Δημητράκος Δημήτρης

Με τον πόλεμο που έχει ξεσπάσει και που κλιμακώνεται στο Ισραήλ, εκδηλώνεται για άλλη μια φορά ο αντισημιτισμός στον Δυτικό κόσμο στο όνομα του αντισιωνισμού. Ποιος δεν έχει ακούσει τη στερεότυπη φράση «δεν είμαι εναντίον των Εβραίων, είμαι εναντίον του σιωνισμού»; Το κλισέ αυτό έχει αντικαταστήσει το παλαιότερο «δεν είμαι αντισημίτης, και μάλιστα ορισμένοι από […]

Η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη είναι ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Στην Ιταλία ήδη κυβερνά η Τζόρτζια Μελόνι που είναι πρόεδρος του ακροδεξιού κόμματος FdI (Αδέλφια της Ιταλίας), ενώ αυξάνεται η δύναμη κομμάτων με τον ίδιο προσανατολισμό όπως η AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία) υπό την Αλίς Βάιντελ και το κόμμα RN (Εθνική Συσπείρωση) […]

Ονομάζουμε παράδοση το σύνολο των εθίμων και κανόνων που ισχύουν σε μια οργανωμένη κοινωνία και που εντάσσονται σε ένα σύστημα  πεποιθήσεων. Ορισμένες τέτοιες παραδόσεις είναι παγιωμένες συνήθειες, που έχουν προέλευση την πλήρωση μιας κοινωνικής ανάγκης στο παρελθόν, η οποία τώρα δεν υφίσταται πλέον. Η επιβίωσή τους οφείλεται στην ανάγκη διατήρησης της συλλογικής εικόνας που έχει […]

Περί το 1960, όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε παραθέσει στη Βουλή στοιχεία για την πράγματι αλματώδη οικονομική ανάπτυξη στη δεκαετία 1950-1960, ο Γεώργιος Παπανδρέου έδωσε μια λακωνική και καυστική απάντηση: «Εις την Ελλάδα ευημερούν οι αριθμοί ενώ πάσχουν οι άνθρωποι» – φράση που έμελλε να κάνει…καριέρα αργότερα: όχι λόγω της αιχμηρότητάς της αλλά διότι αποτέλεσε έτοιμο […]

Μια προηγμένη πλουραλιστική κοινωνία είναι πολυπολιτισμική και ανεκτική με την έννοια ότι είναι δυνατή και ευκταία η αρμονική συμβίωση μεταξύ ανθρώπων που έχουν μεταξύ τους πολλές πολιτιστικές διαφορές. Τόσο η πολυπολιτισμικότητα όσο και η ανοχή είναι αρχές συνυφασμένες με τον πολιτισμό της ανοιχτής, δημοκρατικής κοινωνίας. Εχουμε συνηθίσει να τις αποδίδουμε στον δυτικό πολιτισμό. Ομως είναι […]

Δύο μεγάλης σημασίας επέτειοι είναι η 4η και η 14η Ιουλίου. Είναι εθνικές επέτειοι των ΗΠΑ και της Γαλλίας αντίστοιχα και τιμούν την Αμερικανική και τη Γαλλική Επανάσταση. Η σημασία τους έγκειται στο ότι ενέπνευσαν πολύ σύντομα πολλά επαναστατικά κινήματα στην Ευρώπη, αλλά και στην Αμερική, και κύρωσαν τη «νομιμότητα» της εξέγερσης ενός λαού εναντίον […]

Οπως γράφει σε πρόσφατο άρθρο του ο Παντελής Μπασάκος, στη δημοκρατία ανταγωνίζονται μεταξύ τους αντίπαλοι και όχι εχθροί. Και επισημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ – όπως και οι ΑΝΕΛ με τους οποίους είχε συμμαχήσει και συγκυβερνήσει – είχε την ακριβώς αντίθετη στάση. Στα λαϊκιστικά κόμματα και κινήματα, είτε είναι «αριστερής» είτε είναι «δεξιάς» απόχρωσης, ο πολιτικός αντίπαλος αντιμετωπίζεται […]

Ορθά αποδόθηκε η μεγάλη νίκη της ΝΔ στις δύο διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις του Μαΐου και του Ιουνίου στην επιτυχηµένη ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, όπως και στα λάθη στην πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ υπό την ηγεσία του Αλέξη Τσίπρα. Ομως η κύρια προωθητική δύναμη που οδήγησε στη νίκη αυτή ήταν κοινωνική πριν γίνει πολιτική. Αυτό δεν έγινε […]

