Κούρτοβικ Δημοσθένης

Η σκηνή (από το YouTube) σε κέντρο, πιθανώς καφενείο, της ελληνικής επαρχίας. Ανδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών, όρθιοι, ορκίζονται στη «συμπαντική συνειδητότητα και νομοτέλεια», στα «ελλάνια αξιακά πρωτόκολλα» και άλλες τέτοιες βαρβάτες έννοιες. Δίνουν τον όρκο της «Ελλήνων Συνελεύσεως», υπαγορευμένο από μια κυρία με άσπρη γούνα και άσπρο καπέλο σαν πατικωμένο σκούφο φούρναρη. Ανάμεσά […]

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά για κάποιον που γράφει συστηματικά λογοτεχνική κριτική από το να είναι σε θέση να παρουσιάσει στο κοινό του ένα καινούργιο όνομα, ένα ξεχωριστό βιβλίο, μια δημιουργία-έκπληξη από έναν γνωστό ή λιγότερο γνωστό συγγραφέα που ξανοίχτηκε γενναία σε κάτι διαφορετικό και πιο φιλόδοξο. Δεν γίνεται όμως να κρύψω ότι τη χαρά αυτή […]

Υπήρχαν στον Διαφωτισμό ιδέες που περιέκλειαν επικίνδυνα σπέρματα και δικαιολογημένα δέχονται σήμερα κριτική, ως αιτίες για μερικές από τις παθογένειες της ύστερης νεωτερικότητας. Αλλά η κληρονομιά του Διαφωτισμού έχει έναν πυρήνα που, περισσότερο ίσως από οτιδήποτε άλλο στην ιστορία της ανθρωπότητας, μας δίνει το δικαίωμα να μιλάμε για πρόοδο, αν βέβαια πρόοδος σημαίνει κάτι βαθύτερο […]

Η ιστορία είναι αληθινή. Τη δεκαετία του 1870 ο βρετανός στρατιωτικός και εξερευνητής Τσαρλς Γκόρντον, επιφορτισμένος από τον χεδίβη της Αιγύπτου να πατάξει το δουλεμπόριο στο Σουδάν, ίδρυσε στον Νότο αυτής της χώρας και σε τμήμα της σημερινής Ουγκάντας (εδάφη σχεδόν ανεξερεύνητα τότε) μια αυτόνομη επαρχία που την ονόμασε Εκουατόρια. Υπό τη διοίκηση ενός γερμανοεβραίου […]

«Θα σας κάνουμε κάτι τρομερό» είπε ο Εντουαρντ Σεβαρντνάτζε, ο υπουργός Εξωτερικών του Γκορμπατσόφ, στους δυτικούς συνομιλητές του τον καιρό που άρχιζε το τέλος της Σοβιετικής Ενωσης. «Θα σας στερήσουμε τον εχθρό σας!». Πόσο αληθινός βγήκε ο χρησμός του! Με το που χάθηκε το αντίπαλο δέος, η καπιταλιστική Δύση αφέθηκε πανηγυρικά στις χειρότερες, τις πιο […]

Οι βόλτες μου στα βιβλιοπωλεία αυτές τις γιορτινές μέρες μού αφήνουν ανάμεικτα συναισθήματα. Είναι οπωσδήποτε ευχάριστο να βλέπεις τόσον κόσμο, ιδίως νέους ανθρώπους, να ψάχνουν με τα μάτια στα ράφια και τους πάγκους, να ρωτούν τις πωλήτριες και τους πωλητές, να ξεφυλλίζουν ετούτο ή εκείνο το βιβλίο για να «πάρουν μυρωδιά», να περιμένουν στην ουρά […]

Διάβασα στο τελευταίο τεύχος του «Spiegel» ένα εξαιρετικά ερεθιστικό δημοσίευμα: την έκθεση ενός συνεργάτη του περιοδικού για τις συναντήσεις και συνομιλίες του με τον Γκετς Κουμπίτσεκ, τον σημαντικότερο διανοητή της «Νέας Δεξιάς» (δηλαδή της νεοεθνικιστικής Δεξιάς) στη Γερμανία. Λέω ότι ήταν τόσο ερεθιστικό επειδή προκαλεί όσους αναθεματίζουν αυτόν τον ιδεολογικό χώρο να σκεφτούν έξω από […]

Εχουμε μια κουλτούρα όπου τα δράματα, είτε ιδιωτικά είναι είτε κοινωνικά, πολιτικά ή ιστορικά, δεν θέτουν ερωτήματα. Υποβάλλουν μάλλον μια μαρτυρολογική προσέγγιση, μια ποίηση του πόνου. Ακόμη και όταν παράγονται από συνθήκες μεγάλων κρίσεων που ανατρέπουν τα δεδομένα της ζωής και κλονίζουν τις πεποιθήσεις των ανθρώπων, η στάση που καλούμαστε να πάρουμε απέναντί τους είναι […]

