Ανθόπουλος Χαραλάμπος

Οι βουλευτές του κόμματος «Σπαρτιάτες» δεν ήταν εκλόγιμοι. Και τούτο, παρά το γεγονός ότι το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου, στην απόφασή του 95/2023, έκρινε ότι η δήλωση κατάρτισης των εκλογικών του συνδυασμών για τις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 δεν ενέπιπτε στην εκλογική απαγόρευση του άρθρου 102 του ν. 5019/2023. Να θυμίσουμε ότι το […]

Είναι δικαιολογημένη, εκ πρώτης όψεως, η κριτική που ασκείται στη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τη δυνατότητα δημιουργίας παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Μολονότι πρόκειται για μια περιορισμένης εμβέλειας παρέμβαση, που δεν θα αλλάξει ουσιωδώς το εθνικό σύστημα της ανώτατης εκπαίδευσης, κάτι που προϋποθέτει αναθεώρηση του άρθρου 16, εντούτοις, ακόμη και στην περίπτωση αυτήν, η […]

Σε ένα κείμενό του, από αυτά που επιβεβαιώνουν ότι παραμένει πάντοτε, εκτός των άλλων, και ένας αυθεντικός θεωρητικός του Συνταγματικού Δικαίου, ο Γιάννης Μεταξάς επεξεργάστηκε μια καινούργια τυπολογική διάκριση των Συνταγμάτων (στον τόμο προς τιμή Γεωργίου Κασιμάτη. Αθήνα – Κομοτηνή, 2011, σ. 355 επ.). Πλάι στη κλασική διάκριση μεταξύ αυστηρών και ήπιων Συνταγμάτων ο Γιάννης […]

Μέχρι τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, η ρήτρα του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ. για τη δημοκρατικότητα των πολιτικών κομμάτων περίμενε την ανακάλυψή της από τον νομοθέτη, τη νομολογία ή έστω τη θεωρία. Λίγοι ήταν εκείνοι που δέχονταν ότι η ρητή υποχρέωση των πολιτικών κομμάτων να εξυπηρετούν με την οργάνωση και τη δράση τους την […]

Οι περιορισμοί ως προς τη δυνατότητα εκλογιμότητας πολιτικών κομμάτων στο Κοινοβούλιο, που εισήχθησαν με το άρθρο 102 του ν. 5019/2023, μπορούν να αναπαραχθούν, με αντίστοιχη νομοθετική ρύθμιση, και στο επίπεδο των συνδυασμών που μετέχουν στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές; Κατά τη γνώμη μου ναι, και ίσως κατά μείζονα λόγο, αλλά με τις αναγκαίες προσαρμογές. Ας […]

Το ερώτημα για τη συνταγματικότητα της ρήτρας αποκλεισμού 5% δεν μπορεί να απαντηθεί γενικά και αφηρημένα, αλλά μόνο σε συνάρτηση με το συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα, στο οποίο η ρήτρα αυτή εντάσσεται. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, αν το συγκεκριμένο όριο εισόδου αφορά τις βουλευτικές εκλογές ή τις ευρωπαϊκές εκλογές, αφού για τις δεύτερες δεν […]

Η είσοδος στη  Βουλή του κόμματος «Σπαρτιάτες» δημιούργησε την αίσθηση ότι το άρθρο 102 του Nόμου 5019/2023, το οποίο εισήγαγε κώλυμα εκλογιμότητας για ορισμένα κόμματα, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 29§1 Συντ., δηλαδή για την προστασία της ελεύθερης λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος, θεσπίστηκε τελικά επί ματαίω. Και τούτο διότι αυτοί τους οποίους πρωτίστως αφορούσε η εν […]

Το βράδυ των εκλογών της 21ης Μαΐου, οι οποίες θα διεξαχθούν με το σύστημα της απλής αναλογικής, δεν θα έχουμε πρωθυπουργό, γιατί το πρώτο κόμμα, όποιο κι αν είναι αυτό, δεν θα διαθέτει απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, δηλαδή 151 βουλευτές. Αν χρειαστούν νέες εκλογές, οι οποίες θα διεξαχθούν με το «σύστημα bonus», δεν αποκλείεται να συμβεί […]

Με το άρθρο 102 του ν. 5019/2023 θεσπίστηκε απαγόρευση κατάρτισης συνδυασμών στις βουλευτικές εκλογές για κόμματα ή συνασπισμούς κομμάτων των οποίων ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής, ο νόμιμος εκπρόσωπος ή η πραγματική ηγεσία του κόμματος (μονοπρόσωπη ή συλλογική), έχουν καταδικασθεί σε οποιονδήποτε βαθμό σε κάθειρξη για τα αδικήματα των κεφαλαίων […]