Το αποτέλεσμα των χθεσινών εκλογών αποτελεί μια τεκτονική αλλαγή στο πολιτικό σύστημα. Επιβεβαιώνει την ετυμηγορία των εκλογών του περασμένου Μαΐου, αλλά και εκείνης του Ιουλίου 2019. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν αντιλήφθηκε τότε ότι είχε υποστεί μια στρατηγική ήττα – παρά το σχετικά μεγάλο ποσοστό του 31% που είχε πετύχει τότε. Ηταν μια νίκη κατά του […]

Σε ορισμένες χώρες, ανάμεσα στις οποίες είναι και η Ελλάδα, η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική. Αλλά και αν δεν είναι υποχρεωτική, η αποποίηση άσκησης αυτού του δικαιώματος θεωρείται κατακριτέα. Μπορεί να θεωρηθεί ορθολογική η επιλογή αυτή εκ μέρους ενός ατόμου που κρίνει τη δράση του με όρους κόστους – οφέλους. Το κόστος – σε χρόνο, […]

Τρίλημμα ονομάζεται η δυσκολία λήψης απόφασης ανάμεσα σε τρεις εξίσου δυσάρεστες επιλογές, ή – ακριβέστερα – η αδυναμία επιλογής ανάμεσα σε τρεις επιθυμητές καταστάσεις, όπου όμως η συνύπαρξη ανάμεσα σε δύο από αυτές αποκλείει την τρίτη. Ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τη συντριπτική ήττα που υπέστη στις εκλογές της 21ης Μαΐου αντιμετωπίζει ένα τέτοιο τρίλημμα. Επιθυμεί ευλόγως, αλλά δεν […]

Τι είναι η σοσιαλδημοκρατία; Το όνομα αυτό δόθηκε στην πολιτική ήπιου σοσιαλισμού την οποία επέλεξαν κόμματα της Αριστεράς στην Ευρώπη, σε αντίθεση με τα κομμουνιστικά κόμματα αμέσως μετά τη Ρωσική Επανάσταση και τη δημιουργία κομμουνιστικών κομμάτων. Τα τελευταία είχαν ως διακηρυγμένο τους σκοπό την κατάληψη της εξουσίας με όλα τα μέσα και την εγκαθίδρυση της […]

Τα αποτελέσματα ασφαλώς εξέπληξαν τους πάντες, τόσο την ηγεσία της κυβερνητικής παράταξης όσο και εκείνη της αντιπολίτευσης, τόσο τις εταιρείες δημοσκοπήσεων όσο και τους πεπειραμένες δημοσιογράφους και πολιτικούς αναλυτές. Πρόκειται ασφαλώς για ένα Βατερλώ του ΣΥΡΙΖΑ και για μια άνευ προηγουμένου νίκη κυβερνώντος κόμματος στο τέλος μιας τετραετούς διακυβέρνησης. Το αποτέλεσμα των εκλογών δεν οδηγεί […]

Η δημοκρατία – με τη σύγχρονη φιλελεύθερη έννοια της – συνδέεται με την απαίτηση να υπάρχει ένα κράτος δικαίου και να ισχύουν σταθεροί κανόνες στις σχέσεις μεταξύ πολιτών και πολιτείας. Στη δημοκρατία η εξουσία πρέπει να λογοδοτεί στον λαό. Ο «λαός», εδώ, πρέπει να νοηθεί ως ένα συντεταγμένο σύνολο ατόμων που καλούνται να παίξουν έναν συγκεκριμένο θεσμικό […]

Εχουν επισημανθεί οι αδυναμίες του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής από πολλούς σχολιαστές ενόψει των εκλογών που θα διεξαχθούν στις 21 Μαΐου. Εχουν τονιστεί τα προβλήματα που δημιουργούνται με την οιονεί ματαίωση της δυνατότητας σχηματισμού μονοκομματικής κυβέρνησης με αυτό το σύστημα, καθώς και τα θεσμικά αδιέξοδα στα οποία οδηγεί όταν το πολιτικό σύστημα είναι «πρωθυπουργοκεντρικό» […]

