουλή μόνο θλίψη και προβληματισμό μπορούν να προκαλέσουν.

Η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία, και μάλιστα ενώ η χώρα αυτή βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση, αποτελεί χωρίς αμφιβολία μια ιστορική απόφαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Συνιστά κατά συνέπεια συλλογική επιτυχία το ότι ο ούγγρος πρωθυπουργός πείστηκε από ορισμένους ευρωπαίους ηγέτες να αποχωρήσει την ώρα της ψηφοφορίας από την αίθουσα ώστε να επιτευχθεί η απαραίτητη ομοφωνία.

Μερικές φορές, η πραγματικότητα πρέπει να αποτυπωθεί σε εικόνα για να γίνει πραγματικά αντιληπτή. Οι χάρτες που φέρνουν στην επιφάνεια «ΤΑ ΝΕΑ» είναι ενδεικτικοί των συνθηκών διαβίωσης που επικρατούν στο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας, την Αθήνα. Στο νότιο και δυτικό τμήμα της πόλης συγκεντρώνονται τα περισσότερα νοικοκυριά χωρίς ρεύμα, ενώ στον άξονα από τα Πατήσια έως το Εμπορικό Τρίγωνο οι κάτοικοι (στην πλειονότητά τους μετανάστες) στοιβάζονται σε διαμερίσματα που δεν τους χωράνε. Αυτά συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες στην πρωτεύουσα μιας ευρωπαϊκής χώρας, σε τμήματα του πληθυσμού που ζουν κάτω από τον μέσο όρο, σε συνθήκες «σχετικής φτώχειας» και αποκλείονται από υπηρεσίες και αγαθά λόγω περιορισμένων εισοδημάτων.

Μόλις πριν από μία εβδομάδα, επιστήμονες της ΕΕ ανακοίνωσαν ότι η παγκόσμια θερμοκρασία τους πρώτους 11 μήνες του 2023 ανέβηκε 1,46 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1850 - 1900. Κι όλα αυτά ενώ η διεθνής κοινότητα διαπραγματεύεται στο Ντουμπάι – όπου διεξάγεται η Σύνοδος COP28 – την κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, χωρίς δυστυχώς να καταλήγει πουθενά.

Η συμφωνία της ΕΕ για το πλαίσιο και τους όρους ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης είναι ιστορικού χαρακτήρα και κομβική για τις συνέχειες και τις ασυνέχειες της ζωής και της επιστήμης. Συμφωνία σίγουρα των «πρώτων ασφαλιστικών δικλίδων». Η Ευρώπη παρά τις δυσλειτουργίες της ή την ασθενή της αρχιτεκτονική ως υπερκράτος πρωτοπορεί και εδώ και μάλιστα οι εξαντλητικές διαπραγματεύσεις 37 ωρών δεν άφησαν έξω και θέματα ηθικής και βιοθεωρίας αλλά και γενετικών αναπαραγωγών ή κινδύνων (ή και δικαιωμάτων και όρων ελευθερίας). Ενός υψηλού ρίσκου για τον άνθρωπο που φαίνεται να εξελίσσεται και που προφανώς θέλει έγκαιρη ρύθμιση και πλαισίωση αν και με τον κίνδυνο μια «κρατική παρέμβαση από τα πάνω» να ανασχέσει τους ρυθμούς επιστημονικής προόδου. Πάνω σε αυτή τη λεπτή ισορροπία εργάστηκε η ΕΕ και φαίνεται πως υπήρξε ένας θετικός λευκός καπνός όχι μόνο για τη νέα καταστατική χάρτα που αφορά την ΑΙ αλλά και την ίδια τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ στον παγκόσμιο ανταγωνισμό – με όλες τις δυσκολίες.

Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA είναι, το λιγότερο, απογοητευτικά για τη χώρα μας. Οι έλληνες μαθητές κατέγραψαν αρκετά χαμηλότερες του μέσου όρου επιδόσεις και οι βαθμολογίες τους είναι από τις χειρότερες στην Ευρώπη. Και στις τρεις υπό εξέταση δεξιότητες – κατανόηση κειμένου, μαθηματικά και φυσικές επιστήμες – οι 15χρονοι Ελληνες τα πήγαν χειρότερα από τους συμπατριώτες τους που είχαν λάβει μέρος στον προηγούμενο διαγωνισμό, το 2018.