1Η μεγαλύτερη συνταγματική αποτυχία του ελληνικού πολιτικού συστήματος στη Μεταπολίτευση ήταν ότι επέτρεψε την είσοδο στη Βουλή ενός νεοναζιστικού κόμματος, και μάλιστα του πιο ακραίου και βίαιου από όλα τα ομόδοξα του κόμματα στον ευρωπαϊκό χώρο. Αυτό ήταν μια ύβρις προς τη δημοκρατία, προς την ιστορική μνήμη, και προς το Σύνταγμα του 1975,  το οποίο […]

Το συνταγματικό δίκαιο είναι μια «κανονιστική» επιστήμη με μια ειδικότερη έννοια που τη διαφοροποιεί από τις άλλες νομικές επιστήμες. Οχι μόνο επειδή – όπως και αυτές – ασχολείται με κανόνες δικαίου, εν προκειμένω τους συνταγματικούς κανόνες, αλλά και γιατί οι κανόνες αυτοί αποτελούν το a priori της νομικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής, προς το οποίο θα πρέπει […]

Με τον νέο Ποινικό Κώδικα (ν. 4619/2019) καταργήθηκε, ως γνωστόν, ο θεσμός της στέρησης των εκλογικών δικαιωμάτων ως παρεπόμενης ποινής λόγω ποινικής καταδίκης για ορισμένα εγκλήματα (άρθρο 59 ΠΚ). Οι συντάκτες του νέου Ποινικού Κώδικα φαίνεται να θεωρούσαν ότι ο θεσμός αυτός – και ίσως η ίδια η έννοια της στέρησης των εκλογικών δικαιωμάτων – αποτελούσε ένα […]

Στο πλαίσιο του ισχύοντος στην Ελλάδα κοινοβουλευτικού συστήματος η κυβερνητική σταθερότητα ταυτίζεται στην ουσία με την ύπαρξη, τη διατήρηση και τη συνέχεια της σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ Βουλής και κυβέρνησης. Δεν αφορά δηλαδή τόσο τη σχέση μεταξύ εκλογικού σώματος και Βουλής, και συνεπώς δεν αποτελεί μια συνταγματική εκλογική αρχή για τη διαρρύθμιση του εκλογικού συστήματος, όπως […]

Τον Ιούνιο του 2022 όλοι ετοιμάζονταν για εκλογές, εκτός ίσως από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό, ο οποίος φαίνεται ότι ταλαντευόταν και δεν είχε ενδώσει ακόμα στον ισχυρό αυτόν πειρασμό, έστω κι αν τα δημοσκοπικά δεδομένα ήταν ευνοϊκά. Στη συζήτηση στη Βουλή στις 6 Ιουλίου για την κοινωνική πολιτική και με τρόπο απολύτως κατηγορηματικό στη συνέντευξή […]

Το ισχύον ελληνικό Σύνταγμα περιλαμβάνει διατάξεις που αναφέρονται τόσο στην ειρήνη όσο και στον πόλεμο. Σύμφωνα με το άρθρο 2 § 2 Συντ. «Η Ελλάδα ακολουθώντας τους γενικά αναγνωρισμένους κανόνες του διεθνούς δικαίου επιδιώκει την εμπέδωση της ειρήνης, της δικαιοσύνης καθώς και την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών και των κρατών». Το άρθρο αυτό […]

Ο κοινοβουλευτισμός είναι εξ ορισμού διακυβέρνηση διά του λόγου -government by discussion. Η αρχή αυτή βρίσκει πρώτα από όλα την εφαρμογή της στον τρόπο διεξαγωγής της κοινοβουλευτικής συζήτησης, η οποία στηρίζεται στη συνταγματικώς κατοχυρωμένη απεριόριστη ελευθερία της γνώμης και της ψήφου του βουλευτή κατά συνείδηση και την απαγόρευση ποινικής δίωξης κατά του βουλευτή, καθώς και […]

Η νέα και πιο επικίνδυνη φάση των «συνταγματικών συγκρούσεων» μεταξύ του ευρωπαϊκού δικαίου και του εθνικού δικαίου, που εκφράζεται πρακτικά με τις νομολογιακές συγκρούσεις μεταξύ του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) και των εθνικών Συνταγματικών Δικαστηρίων, ξεκίνησε στις 5 Μαΐου 2020, εν μέσω του πρώτου κύματος της πανδημίας, με την περιβόητη απόφαση του γερμανικού Συνταγματικού […]

Τι ωραία που θα ήταν αν αρκούσαν οι συστάσεις για τον εμβολιασμό! Ωστε να φτάσουμε διά της πειθούς σε ένα ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού γύρω στο 90% προκειμένου να γίνει ενδημική η πανδημία της COVID-19, αφού όπως φαίνεται δεν θα εξαφανιστεί ποτέ πλήρως. Ο στόχος αυτός δεν επιτεύχθηκε πουθενά ούτε μέσω του ψηφιακού πιστοποιητικού […]