Στο φιλελεύθερο υπόδειγμα της δημοκρατίας «λαός» λογίζεται το σύνολο των πολιτών στο οποίο δεν αποδίδεται συλλογική οντότητα με ενιαία προσωπικότητα και βούληση. Πυλώνας μιας τέτοιας αντίληψης είναι ο έλεγχος των κυβερνώντων από τους κυβερνώμενους μέσα από ανοιχτές διαδικασίες, με τη χρήση ορισμένων θεσμικών οργάνων, ανάμεσα στα οποία είναι οι εκλογές, το Σύνταγμα και το κράτος […]

Ας κάνουμε μια διάκριση εξαρχής ανάμεσα στην ευπρέπεια του λόγου μας όταν εκφραζόμαστε πολιτικά και την πολιτική ορθότητα ως στάση ή τρόπο σύλληψης αλλά και επιβολής του πρέποντος στην πολιτική. Η ευπρέπεια απαιτεί από τον λόγο μας να μη θίγει άτομα που ανήκουν σε ορισμένες ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες ανθρώπων με τους όρους που χρησιμοποιούμε στην […]

Είναι πασίγνωστη η φράση του Παύλου Μπακογιάννη: «Σε μια δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα». Πράγματι, η δημοκρατία είναι ευέλικτο πολίτευμα όπου οι κυβερνώντες μπορούν να αντικατασταθούν όταν δεν δίνουν ικανοποιητικές λύσεις σε προβλήματα που καλούνται να λύσουν, χωρίς να υπάρξει εκτροπή από το πολίτευμα. Ομως η φράση αυτή παρεξηγείται. Ορισμένοι χρήστες της την προβάλλουν σαν να […]

Αξιος σεβασµού θεωρείται από αρχαιοτάτων χρόνων αυτός που µάχεται για τις πεποιθήσεις του. Ορισµένες φορές ένας τέτοιος µαχητής δρα ανεξάρτητα από τις συνέπειες, ανεξάρτητα από τις θυσίες που απαιτούνται για την  επίτευξη του σκοπού του. Αυτή η στάση, αυτός ο τρόπος δράσης διέπεται από µια ηθική του φρονήµατος, κατά τον µεγάλο κοινωνιολόγο Μαξ Βέµπερ, την […]

Είναι πασίγνωστο το γνωστό ευφυολόγημα του Ζορζ Κλεμανσό: «ο πόλεμος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την εμπιστευθούμε στους στρατιωτικούς». Δεν πρέπει, δηλαδή, να έχουν οι στρατιωτικοί, αλλά οι πολιτικοί, την ευθύνη για τις μεγάλες αποφάσεις σε έναν πόλεμο: την έναρξή του, τη συνέχιση, κλιμάκωση, αποκλιμάκωση και τη λήξη του. Σε έναν πόλεμο η στρατιωτική […]

Περνάει η ανθρωπότητα μια δοκιμασία σε πολλά μέτωπα: ενεργειακή και οικονομική κρίση, κλιματική αλλαγή, πανδημία Covid 19, πόλεμος στην Ουκρανία. Τα δεινά συσσωρεύονται, αλλά δεν είναι πρωτόγνωρα. Κρίσεις και καταστροφές έχει ζήσει η ανθρωπότητα και στο παρελθόν και μάλιστα σε μεγαλύτερη κλίμακα. Οφείλονται στην αδυναμία να δοθούν λύσεις σε προβλήματα που αφορούν μεγάλα πλήθη ανθρώπων. […]

Ο θάνατος και η κηδεία του Κωνσταντίνου, ο οποίος βασίλευσε σε μια σύντομη αλλά ταραγμένη περίοδο της σύγχρονης ιστορίας μας, επανέφερε στο προσκήνιο το ζήτημα της βασιλείας – ή ακριβέστερα της βασιλευόμενης έναντι της αβασίλευτης δημοκρατίας. Είναι φανερό ότι πενήντα σχεδόν χρόνια μετά το τελευταίο δημοψήφισμα στο οποίο κλήθηκε ο λαός να επιλέξει ανάμεσα στα δύο, […]