Η ελληνική επικαιρότητα τρέχει, ως συνήθως, σε εσωτερικούς ρυθμούς. Αυτές τις ημέρες όμως, σχεδόν κάτω από τα ραντάρ, η καρδιά της ανθρωπότητας χτυπάει στο Ντουμπάι, όπου η συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα καλείται να λάβει αποφάσεις που θα κρίνουν την επιβίωση όλων μας. Στην κομβική αυτή στιγμή για το περιβάλλον και τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης που θεωρούνται σχεδόν μη αναστρέψιμες, οι ηγεσίες των κρατών - μελών οφείλουν να λάβουν τολμηρές αποφάσεις.

O πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου δεν θα μπορούσε να είναι πιο σαφής. «Τα πράγματα ξεκαθάρισαν αυτή την εβδομάδα» είπε ο Τζορτζ Οσμπορν, αναφερόμενος στο διπλωματικό επεισόδιο ανάμεσα στους πρωθυπουργούς της Βρετανίας και της Ελλάδας. «Γνωρίζουμε πλέον ότι δεν θα έχουμε καμιά υποστήριξη από τη Συντηρητική κυβέρνηση. Αλλά θα συνεχίσουμε τις συνομιλίες για τον δανεισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα».

Η ακύρωση του ραντεβού με τον έλληνα Πρωθυπουργό ήταν ένα σοβαρό διπλωματικό ατόπημα του Ρίσι Σούνακ. Ταυτόχρονα, ήταν κι ένα ενδεικτικό του πολιτικού του αναστήματος λάθος. Ο βρετανός πρωθυπουργός «ενοχλήθηκε» από τις αναφορές του Κυριάκου Μητσοτάκη στα Γλυπτά του Παρθενώνα σαν να εμφανίστηκε προχθές στην πολιτική σκηνή της πατρίδας του και να μην έχει ακούσει ποτέ τις πάγιες ελληνικές θέσεις για την επιστροφή τους.

Στην COP28 κρίνεται επί της ουσίας το μέλλον της ανθρωπότητας και οι σημερινές ηγεσίες των κρατών - μελών έχουν χρέος να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, λαμβάνοντας τολμηρές αποφάσεις όχι μόνο για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και για τους πληθυσμούς που αναμένεται να έρθουν σύντομα αντιμέτωποι με την κλιματική κρίση. Η καθημερινότητα των κατοίκων της Μεσογείου έχει ήδη επηρεαστεί, με την Ελλάδα να μετράει μέσα σε λίγους μήνες μια σειρά πυρκαγιών σε ακραίες θερμοκρασίες και πλημμύρες που κόστισαν σε ανθρώπινες ζωές και πρωτογενή παραγωγή προτού καν μπει ο χειμώνας.

Το θέμα δεν οριοθετείται απλώς στην κλοπή ή στην παράνομη αξιοποίηση των Γλυπτών. Είναι και ζήτημα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σχέσης των δύο κρατών αλλά και αποκατάστασης μιας αδικίας δεκαετιών που αγγίζει το πιο δομικό των θεμάτων: τον Πολιτισμό και τη Συνέχεια. Τον Ελληνισμό. Η διαρκής υπενθύμιση αυτές τις ημέρες και επί βρετανικού εδάφους δεν είναι μιας δευτερεύουσας κλίμακας διεκδίκηση. Είναι κεντρική στρατηγική με παρελθόν αγώνων – π.χ. από τη Μελίνα – και με συμπαγή πια επιχειρήματα που δεν αντικρούονται εύκολα. Είναι η ώρα.

Oι επόμενες 100 ημέρες είναι ιδανικές για μεταρρυθμίσεις. Στον ΣΥΡΙΖΑ, ή ό,τι έχει απομείνει από αυτόν, θα προσπαθούν να μαζέψουν τα κομμάτια τους για να προχωρήσουν στη διεξαγωγή του συνεδρίου τους. Στη νέα Κοινοβουλευτική Ομάδα που προέκυψε από τη διάσπαση θα ψάχνουν τα πατήματά τους.