Μετά την τροποποίηση του άρθρου 68 παρ. 2 Συντ. με την αναθεώρηση του 2019, η σύσταση εξεταστικής επιτροπής για την έρευνα ζητημάτων που δεν ανάγονται στην εξωτερική πολιτική ή την εθνική άμυνα αποτελεί πλέον δικαίωμα της κοινοβουλευτικής μειοψηφίας. Συγκεκριμένα, για τη σύσταση τέτοιας επιτροπής αρκεί πρόταση δέκα τουλάχιστον βουλευτών και υπερψήφισή της από εκατόν είκοσι […]

Μία από τις καινοτομίες της συνταγματικής αναθεώρησης του 2019 είναι η αναγνώριση στη μειοψηφία της Βουλής του δικαιώματος σύστασης εξεταστικών επιτροπών, ακόμη και παρά τη βούληση της πλειοψηφίας, αρκεί η σχετική πρόταση να υπερψηφιστεί από 120 βουλευτές. Για ζητήματα όμως που ανάγονται στην εξωτερική πολιτική και στην άμυνα της χώρας απαιτείται η απόλυτη πλειοψηφία του […]

Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ο Σάντι Ρομάνο είχε παρομοιάσει το συνταγματικό δίκαιο με τον κορμό ενός δέντρου, από τον οποίο ξεκινούν και τρέφονται οι άλλοι κλάδοι του δικαίου. Η αλήθεια είναι ότι η παρομοίωση αυτή, που παραπέμπει στην ιδέα ενός «ολικού» Συντάγματος το οποίο έχει μια σχεδόν απεριόριστη ακτίνα δράσης στην εθνική έννομη τάξη, […]

Η πανδημία παράγει συνεχώς ερωτήματα συνταγματικού δικαίου, τα οποία μάλιστα είναι από τα πιο δυσχερή και περίπλοκα, δηλαδή δεν επιδέχονται μονόπλευρες απαντήσεις με ένα ναι ή ένα όχι σχετικά με το τι είναι συνταγματικώς επιτρεπτό και τι είναι συνταγματικώς απαγορευμένο. Ας περιορισθούμε μόνο σε εκείνα που αφορούν το εμβόλιο. Μπορεί να γίνει ή όχι υποχρεωτικό […]

ΚΥΚΛΟΣ ΙΔΕΩΝ Οι επιπτώσεις της απόφασης για τη Χρυσή Αυγή

Ολοι οι δημοκρατικοί πολίτες προσδοκούμε την Τετάρτη από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών μία απόφαση που θα επιβεβαιώσει αυτό που ήταν στην πραγματικότητα το ναζιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής: ένα πολιτικό κόμμα που λειτουργούσε ως εγκληματική οργάνωση κατά την έννοια του άρθρου 187 του Ποινικού Κώδικα. Και εν αναμονή της απόφασης αυτής, οφείλουμε να αποδώσουμε […]

Η συζήτηση στη Βουλή για το νομοσχέδιο για την ιδιωτική εκπαίδευση ήταν η πιο αυθεντική ιδεολογική αντιπαράθεση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019. Η αρμόδια υπουργός δεν έκανε ούτε ένα βήμα πίσω, τουλάχιστον όσον αφορά το εργασιακό καθεστώς των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Φάνηκε μάλιστα πεπεισμένη για τη μη αντίθεση προς το […]

Είναι θετικό το γεγονός ότι ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχ. Χρυσοχοΐδης απέσυρε από το νομοσχέδιο για τις συναθροίσεις τη διάταξη που καθιστούσε ποινικό αδίκημα την απλή συμμετοχή σε απαγορευθείσα συνάθροιση. Η ρύθμιση αυτή επανέφερε ουσιαστικά σε ισχύ το πρόσφατα καταργηθέν (Ν. 4619/2019) άρθρο 171 ΠΚ για το αδίκημα της «θρασύτητας κατά της Αρχής», αυξάνοντας […]

Τα πολιτικά κόμματα είναι συλλογικά υποκείμενα της ελευθερίας της έκφρασης (άρθρο 14 § 1 Συντ.) και έχουν συνεπώς το δικαίωμα της κριτικής αλλά και της σάτιρας, η οποία αποτελεί στην ουσία μια επιθετική και συνειδητά υπερβολική μορφή κριτικής. Στην εποχή μάλιστα του viral πολιτικού μάρκετινγκ μέσω του Διαδικτύου, τα πολιτικά κόμματα ολοένα και πιο συχνά […]

Η δεύτερη φάση της συνταγματικής αναθεώρησης, που εξελίχθηκε και ολοκληρώθηκε χωρίς μεγάλες εντάσεις και με συναινετική κατά βάση διάθεση από όλες τις πολιτικές δυνάμεις, απέδειξε ότι υπάρχουν περιθώρια ευρύτερων συγκλίσεων γύρω από τα ζητήματα της λειτουργίας του θεσμικού συστήματος. Το ελληνικό Σύνταγμα έγινε καλύτερο μετά την αναθεώρηση του 2019, με τη συμβολή όλων των πολιτικών […]