Εγώ θα δεχτώ τις αντιρρήσεις των συνδικαλιστών της Μέσης Εκπαίδευσης για το πρόγραμμα αξιολόγησης PISA. Μολονότι δεν μπορώ να φανταστώ στον σύγχρονο κόσμο ένα βιώσιμο εκπαιδευτικό σύστημα που αγνοεί πεισματικά την αγορά εργασίας, έχω και εγώ την υποψία, πέστε την αν θέλετε προκατάληψη, ότι τα κριτήρια αυτού του προγράμματος ευνοούν την επαγγελματική εξειδίκευση εις βάρος […]

Τίποτα ευκολότερο από το να τοποθετήσεις τον Φιδέλ Κάστρο στο πάνθεο των μεγάλων επαναστατών ή να τον εγγράψεις στο δαιμονολόγιο των στυγνών δικτατόρων. Υπήρξε προφανώς και τα δύο. Είναι ζήτημα ιδεολογικής προδιάθεσης σε ποια από τις δύο ιδιότητες θα επιτρέψεις να επισκιάσει την άλλη. Εύκολο είναι επίσης να τον περιγράψεις ως αντιφατικό. Ολες οι ηγετικές […]

Στην ταινία «Το μέλλον», που προβάλλεται στους κινηματογράφους, μια πενηντάχρονη καθηγήτρια Φιλοσοφίας σε παρισινό λύκειο βρίσκεται αντιμέτωπη με ανατροπές στη ζωή της, όταν ο άνδρας της την εγκαταλείπει για μια νεότερη γυναίκα, η μητέρα της πεθαίνει και ο εκδοτικός οίκος που έβγαζε τα παιδαγωγικά εγχειρίδιά της αποφασίζει να μην τα επανεκδώσει, κρίνοντάς τα αντιεμπορικά με […]

Το βιβλίο του Τζον Μπάροου «Μια Ιστορία των Ιστοριών» (Τόπος) έχει ένα θέμα εκ πρώτης όψεως ακαδημαϊκό, αλλά στην πραγματικότητα εξαιρετικά ενδιαφέρον και σημαντικό: πώς η ανθρωπότητα, ή τουλάχιστον το δυτικό τμήμα της, έβλεπε από εποχή σε εποχή το παρελθόν της, επομένως και το παρόν και γενικά την πορεία της στον χρόνο. Με άλλα λόγια, […]

Ενας καινούργιος, παράξενος πολιτικός όρος πλανιόταν σαν αραιή ομίχλη πάνω από τις διεθνείς αναλύσεις πριν πυκνώσει σε δυσοίωνο σύννεφο με το Brexit και, ακόμη περισσότερο, με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ: postfactual politics. Η μετάφρασή του είναι δύσκολη, γιατί πρέπει να αποφασίσεις τι ακριβώς είναι τα facts: αντικειμενικά δεδομένα, γεγονότα, στατιστικές μετρήσεις, προφανείς καταστάσεις; Αλλά […]

Στο εξώφυλλο του πρόσφατου βιβλίου του Στέλιου Ράμφου «Πολιτική από στόμα σε στόμα» (Αρμός) δεσπόζει φωτογραφία του στοχαστή με χειλόφωνο, προφανώς από κάποια δημόσια συζήτηση ή ομιλία. Η σημειολογία του πορτρέτου δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερη. Ο Ράμφος επιδίωκε πάντοτε να είναι ένας δημόσιος φιλόσοφος, δηλαδή ένας φιλόσοφος παρεμβατικός και με αξιώσεις ιδεολογικού καθοδηγητή. […]

Η ανακούφιση είναι κακός σύμβουλος. Σε κάνει ανεκτικό στο κακό, γιατί πιστεύεις ότι γλίτωσες από το χειρότερο. Αυτή η ανοχή θα είχε βαρύνει τη συνείδηση όσων απεχθάνονται πολιτικά τη Χίλαρι Κλίντον, αλλά θα είχαν ανακουφιστεί από μια επικράτησή της, θεωρώντας τη μικρότερο κακό συγκριτικά με έναν Τραμπ. Η έκβαση των αμερικανικών εκλογών τούς προφύλαξε από […]

Αν σήμερα ο Μπομπ Ντίλαν, γιατί όχι σε καμιά σαρανταριά χρόνια ο Τζάστιν Μπίμπερ; Κάπως έτσι μπορεί να σκέφτονται εκείνοι που τους ενόχλησε ή έστω τους ξένισε η φετινή επιλογή για το Νομπέλ λογοτεχνίας. Η απάντηση είναι μια ωμά απλή εξήγηση του «γιατί όχι». Πρώτον, γιατί οι στίχοι του Ντίλαν είναι με οποιαδήποτε κριτήρια καλύτερη […]