Η συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, η οποία επετεύχθη με τη διαμεσολάβηση Κατάρ, ΗΠΑ και Αιγύπτου, προβλέπει παύση των εχθροπραξιών για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας με ταυτόχρονη απελευθέρωση γυναικών και παιδιών που κρατά ομήρους η τρομοκρατική οργάνωση και κρατουμένων στις ισραηλινές φυλακές. Οσα περιλαμβάνονται στο τελικό της κείμενο ήταν τα απαραίτητα πρώτα βήματα για την αποκλιμάκωση της κρίσης στη Μέση Ανατολή.  

Η Θεσσαλία όμως είναι κάτι παραπάνω, ένα είδος ηθικής εκκρεμότητας. Η κυβέρνηση έχει υποχρέωση να επιταχύνει την ανασυγκρότησή της – και όχι μόνο γιατί η περιφέρεια αυτή αποτελεί τον ομφαλό της πρωτογενούς παραγωγής στη χώρα. Εχει υποχρέωση στους ανθρώπους που χάθηκαν άδικα από μια κακοκαιρία που ήταν μεν πρωτόγνωρη, αλλά βρήκε τον κρατικό μηχανισμό απροετοίμαστο, χαμένο σε μια δαιδαλώδη γραφειοκρατία που συνεχίστηκε και τις μέρες μετά την καταστροφή. Κυρίως έχει ευθύνη απέναντι σε εκείνους που έμειναν πίσω, είδαν τα σπίτια τους να βουλιάζουν στη λάσπη και σκέφτονται ακόμα και τη μετεγκατάσταση ολόκληρων χωριών σε άλλες περιοχές, για να γλιτώσουν από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Είναι οι ίδιοι που χρειάζονται τις αποζημιώσεις για να μπορέσουν να ορθοποδήσουν, καθώς η διαδικασία των διασταυρώσεων συνεχίζεται.

Διαστάσεις σοκ έχουν τα στοιχεία που φέρουν σήμερα με έρευνα «ΤΑ ΝΕΑ» και αφορούν τα θύματα σχολικού εκφοβισμού στην Ελλάδα. Θύματα υπήρξαν τρεις στους δέκα μαθητές κατά το σχολικό έτος 2022 - 2023. Τα υψηλότερα ποσοστά του ανησυχητικού φαινομένου καταγράφονται στην Πελοπόννησο, την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και τη Δυτική Μακεδονία.

Η παραμικρή του κίνηση θα βρίσκεται στο μικροσκόπιο της κοινής γνώμης. Κάθε μέρα, σε κάθε μικρό ή μεγάλο ζήτημα, θα καλείται να την πείσει πως μπορεί να αποτελέσει μια αξιόπιστη εναλλακτική. Και το πρώτο βήμα σε μια τέτοια πορεία είναι να αντιπολιτεύεται την κυβέρνηση με γνώμονα το συμφέρον της χώρας, όχι τα πρόσκαιρα μικροκομματικά οφέλη.

H Ελλάδα έχει πρόβλημα με το Προσφυγικό και οι λόγοι είναι προφανείς: ως χώρα πρώτης εισόδου, σηκώνει δυσανάλογα μεγάλο βάρος σε σχέση με μεγάλες χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Χρειάζεται, λοιπόν, πόρους τόσο για την προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων, στο πλαίσιο βεβαίως του διεθνούς δικαίου, όσο και για την εξασφάλιση ανθρώπινων συνθηκών στους πρόσφυγες και μετανάστες που καταφεύγουν εδώ προσδοκώντας ένα καλύτερο μέλλον. O πόλεμος στη Γάζα και οι ωμές δηλώσεις ισραηλινών πολιτικών υπέρ της μετακίνησης των Παλαιστινίων σε ευρωπαϊκές χώρες οξύνουν ακόμη περισσότερο την κρίση.