«Η Ιστορία θα με δικαιώσει» είχε δηλώσει εμφατικά ο Φιντέλ Κάστρο όταν δικάστηκε και καταδικάστηκε για τη συμμετοχή του στην αποτυχημένη εξέγερση του 1953 στο Σαντιάγο της Κούβας, εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος του Φουλχένσιο Μπατίστα. Λίγα χρόνια αργότερα, οι αντάρτικες δυνάμεις υπό την ηγεσία του Κάστρο ανέτρεψαν τον Μπατίστα και εγκαθίδρυσαν το δικό τους καθεστώς. […]

Εχει ρόλο να παίξει η ουτοπία στην πολιτική; Με μια έννοια έχει, εφόσον εμπνέει τον οραματιστή πολιτικό. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η ουτοπία σχετίζεται άμεσα με τη φαντασία – για το καλύτερο και για το χειρότερο – και ότι η πολιτική σχετίζεται με την εξουσία – πάλι για το καλύτερο και για το χειρότερο. Η φαντασία δεν […]

Ο θεσμός της δημοκρατίας είναι μια σημαντική ανθρώπινη κατάκτηση, μάλιστα κατά τον κοινωνιολόγο Talcott Parsons, είναι μια «εξελικτική καθολικότητα» για την ανθρωπότητα. Μπορεί, όμως, να είναι υψηλής ή χαμηλής ποιότητας, λιγότερο ή περισσότερο αποτελεσματική ως διακυβέρνηση. Στις δημοκρατίες υπάρχει απαίτηση καλής, δηλαδή αποτελεσματικής, διακυβέρνησης. Η απαίτηση αυτή εκφράζεται αλληγορικά από τον ζωγράφο Ambrogio Lorenzetti σε […]

Η «κουλτούρα της ακύρωσης» (cancel culture) πλήττει δημόσια πρόσωπα για πράξεις ή δηλώσεις τους που δεν συμβαδίζουν με το «πολιτικώς ορθό». Προκύπτει, όμως, ένα εύλογο ερώτημα: πώς ορίζεται αυτό και από ποιους. Το τελευταίο δεν είναι διόλου αμελητέο, διότι αυτοί που ορίζουν το «πολιτικώς ορθό» είναι τα μέλη μιας συγκεκριμένης ιδεολογικής κοινότητας, η οποία διεκδικεί […]

Η καταγγελία τηλεφωνικών υποκλοπών που έγινε από τον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ κ. Νίκο Ανδρουλάκη εγείρει δύο βασικά πολιτικά ζητήματα, με πρώτο-πρώτο εκείνο της ασφάλειας. Η ασφάλεια είναι δημόσιο αγαθό, που παρέχεται από το κράτος. Και από μια άποψη αυτή είναι η κύρια αποστολή του κράτους, εφόσον αυτή είναι η πρώτη και απόλυτη ανάγκη κάθε ανθρώπου […]

Η Εκκλησία της Ελλάδος «έκανε τη δουλειά της», όπως είπε ο εκπρόσωπός της: οι εκκλησίες άνοιξαν για τον εορτασμό των Θεοφανίων παρά την κυβερνητική απαγόρευση. Η Εκκλησία θεώρησε ότι η επιβολή του νόμου μπορεί – και πρέπει – να έχει ορισμένες εξαιρέσεις. Είναι σαν να θεωρεί ότι ο νόμος ισχύει για όλους, αλλά η τήρησή του, […]

Τα τελευταία χρόνια διεξάγονται πολλές συζητήσεις για τη σημασία και την εγκυρότητα της τομής μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς. Ηταν επόμενο να συμβεί αυτό τα τελευταία χρόνια με τη θεαματική άνοδο του λαϊκισμού σε όλο τον κόσμο. Το φαινόμενο αυτό δημιούργησε νέους προβληματισμούς. Φάνηκε ότι η τομή Αριστεράς/Δεξιάς δεν είναι επαρκής προκειμένου να εξηγηθεί η κοινότητα […]

Τελευταία έχει ειπωθεί ότι ο φιλελευθερισμός υποχωρεί μπρος στο κράτος και την κρατική παρέμβαση στην αγορά. Οι κολεκτιβιστές, δηλαδή, οι αντίπαλοι του φιλελευθερισμού, υποστηρίζουν ότι η σημερινή κατάσταση με τα έκτακτα μέτρα που επιβάλλει το κράτος για να αντιμετωπιστεί η κρίση, δείχνει πόσο λανθασμένος είναι ο οικονομικός φιλελευθερισμός. Εφόσον αστυνομεύονται οι τιμές, διώκεται αμείλικτα η […]